De Gekste Plek van Nederland: Een Reisgids met Unieke Interieur- en Ruimtelijke Inspiratie
juli 8, 2025
Wandelnetwerken via knooppunten zijn in Nederland een steeds populairder middel om het landschap te verkennen. Deze systemen maken het mogelijk om spontaan of op maat gemaakte wandelrondjes te maken, waarbij de wandelaar zelf kan kiezen voor de lengte, omvang en route. De kern van dit systeem is het zogeheten wandelknooppunt, een genummerde kruising of splitsing in een regionaal wandelnetwerk. Tussen deze punten lopen recreatieve verbindingsroutes, die meestal duidelijk bewegwijzerd zijn. In dit artikel wordt ingegaan op de structuur, werking en toepasbaarheid van wandelnetwerken via knooppunten in Nederland.
Werking van wandelnetwerken
Een wandelknooppunt is een genummerde kruising of splitsing in een regionaal wandelnetwerk. Tussen deze punten lopen recreatieve verbindingsroutes, die meestal duidelijk bewegwijzerd zijn. Bij elke wegverandering staat een bordje met de richting en het nummer van het volgende knooppunt. Je hoeft je dus niet bezig te houden met straatnamen of routebeschrijvingen, maar alleen de bordjes met nummers in de gaten te houden. Onderweg staat af en toe een informatiepaneel met een kaart van het wandelnetwerk in de regio. Wandelnetwerken zijn altijd in twee richtingen bewegwijzerd. De bewegwijzering verschilt per regio, maar is meestal te herkennen aan een driehoek met een pijl naar het volgende knooppunt.
Deze methode maakt het mogelijk om spontaan of op maat gemaakte wandelrondjes te maken. Je kunt je route zelf plannen via de online planners, zoals die van Wandelnetwerk Noord-Holland of Wandelnetwerk Brabant. Ook zijn er gratis apps, zoals de ANWB Eropuit app, waarin je met de wandelknooppuntenplanner een gratis route kunt maken. De routeplanner biedt ook de mogelijkheid om bestaande wandelroutes te combineren of aan te passen aan jouw voorkeuren.
Verspreiding van wandelnetwerken per regio
Wandelnetwerken zijn in veel delen van Nederland uitgezet. De meeste provincies en regio’s hebben hun eigen wandelnetwerk. Zo’n netwerk bestaat uit verschillende wandelpaden, die met elkaar verbonden zijn via wandelknooppunten. In de provincie Noord-Holland is het wandelnetwerk van het Waddenwandelen een van de grootste, met 1200 kilometer aan wandelpaden. Ook in Friesland is er een uitgebreid netwerk, dat deel uitmaakt van het wandelnetwerk Waddenwandelen. In Groningen is er een nieuw, provinciedekkend wandelnetwerk uitgezet, dat onder meer het WaddenWandelen bevat.
In Drenthe is het wandelnetwerk nog in ontwikkeling. In de gemeenten De Wolden, Westerveld, Coevorden, Emmen, Borger-Odoorn, Assen en Midden-Drenthe kun je al een eigen route uitstippelen via knooppunten. Eind 2024 beslaat het wandelnetwerk heel Drenthe. De knooppunten sluiten dan ook aan op het netwerk van Overijssel, Friesland, Groningen én Duitsland!
In Limburg is er een wandelnetwerk van ruim drieduizend kilometer. De bewegwijzering verschilt per gebied: de meeste knooppunten in Limburg worden aangegeven met kleuren, maar er zijn ook knooppunten met nummers. In Zuid-Limburg is er vanaf 2024 ook een wandelnetwerk beschikbaar, met bewegwijzerde routes in de ‘driehoek’ van Echt-Susteren, Eijsden-Margraten en Vaals. In Brabant is het wandelnetwerk van Brabant het grootste, met meer dan zesduizend kilometer aan goed onderhouden wandelpaden die duidelijk bewegwijzerd zijn.
Soorten wandelroutes
Er zijn verschillende soorten wandelroutes die je kunt kiezen. Zo zijn er themaroutes, die gericht zijn op bepaalde aspecten, zoals cultuur, natuur, familie of seizoen. In sommige regio’s kun je kiezen uit thema’s zoals ‘Culinair’, ‘Cultuur’, ‘Familie’, ‘Met kleurcodes’, ‘Natuur’, ‘Seizoen’ en ‘Stationswandeling’. Ook zijn er ‘knopenrondjes’, die al voor je zijn uitgestippeld, en zijn er ‘lange afstandswandelpaden’ die geschikt zijn voor meerdere dagen wandelen.
Voor wie liever een bestaande route volgt, zijn er ook veel gratis ANWB wandelroutes beschikbaar. Ook kun je wandelingen volgen op basis van boswachterspaden, Klompenpaden of NS-wandelingen, waarbij je van treinstation naar treinstation wandelt. Ook zijn er wandelrondjes die je kunt kiezen op basis van afstand, zoals 5 tot 16 kilometer.
Toepassingen en voordelen
Wandelnetwerken bieden veel voordelen voor zowel wandelaars als toeristen. Het uitstippelen van een eigen route is handig als je wilt trainen voor de Nijmeegse Vierdaagse of als je gewoon wilt genieten van de natuur. De routes zijn vaak goed onderhouden en goed bewegwijzerd, waardoor je je makkelijk kunt oriënteren. Daarnaast zijn er ook horeca- en overnachtingsmogelijkheden langs de routes, zodat je je wandeling kunt verder uitbreiden.
Deze netwerken zijn ook geschikt voor mensen met beperkingen, omdat veel routes op een begaanbare manier zijn aangelegd. Ook zijn er veel routes die geschikt zijn voor familie en kinderen, waardoor ze een ideale keuze zijn voor een dagje uitstapje. De wandelnetwerken zijn ook ideaal voor het ontdekken van historische en culturele plekken, zoals oude dorpen, kastelen of musea.
Beperkingen en aandachtspunten
Hoewel wandelnetwerken in Nederland steeds uitgebreider worden, is het systeem nog niet volledig geïmplementeerd. In veel delen van het land zijn de netwerken nog niet volledig gedigitaliseerd, waardoor het soms lastig is om een route te plannen. Ook zijn er nog veel gebieden waar de bewegwijzing niet volledig duidelijk is of waar het ontbreken van bordjes leidt tot verwarring.
Daarnaast is het belangrijk om te letten op de omgeving en het gedrag van wandelaars. Wandelaars moeten erop letten dat ze geen afval achterlaten, hekken sluiten en honden aan de lijn houden als ze langs weilanden lopen. Ook is het belangrijk om op te letten voor de veiligheid, omdat sommige routes door moerassen of natuurgebieden lopen.
Toekomst van wandelnetwerken
De toekomst van wandelnetwerken in Nederland ziet er roosjes uit. In veel gebieden wordt er hard aan gewerkt om de netwerken uit te breiden en te verbeteren. In Drenthe is er bijvoorbeeld een project dat ervoor zorgt dat het wandelnetwerk in 2024 volledig is uitgebreid. Ook in Zuid-Limburg is er vanaf 2024 een nieuw wandelnetwerk beschikbaar. Bijkomend is er ook sprake van uitbreidingen in andere delen van Nederland, waardoor de toekomst van de wandelnetwerken veelbelovend is.
Conclusie
Wandelnetwerken via knooppunten vormen een uitstekende manier om het landschap van Nederland te verkennen. Ze bieden zowel wandelaars als toeristen de mogelijkheid om spontaan of op maat gemaakte wandelrondjes te maken, waarbij de route zelf gekozen kan worden. De netwerken zijn in veel delen van het land uitgezet, waardoor er veel keuzemogelijkheden zijn. De toekomst van deze systemen ziet er roosjes uit, met uitbreidingen en verbeteringen in vele regio’s. De toekomst is dus rood voor het wandelnetwerk in Nederland.