KNSM-eiland: Van industriële woestenij naar culturele haven in Amsterdam Oost
september 5, 2025
Mooi-Kennemerland is een van de meest veelzijdige reisbestemmingen in Noord-Holland. Het gebied biedt een perfecte mix van zee, duinen, bossen, meren en rijke historie. Het is een plek waar je eindeloos kunt wandelen, fietsen en genieten van de natuur, maar ook waar culturele en historische bezienswaardigheden goed aanwezig zijn. Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, een centraal element van het gebied, is een van de grootste duingebieden van Nederland. Hier kom je meren, bossen, open stukken en uitzichtpunten tegen. In dit artikel geef ik een overzicht van de meest interessante bezienswaardigheden in Kennemerland, met aandacht voor activiteiten, historische contexten en praktische informatie.
Kennemerland: een land van zout naar zoet
Kennemerland is vaak omschreven als "het land van zout naar zoet", een uitdrukking die de geografische diversiteit goed weergeeft. Aan de ene kant ligt de zee, rijk aan vissoorten als schelvis, schol, tong, haring, makreel en kabeljauw. In de zomer bereikt het zeebadtemperatuur circa 18 graden, waardoor het een populaire plek is voor zwemmen. Aan de andere kant van het landschap ligt het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, een recreatiegebied waar je watersport kunt bedrijven en waar agrarische bedrijvigheid en cultureel erfgoed zoals forten en molens te vinden zijn.
Het gebied is verdeeld in Noord- en Midden-Kennemerland en omvat gemeenten als Bergen, Uitgeest, Castricum, Heiloo en Heemskerk. Elk van deze gemeenten heeft zijn eigen karakteristieken en aantrekkingskracht. Bergen bijvoorbeeld bevat dorpen als Bergen aan Zee, Egmond-Binnen en Schoorl. Castricum omvat Castricum aan Zee, Bakkum en Akersloot. Deze variatie zorgt ervoor dat er voor iedereen iets is in Kennemerland, of je nu zand zoekt, zon wilt of geschiedenis wilt ontdekken.
Nationaal Park Zuid-Kennemerland: natuur in het hoogste versie
Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een van de grootste duingebieden van Nederland en een must-visit voor iedereen die van wandelen, fietsen of het ontdekken van natuur houdt. Het park ligt ten westen van Haarlem en biedt een ruime variatie aan landschappen, waaronder bossen, duinen, meren en stranden. Het is een plek waar je eindeloos kunt wandelen, met uitzichtpunten waar je dieren zoals damherten, konijnen en Schotse hooglanders kunt aanschouwen.
In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zijn tal van grazers uitgezet, zoals Schotse hooglanders, shetlandpony's en konikpaarden. De meest bijzondere dieren zijn echter de wisenten, Europese bizonnen die vroeger in Nederland leefden, maar later zijn uitgestorven. Vanaf een uitkijkpunt kun je deze indrukwekkende dieren zoeken. Ze zijn echter vrij lastig te ontdekken, aangezien ze zich goed verbergen in de omgeving.
Het bezoekerscentrum De Kennemerduinen is een ideale startpunt voor een bezoek aan het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het centrum bevindt zich in een duurzaam gebouw van het drinkwaterbedrijf PWN en biedt een tentoonstelling, winkel, café en vergaderzaal. Tijdens je bezoek kun je leren over de planten en dieren die in het gebied leven. Er is ook een wisseltentoonstelling getiteld "Gewoontedieren", waarin je ontdekt hoe de natuur zich aanpast aan veranderingen. De tentoonstelling is een verrassende reis door de duinen, waarin je zowel planten, dieren als mensen in actie ziet.
Vanaf 17 augustus vindt er een renovatie plaats in het bezoekerscentrum. Er zullen riet- en schilderwerkzaamheden uitgevoerd worden rond het gebouw. Het centrum en het Duincafé blijven wel geopend, al kan het voorkomen dat een ingang tijdelijk niet toegankelijk is of een gedeelte van het terras afgezet wordt. De werkzaamheden duren tot 12 oktober. Bezoekers worden verzocht om instructies en eventuele omleidingen op te volgen.
Buitenplaatsen en landgoederen
Kennemerland is ook rijk aan landgoederen en buitenplaatsen, die in de 16e tot 19e eeuw door rijke kooplieden werden gebouwd. Deze buitenplaatsen fungeerden als jachtmogelijkheden en plekken om gasten in lux te ontvangen. Ze werden vooral in de zomer gebruikt en hadden een sociale functie als symbool van rijkdom en stand.
Een van de mooiste buitenplaatsen is Buitenplaats Elswout, gelegen in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het heeft een romantische oranjerie, kronkelige paden, beekjes en oude bomen. Achter Elswout liggen steile duinkloven met een waterstroom, een oude zanderij met duinflora en hellingbossen. Ook Buitenplaats Duinlust is een interessante locatie, al ontbreekt hier het landhuis. De oude lanen zijn er nog goed zichtbaar.
Beeckestijn is een ander goed bewaard landgoed, met een bijzondere bloemenwaaier, kruidentuin en baroktuin. Het parkbos rondom Beeckestijn biedt een overgang tussen de Franse geometrische stijl en de Engelse landschapsstijl. De Franse tuinstijl is strak en gericht op rechte lijnen en vormen, terwijl de Engelse stijl vrijetijdsplekken, slingerpaadjes en romantische doorkijkjes biedt. Bij Brasserie Beeckestijn kun je terecht voor een lekkere koffie of lunch.
Activiteiten in Kennemerland
Kennemerland biedt een breed aanbod aan activiteiten. Zowel actieve sportliefhebbers als rustzoekende toeristen zullen hier genieten van het uiteenlopende aanbod.
Wandelen en fietsen
Wandelen en fietsen zijn populaire activiteiten in Kennemerland. In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zijn er tal van wandel- en fietsroutes die beginnen bij de verschillende ingangen. Deze routes leiden je door bossen, meren, duinen en langs polders. In zomermaanden kun je genieten van prachtige zomervisies.
Watersport
Het Alkmaarder- en Uitgeestermeer biedt ook watersportmogelijkheden. Het recreatiegebied is een populaire plek voor recreatie, met een scala aan activiteiten. Op de zeezijde kun je ook heerlijk varen of met een bootje genieten van de zee.
Openluchttheater en culturele activiteiten
In Bloemendaal bevindt zich het Openluchttheater Caprera, een unieke locatie waar je zomerse concerten en voorstellingen kunt bezoeken. Het theater is omringd door duinen en bos, wat het een magische sfeer geeft.
Gastronomie en rust
Bezoekerscentrum De Kennemerduinen heeft een Duincafé met een groot buitenterras, waar je een drankje kunt nemen en genieten van de prachtige omgeving. Ook zijn er andere eetgelegenheden, zoals Beach Club Later aan Zee, waar je kunt genieten van zon, zee en heerlijke gerechten.
Dieren en natuur
Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een levendig ecosysteem waarin diverse dieren en planten leven. Het park beheert vier landgoederen: Duin en Kruidberg, Midden-Herenduin, Heerenduinen en Koningshof. Deze landgoederen waren vroeger eigendom van Amsterdamse kooplieden, die er hun eigen lustoord creëerden. Na de Tweede Wereldoorlog verwierf Natuurmonumenten deze landgoederen en kreeg de natuur prioriteit. Het resultaat is een prachtig duinlandschap dat vrijwel ongemerkt overgaat in andere duingebieden van het nationale park.
In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland kun je ook genieten van een hoge duin vlak bij zee, waar het zand door de wind vrije stuivingen vormt. Hier kun je vaak damherten tegen de hellingen zien. Het geluid van meeuwen boven je hoofd maakt het een indrukwekkende ervaring. Boswachter Jowien van der Vegte noemt dit haar favoriete plek in het park.
Toegankelijkheid en openingstijden
Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is vrij toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Bijna overal in het park kun je vrij wandelen op de wegen en paden. Er zijn ook fietspaden en wandel- en fietsroutes die bij de verschillende ingangen beginnen. Het bezoekerscentrum De Kennemerduinen is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over de routeplanning en de natuur in het park.
Tijdelijke beperkingen
Tijdens de renovatieperiode van het bezoekerscentrum (17 augustus – 12 oktober) kan het voorkomen dat bepaalde ingangen of gedeeltes van het terras tijdelijk niet toegankelijk zijn. Het centrum en het café blijven open, maar bezoekers worden verzocht instructies en eventuele omleidingen op te volgen.
Praktische tips voor bezoekers
- Beste tijd om te bezoeken: De zomermaanden (juli en augustus) zijn ideaal voor wandelingen, stranden en watersport. De lente en herfst bieden ook fijn weer en minder toeristen.
- Toegang: Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is gratis toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Voor bepaalde activiteiten of toegang tot bepaalde gebieden kan een toegangsticket vereist zijn.
- Toegankelijkheid: Het park is toegankelijk voor alle bezoekers. Er zijn routes die toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers, maar het is aan te raden om vooraf te plannen voor specifieke toegang.
- Locaties van belang: Het bezoekerscentrum De Kennemerduinen, Buitenplaats Elswout, Buitenplaats Duinlust en Beeckestijn zijn aan te raden voor historisch en cultureel belang.
Conclusie
Mooi-Kennemerland is een schat van Noord-Holland die zowel natuur als geschiedenis te bieden heeft. Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een must-visit voor iedereen die van wandelen, fietsen of het ontdekken van dieren houdt. De buitenplaatsen en landgoederen tonen de rijke historie van het gebied, terwijl de diverse activiteiten zorgen voor een rijke en variëre reiservaring. Of je nu op zoek bent naar een rustige wandeling of een avontuurlijke fietstocht, Kennemerland heeft voor iedereen iets te bieden.