De mooiste fotolocaties van Zuid-Nederland: Een onmisbare gids voor natuur- en landschapsfotografen
juli 8, 2025
De telefoongids is een van de oudste en meest betrouwbare bronnen van telefoonnummers en adressen in Nederland. Sinds de jaren 1880 is de telefoongids een onmisbaar onderdeel geweest van de Nederlandse huishouden. Toch is de vorm en het gebruik ervan in de loop van de jaren sterk veranderd. De papieren versie, die ooit veelzijdig en uitgebreid was, is langzaam in de vergetelheid geraakt. In dit artikel wordt de geschiedenis, de opbouw, de toekomst en de rol van de telefoongids in het Nederlandse telecommunicatie-ecosysteem onderzocht. De bronnen tonen aan dat de telefoongids niet alleen een praktische hulpmiddel is geweest, maar ook een belangrijk historisch archief voor stamboomonderzoek.
De oorsprong en ontwikkeling van de telefoongids
De eerste officiële telefoongids verscheen in Nederland in 1881. Op dat moment had slechts een klein deel van de bevolking een telefoon, en de gids was vooral bedoeld voor gebruik in telefonische centrales. De gids werd niet huis-aan-huis verspreid, maar lag ter bezichtiging bij de telefooncentrale. In de jaren 1980 kreeg ieder telefoonnummer een extra cijfer, waardoor de opbouw van de nummers veranderde. In 1995 werden de netnummers gewijzigd, waardoor telefoonnummers er anders uitzagen.
In de jaren zestig werd de Gele Gids, ook wel Gouden Gids genoemd, uitgegeven. Dit was een commerciële variant op het telefoonboek, waarin de gegevens van bedrijven stonden. In 2008 werden de Telefoongids en de Gouden Gids samengevoegd. De gids werd later ook online aangeboden, wat leidde tot een sterke afname van het gebruik van de papieren versie. Volgens onderzoek van TNS Nipo bleek dat het gebruik van de papieren gids de afgelopen jaren sterk is afgenomen. In 2003 gebruikte 86 procent van de bevolking van achttien jaar en ouder de papieren gids tenminste één keer per jaar. In 2016 was dit nog slechts 48 procent. Daarvan gebruikt slechts een zeer klein deel de papieren gids intensief.
De papieren gids was lange tijd onmisbaar in de Nederlandse huiskamer. Op het hoogtepunt werden zo’n zeven miljoen gidsen gedrukt. De laatste keer dat de papieren versie verscheen, was in 2018. De uitgever DTG (voorheen De Telefoongids) stopte met de verspreiding van papieren telefoongidsen, waardoor de gids in Nederland op 8 februari 2018 werd opgeheven. De laatste Telefoongids & Gouden Gids wordt ‘een uniek bewaarexemplaar’ en kan na verschijning nog een paar jaar gebruikt worden.
De opbouw van de telefoongids
De telefoongids is opgebouwd op basis van regio’s. Elke regio kreeg een passende telefoongids die men thuis kreeg bezorgd. In de jaren zestig werd ook de Gele Gids, ook wel Gouden Gids genoemd, uitgeven. Dit was een commerciële variant op het telefoonboek, waarin de gegevens van bedrijven stonden. In 2008 werden de Telefoongids en de Gouden Gids samengevoegd.
De opbouw van de telefoongids is gebaseerd op netnummers. Hieronder een overzicht van alle netnummers en bijbehorende plaatsen. Bijvoorbeeld: 010 voor verschillende steden, 020 voor Amsterdam, 0222 voor diverse gemeenten in Noord-Holland en Friesland, enz. De lijst bevat ook informatie over regio’s, zoals 0187, 020, 0222, 0223, 0224, 0226, 0227, 0228, enz.
De telefoongids bevat ook informatie over personen en bedrijven. Op Telefoonboek.nl kun je eenvoudig zoeken naar personen. De site biedt een landelijke zoekfunctie op de homepage. Daarnaast is er van elke gemeente in Nederland een aparte gemeentelijke Telefoongids Bedrijven waar u telefoonnummers en bedrijfsinformatie vindt van bedrijven uit die gemeente.
De toekomst van de telefoongids
De digitale versie van de telefoongids heeft inmiddels het papier vervangen. Nog geen vijftien jaar geleden was in elk behoorlijk bedrijf een complete boekenplank te vinden met alle telefoongidsen van Nederland, gerangschikt op regio. Tegenwoordig past diezelfde meter papier in je broekzak: met een simpele app op je smartphone zijn alle contactgegevens eenvoudig toegankelijk. Met diverse filters kan regionaal of op branche worden gezocht. Online telefoongidsen: Gemak dient de mens! De afzonderlijke telefoongidsen, nu per gemeente ingedeeld, vindt je op Telefoongids NL.
De papieren versie wordt voornamelijk nog gebruikt door een beperkte groep ouderen, die dit jaar via een speciale cursus geholpen worden om de overstap naar online te maken. Die cursus ‘online zoeken’ biedt DTG in samenwerking met SeniorWeb tegen een kleine vergoeding door het hele land aan. De oplage van de Telefoongids en de Gouden Gids is nu zo’n 3,5 miljoen terwijl dit op het hoogtepunt ongeveer 7 miljoen bedroeg.
De beslissing om de druk van de gids te beëindigen, is gebaseerd op meerdere redenen. Zo gebruikt tegenwoordig bijna niemand meer de telefoongids in boekvorm omdat iedereen op het internet naar telefoonnummers zoekt. Uitgever DTG (De Telefoongids BV) geeft aan dat een karige 2 procent van de Nederlandse bevolking de gids nog onmisbaar vindt. Ten tweede is zo’n enorm boekwerk ook niet erg milieuvriendelijk.
De rol van de telefoongids in de geschiedenis
De telefoongids is niet alleen een praktische hulpmiddel geweest, maar ook een belangrijk historisch archief voor stamboomonderzoek. De eerste telefoongids in Nederland verscheen in 1881, die je op het postkantoor kon inzien. Alleen de welgestelden hadden deze nodig. Vanaf 1987 werden ze regionaal huis aan huis verspreid, ook al had je geen telefoonaansluiting. Iedereen moest elkaars nummer kunnen vinden.
Oude telefoongidsen zijn een fantastische bron voor stamboomonderzoek en het vinden van levende familie. Het zijn feiten waarmee je ouders, of wellicht grootouders kunt vinden die op hun adres zijn blijven wonen. Of toch zijn verhuisd binnen de stad. Maar dat herken je dan aan de voornaam. Of zijn verdwenen uit de telefoongids, misschien zijn ze geëmigreerd?
Conclusie
De telefoongids is een van de oudste en meest betrouwbare bronnen van telefoonnummers en adressen in Nederland. Sinds de jaren 1880 is de telefoongids een onmisbaar onderdeel geweest van de Nederlandse huishouden. Toch is de vorm en het gebruik ervan in de loop van de jaren sterk veranderd. De papieren versie, die ooit veelzijdig en uitgebreid was, is langzaam in de vergetelheid geraakt. De digitale versie van de telefoongids heeft inmiddels het papier vervangen. Nog geen vijftien jaar geleden was in elk behoorlijk bedrijf een complete boekenplank te vinden met alle telefoongidsen van Nederland, gerangschikt op regio. Tegenwoordig past diezelfde meter papier in je broekzak: met een simpele app op je smartphone zijn alle contactgegevens eenvoudig toegankelijk.