De Gekste Plek van Nederland: Een Reisgids met Unieke Interieur- en Ruimtelijke Inspiratie
juli 8, 2025
De Witte Gids is een van de oudste en meest bekende telefoonboeken in Nederland. Het is ontstaan in de 19e eeuw en heeft een unieke rol gespeeld in de sociale en communicatieve geschiedenis van het land. In dit artikel bespreiden we de historie, inhoud, en betekenis van de Witte Gids, met nadruk op de betrouwbaarheid van de bronnen die hierover beschikbaar zijn.
Historie van de Witte Gids
De eerste versie van de Witte Gids verscheen in 1881, toen Nederland zich nog in de vroege fase van de telefonische communicatie bevond. Het werd uitgegeven door de Nederlandse Bell-Telefoon Maatschappij en bevatte namen, adressen en telefoonnummers van de eerste 49 aansluitingen. De gids lag ter inzage bij de telefooncentrale en was uitsluitend voor gebruik door de betrokkenen bedoeld.
In de jaren ’80 werd er een aanpassing doorgevoerd: ieder telefoonnummer kreeg een extra cijfer ervoor. Amsterdam kreeg bijvoorbeeld het cijfer 6, waardoor het telefoonnummer van een woning in die stad begon met 020-6... Deze aanpassing werd gedaan om het telefoonnetwerk efficiënter te maken.
De Witte Gids was in het begin vooral bedoeld voor particulieren en bedrijven in grote steden. Later kreeg het ook regionale versies, zoals de Gouden Gids, die vooral bedoeld was voor bedrijven. In de jaren ’90 verschijnen er ook digitale versies, waardoor het gebruik van de gids zich verder ontwikkelde.
Inhoud en Structuur van de Witte Gids
De inhoud van de Witte Gids bevatte in de eerste plaats namen, adressen, en telefoonnummers van particulieren en bedrijven. De opmaak was eenvoudig, met namen en adressen op alfabetische volgorde geplaatst. In de loop van de jaren werd de indeling van de gids steeds gedetailleerder, met aparte secties voor personen en beroepen, en soms zelfs aparte gidsen voor bedrijven en particulieren.
De gids bevatte ook informatie over openingstijden van winkels, advertenties, en andere nuttige informatie. In de jaren ’90 kreeg de gids ook een digitale versie, waardoor het mogelijk werd om via internet te zoeken op telefoonnummers, namen, of adressen.
Betrouwbaarheid van de Bronnen
De bronnen die beschikbaar zijn over de Witte Gids zijn vooral afkomstig uit historische documenten en archieven. De meeste informatie is afkomstig uit het Stadsarchief Amsterdam, waarin tal van oude telefoongidsen en andere bronnen zijn opgeslagen. Daarnaast zijn er ook bronnen uit het internet, zoals de website van Telefoonboek.nl, en verschillende bronnen die verwijzen naar het gebruik van de gids in het verleden.
De betrouwbaarheid van deze bronnen varieert. De historische documenten zijn meestal betrouwbaar, maar sommige bronnen zijn onduidelijk of onvolledig. De bronnen die afkomstig zijn van online bronnen, zoals Telefoonboek.nl, zijn meestal betrouwbaar, maar kunnen niet altijd worden gecorrigeerd of aangevuld.
De Witte Gids en het Stambestand
De Witte Gids heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het stamboomonderzoek. Oude telefoongidsen zijn een fantastische bron voor stamboomonderzoek en het vinden van levende familie. Het zijn feiten waarmee je ouders, of wellicht grootouders kunt vinden die op hun adres zijn blijven wonen. Of toch zijn verhuisd binnen de stad. Maar dat herken je dan aan de voornaam. Of zijn verdwenen uit de telefoongids, misschien zijn ze geëmigreerd?
De informatie die in de gids stond, was vaak nuttig voor het vinden van familieleden, maar soms ook onvolledig of verkeerd. Dit betekent dat de informatie uit de gids niet altijd volledig correct is, maar in veel gevallen wel een nuttige aanvulling vormt op andere bronnen.
De Witte Gids en de Toekomst
De laatste versie van de Witte Gids verschijnt in 2024. In Nederland verschijnen de 45 regionale edities van De Telefoongids en Gouden Gids voor de laatste keer. Op 16 augustus start de verspreiding van de laatste gids in gemeenten Amsterdam, Amstelveen en Hoofddorp. De verspreiding zal enkele weken in beslag nemen. Daarmee komt na bijna 140 jaar een einde aan een unieke informatievoorziening van telefoon- en adresgegevens voor alle inwoners van regio Amsterdam.
De laatste Telefoongids & Gouden Gids wordt een uniek bewaarexemplaar en kan na verschijning nog een paar jaar gebruikt worden. Het is een symbool van een eindigende periode van informatievoorziening in Nederland, en een belangrijke historische bron voor toekomstige generaties.
Conclusie
De Witte Gids is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de Nederlandse telefonie. Het heeft jarenlang dienst gedaan als een betrouwbare bron van telefoon- en adresgegevens. De informatie die in de gids stond, was nuttig voor het vinden van familieleden, maar ook voor het bepalen van de toekomst van de telefoonindustrie.
Hoewel de gids in de toekomst niet meer in gedrukte vorm verschijnt, blijft het een belangrijk historisch document dat inzicht geeft in de communicatie en samenleving van het vroeger Nederland. De bronnen die hierover beschikbaar zijn, geven inzicht in de geschiedenis van de gids, en tonen aan dat deze een belangrijk deel vormde van de informatiesamenleving.