Echt-Susteren: Een Ontdekkingstocht door Geschiedenis, Natuur en Cultuur
september 1, 2025
De Nederlandse provincie Drenthe is rijk aan cultuurhistorisch erfgoed, landschap en archeologische vondsten. Van oudere veenontginningen tot voordenzones en kampen uit de Tweede Wereldoorlog – Drenthe biedt bezoekers een unieke combinatie van landschap en geschiedenis. Deze regio is niet alleen geschikt voor wandelaars en fietsers, maar ook voor historici en natuurliefhebbers. In deze artikel worden enkele van de belangrijkste bezienswaardigheden en culturele aspecten van Drenthe beschreven, die specifiek genoemd worden in de bronmateriaal, en wordt ingegaan op hun historische waarde, toegankelijkheid en rol in de regionale en nationale geschiedenis.
Archeologische waarden en landschapsontwikkeling
Essen en beekdalen: een schatkist van geschiedenis
In Drenthe spelen essen en beekdalen een centrale rol bij het begrijpen van de regionale geschiedenis. Beide typen landschappen zijn bekend om hun hoge archeologische waarde, die vaak goed is bewaard dankzij de aanwezigheid van plaggendek of veen- en beeksedimenten. Essen zijn niet alleen landschappelijk indrukwekkend, maar ook historisch van groot belang. Grote opgravingen in dit soort gebieden hebben geleid tot fundamentele inzichten in de vroege nederzettingen en landbouwpraktijken in het gebied.
De essen in Drenthe zijn spreidingsgetrouw genoeg om een representatief beeld van de regionale geschiedenis te geven. In 2019 bijvoorbeeld werden essen bij Dalen onderzocht in het kader van de verdubbeling van de N34. Dit onderzoek leverde nieuwe inzichten op over de vroege bewoning en landgebruik in het gebied, wat aantoont hoe essen blijven fungeren als archeologische bronnen.
Beekdalen daarentegen zijn bekend om hun voordenzones, kleine oversteekplaatsen die vaak ingevlochten zijn in het landschap. Deze zones zijn vaak aangeduid op gemeentelijke kaarten en zijn historisch betekenisvol door het aanwezige houtwerk, keienconcentraties en individuele vondsten. Zij zijn belangrijk voor de archeologische kartering en het begrijpen van het vroege verkeer en landbouw in de regio.
Het Hollandscheveld en Hoogeveen: een kruising van historische en ruimtelijke invloeden
Het Hollandscheveld en Hoogeveen vormen een karakteristieke regio waarin veenontginningen vanaf de 17de eeuw een complexe en kleinschalige ruimtelijke structuur hebben gevormd. Deze structuur wordt beheerst door de Hoogeveensche Vaart, die een verbindende functie heeft gehad in de ontginningen. De "opgaanden" – de ontginningsassen – zijn nog steeds zichtbaar en geven inzicht in de historische landbouwpraktijken.
Hoogeveen zelf is ontstaan rondom het kruispunt van twee belangrijke vaarten: de Hoogeveense Vaart en de gedempte Zuidwoldiger Opgaande. Dit heeft geleid tot een unieke stadsstructuur die in het landschap is ingebed. Het gebied is een voorbeeld van hoe historische waterlopen een directe impact hebben gehad op de vorming van stedelijke en landbouwgebieden.
De rol van voordenzones in beekdalen
Voordenzones zijn oversteekplaatsen in beekdalen die historisch gezien cruciale rollen speelden in de verbindingen tussen dorpen en steden. In Drenthe zijn deze zones goed onderzocht en zijn ze onderdeel van het archeologische erfgoed. De zones zijn vaak gekenmerkt door kleine houtconstructies en keienconcentraties. In sommige gevallen zijn voordenzones ook niet zichtbaar op gemeentelijke kaarten, maar blijven toch een belangrijke archeologische waarde behouden.
De contouren van deze zones zijn overgenomen van studies zoals die van Van der Veen & Ten Anscher (2019). Dit betekent dat de locaties van voordenzones niet altijd volledig overeenkomen met gemeentelijke archeologische kaarten, maar ze worden wel nauwkeurig gedefinieerd voor het behoud en onderzoek van het archeologische erfgoed.
Archeologisch erfgoed van de Tweede Wereldoorlog
Een ander belangrijk aspect van het archeologische erfgoed in Drenthe is het erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog. In het werkingsgebied van Waarde Archeologie-1 is een uitgebreide selectie gemaakt van objecten die van historisch, nationaal en internationaal belang zijn. De selectiecriteria zijn gericht op inhoudelijk belang, zeldzaamheid, representativiteit, gaafheid, zichtbaarheid, gebruik van natuurgebieden en militaire oefenterreinen, en betrouwbare kartering.
De geselecteerde elementen omvatten kampen, onderduikersholen en antitankgrachten. Voor deze objecten zijn buffers toegewezen om eventuele kartografische onnauwkeurigheden op te vatten en om archeologische waarden in de directe omgeving te behouden. Een voorbeeld is het Kamp Westerbork en de bijbehorende structuren, waaronder loopgraven en antitankgrachten. Deze locaties zijn voorzien van een buffer van 5 meter, waardoor het gebied rondom deze historische locaties bescherming krijgt.
Het belang van grootschalige bedrijvigheid in Drenthe
In de omgevingsvisie van Drenthe is aandacht besteed aan de toetreding van grootschalige bedrijven. Deze bedrijven zijn belangrijk voor het nationale en regionale economische ecosysteem, maar hebben ook een grote impact op de leefomgeving. Denk bijvoorbeeld aan verkeersbelasting, energieverbruik, beschikbaarheid van arbeid en ruimte voor woningbouw. De regering heeft daarom artikel 3.17a ingevoegd in de omgevingsverordening om te zorgen dat grootschalige bedrijven met zorg worden ingepast in de leefomgeving, met oog voor het landschap en de toekomstige ruimtebehoeften.
Drenthe is een regio met beperkte beschikbare ruimte voor bedrijvigheid, en het is van belang dat elke beslissing betreffende grootschalige bedrijven goed wordt afgewogen. Dit betreft zowel economische voordelen als milieu- en ruimtelijke impact.
Toegankelijkheid en veiligheid van recreatiegebieden
In Drenthe zijn ook regels opgesteld voor recreatiegebieden, zoals zwembaden en open water. Het Besluit kwaliteit leefomgeving stelt eisen aan veiligheid en hygiëne op zwemlocaties. Deze regels zijn van toepassing op zowel grotere als kleinere zwembaden, waardoor de zorgplicht van de provincie en de houder van de locatie duidelijk is. Dit betreft niet alleen het beheer van het bad zelf, maar ook het voorkomen van risico’s zoals legionellabesmettingen.
Daarnaast zijn er regels opgesteld om het gebruik van zwemlocaties veilig te maken. Zo wordt bezoekers gewaarschuwd voor eventuele onveilige situaties, bijvoorbeeld door meldingen te maken drie maanden voor activiteiten. Dit helpt om ongevallen te voorkomen en het vertrouwen van bezoekers te vergroten.
Natura 2000-gebieden en biodiversiteit
In het zuiden van Drenthe ligt het Natura 2000-gebied Bruine Bank. Dit gebied is van groot belang voor de biodiversiteit, met instandhoudingsdoelstellingen voor verschillende vogelsoorten. De jan-van-gent, grote jager, dwergmeeuw, grote mantelmeeuw, zeekoet en alk zijn allemaal betrokken bij de instandhoudingsdoelstellingen. Het gebied is vooral actief in de wintermaanden, waarin de hoge voedselbeschikbaarheid leidt tot een grote aanwezigheid van vogels.
Windenergieprojecten zoals Nederwiek (zuid) zijn onderzocht op hun impact op dit Natura 2000-gebied. De conclusies zijn dat de kans op negatieve effecten voor de voorgenoemde vogelsoorten minimaal is. De kortste afstand tussen het Natura 2000-gebied en het windenergiegebied is 14 kilometer, wat volgens de Passende beoordeling geen significante verstoring oplevert.
Conclusie
Drenthe is een provincie die rijk is aan historisch en archeologisch erfgoed, van essen en beekdalen tot kampen uit de Tweede Wereldoorlog. Deze bezienswaardigheden bieden bezoekers een unieke kans om de geschiedenis van Nederland en de regio te ontdekken. Tevens is Drenthe een regio die aandacht besteedt aan duurzame ontwikkeling, ruimtelijke planning en het behoud van het landschap en de biodiversiteit. Voor wie op zoek is naar een combinatie van natuur, geschiedenis en toekomstvisie, is Drenthe een waardevolle reisdoel.