Invloed van de vijf grootste steden op het interieurontwerp in Nederland
juli 8, 2025
Baarle-Nassau en Baarle-Hertog vormen een bijzondere situatie in de geschiedenis van de landsgrenzen. Het dorp, dat zich bevindt in het hart van de Benelux, is wereldwijd beroemd om zijn unieke enclavesituatie. Hierin zijn er dertig stukken grond die door Nederland en België worden gedeeld, waardoor de grens niet langs één straat loopt, maar juist dwars door wegen, tuinen en zelfs huizen loopt. Dit maakt Baarle-Nassau en Baarle-Hertog tot een van de merkwaardigste dorpen ter wereld. In dit artikel wordt ingegaan op de geschiedenis, de huidige situatie en de unieke kenmerken van dit grensgebied.
De geschiedenis van Baarle-Nassau en Baarle-Hertog
De geschiedenis van Baarle-Nassau en Baarle-Hertog gaat terug tot de 12e eeuw. In die tijd was Nederland nog een lappendeuk van verschillende vorstendommen. Stukken land werden in leen gegeven, en echt landsgrenzen zoals we die nu kennen, bestonden nog niet. Het kon zijn dat vier naburige dorpen allen naar een andere heer moesten luisteren. In deze tijd probeerde de Hertog van Brabant te voorkomen dat de Graaf van Holland te veel macht kreeg in het zuiden van Nederland. Hertog Hendrik van Brabant gaf, in ruil voor zijn trouw en steun, de Heer van Breda Godfried van Schoten stukken land in en rondom Baarle te leen. Hij kon niet alles te leen geven omdat sommige stukken al een andere leenman hadden en omdat hij bepaalde stukken zelf wilde houden om tol en belasting over te heffen. Zo ontstond de lappen deken. Vanaf 1400 noemden de inwoners in de gebieden die bij Breda hoorde zich Baarle-Nassau.
De deling van het grondgebied gaat terug naar de Middeleeuwen. Hertog Hendrik I van Brabant schonk delen van Baarle in leen aan Godfried II van Schoten, die de Heer van Breda was. De vruchtbare gedeeltes van Baarle hield de hertog voor zichzelf. Het ene deel werd ‘Baarle onder de hertog’, het andere deel werd ‘Baarle onder Nassau’. De laatste naam ontstond door de erfopvolging van het geslacht van Nassau, na de leenman van Breda.
De unieke enclavesituatie
Baarle-Nassau en Baarle-Hertog zijn wereldwijd beroemd om hun enclavesituatie. Een enclave is een stuk grondgebied dat geheel omringd is door grondgebied van een andere staat. Wat Baarle zo uniek maakt is dat er niet sprake is van één enclave; het zijn er dertig in totaal! Van de 64 enclaves wereldwidelig bevindt zich hier bijna de helft. De grens loopt hier kriskras door wegen, tuinen én huizen. Zo vind je hier een huis met zowel een Nederlands als een Belgisch huisnummer. Ook de straatnaam kan variëren per kant van de grens. Bijvoorbeeld, de Klokkenstraat loopt deels op Nederlands en deel op Belgisch grondgebied. Kijk goed naar de huisnummers om te bekijken in welk deel je bent. De huizen in Baarle-Nassau hebben namelijk een ander huisnummerplaatje dan de inwoners van Baarle-Hertog. Maar ook op de straten kun je aan de hand van de speciale tegels en de zilverkleurige punaises zien dat je je op grensgebied bevindt.
De huidige situatie en de invloed op de bewoners
De grenzen tussen Nederland en België zijn allesbehalve rechtlijnig. Berucht en bekend zijn de dorpen Baarle-Nassau (Nederland) en Baarle-Hertog (België), waar de landsgrenzen kriskras door elkaar lopen. Beide dorpen hebben exclaves op het grondgebied van het buurland en zijn volledig met elkaar vervlochten. Dit leidt tot unieke situaties, zoals dat een huis zowel Nederlands als Belgisch huisnummer heeft. Ook de leeftijdsgrenzen en regels rondom de verkoop van drank en tabak verschillen per kant van de grens. Zo is de leeftijdsgrens voor het kopen van tabak in België achttien jaar, terwijl deze in Nederland zestien is. Dit leidt tot verschillen in de reguliere verkoop van tabak en drank.
De bevolking van Baarle-Nassau en Baarle-Hertog is zeer divers. Baarle-Nassau heeft ongeveer zevenduizend bewoners, waarvan ongeveer twee derde een Nederlandse afkomst heeft. Baarle-Hertog heeft een overwegend Belgisch karakter, maar telt sinds februari dit jaar voor het eerst meer Nederlanders dan Belgen. De inwoners van Baarle-Nassau en Baarle-Hertog zijn zeer divers, met mensen uit verschillende landen en culturen. Dit maakt het dorp tot een uniek plekje waar je overal tegenkomt.
Bezienswaardigheden en activiteiten in Baarle-Nassau
Baarle-Nassau heeft veel bezienswaardigheden en activiteiten te bieden. De Sint-Remigiuskerk en de Onze-Lieve-Vrouw van Bijstandkerk zijn twee kerken die bijzonder zijn vanwege hun geschiedenis. De Sint-Remigiuskerk in Baarle-Hertog bleef katholiek door de inmenging van Amalia van Solms, terwijl de Onze-Lieve-Vrouw van Bijstandkerk in Baarle-Nassau in 1860 werd gebouwd. De kerken zijn een bezoek waard en geven een indruk van de religieuze geschiedenis van het gebied.
De enclavewandeling is een unieke manier om Baarle-Nassau te ontdekken. Tijdens deze wandeling loop je langs bijzondere historische plekjes en steekt je meerdere malen de grens over. De huisnummers laten je zien of je in België of in Nederland wandelt. Ook de Baarlese bossen moeten je niet overslaan. Er zijn verschillende wandelroutes beschikbaar, waaronder de Enclavebelevingsroute, die je langs twaalf enclaveborden leidt en zeven kilometer lang is.
Overnachting in Baarle-Nassau
Voor wie op zoek is naar een overnachting in Baarle-Nassau, zijn er verschillende opties. Hotel Den Engel biedt luxe kamers met gratis Wi-Fi en een gezellige ontbijt. B&B De Roode Leeuw biedt luxueuze boxspringbedden en alle gebruiksgemakken. Deze verblijven zijn ideaal voor wie op zoek is naar comfort en een rustige omgeving.