Steeds meer hoogopgeleiden in Nederland: Invloed op de samenleving en het beroepsleven

In de afgelopen jaren is het aantal hoogopgeleiden in Nederland sterk toegenomen. Dit fenomeen heeft gevolgen voor de samenleving, het beroepsleven en zelfs de politiek. Uit onderzoek blijkt dat de groei van het aantal hoogopgeleiden niet alleen leidt tot meer kansen voor individuen, maar ook tot veranderingen in het maatschappelijke gedrag en de politieke voorkeuren. Deze ontwikkeling vormt een cruciale uitdaging voor de toekomst van Nederland, met name in het licht van de toenemende polarisatie tussen verschillende groepen. In dit artikel wordt gekeken naar de oorzaken van de toename van hoogopgeleiden, de invloed op de samenleving en het beroepsleven, en de mogelijke oplossingen voor de problemen die hieruit voortkomen.

De toename van hoogopgeleiden in Nederland

De groei van het aantal hoogopgeleiden in Nederland is spectaculair. In 1960 had slechts 1 procent van de beroepsbevolking een academische opleiding afgerond, terwijl 95 procent van de bevolking alleen de lagere school of een beroepsopleiding had gevolgd. In 2024 heeft maar liefst 35 procent van de Nederlandse bevolking tussen de 15 en 90 jaar een bachelordiploma van een hbo- of universitaire opleiding. Dit duidt op een enorme toename van het aantal hoger opgeleide Nederlanders.

De oorzaak van deze groei ligt onder andere in de onderwijsonnovatie en de groeiende toegankelijkheid van hoger onderwijs. De opkomst van het hoger onderwijs in Nederland heeft leidde tot meer kansen voor jongeren en volwassenen om zich verder te ontwikkelen. Bovendien heeft de economische groei en de behoefte aan kennis en expertise bijgedragen aan de toename van het aantal hoogopgeleiden. Dit heeft ook gevolgen voor de samenleving, aangezien deze groep steeds meer invloed heeft op het beleid, de economie en het maatschappelijke gedrag.

Invloed op het beroepsleven

De toenemende groep hoogopgeleiden heeft ook gevolgen voor het beroepsleven. Volgens een onderzoek van Nuffic blijken internationale afgestudeerden vaker in Nederland te blijven werken dan vroeger. Dit is vooral het geval bij studenten uit Eindhoven, Delft en Utrecht, die vaker in Nederland blijven wonen dan studenten uit Maastricht. Daarnaast blijkt dat internationale afgestudeerden vaak hogere salarissen verdienen dan hun Nederlandse collega’s.

Bijna de helft van de internationale afgestudeerden die vijf jaar na hun afstuderen nog in Nederland wonen, heeft een betaalde baan. Van deze groep heeft 80 procent een betaalde baan. Bovendien verdienen veel internationale afgestudeerden meer dan 65.000 euro per jaar. Dit wijst erop dat de economische bijdrage van internationale afgestudeerden aanzienlijk is.

De groei van het aantal hoogopgeleiden heeft ook gevolgen voor de arbeidsmarkt. In veel sectoren bestaan nijpende tekorten aan hoogopgeleid personeel, waardoor de vraag naar internationale afgestudeerden toeneemt. Dit kan leiden tot een toename van de stayrate, het percentage afgestudeerden dat na hun studie in Nederland blijft werken. Volgens het onderzoek van Nuffic is de stayrate van internationale afgestudeerden inmiddels hoger dan ooit.

Invloed op de politiek en samenleving

De toename van het aantal hoogopgeleiden heeft ook gevolgen voor de politiek en het maatschappelijke gedrag. Volgens onderzoekers zoals Mark Bovens en Jona de Jong is het aantal hoogopgeleiden in de politiek sterk toegenomen. In de Tweede Kamer is ruim 80 procent van de Kamerleden hoogopgeleid, terwijl ruim 60 procent van de kiezers praktisch opgeleid is. Dit betekent dat de politiek steeds vaker over zaken gaat die hoogopgeleiden belangrijk vinden.

Bovens wijst erop dat de groei van het aantal hoogopgeleiden leidt tot een nieuwe ‘zuil’ in de samenleving. Deze zuil bestaat uit hoogopgeleiden, die steeds meer hun eigen sportclubs, eigen media, eigen scholen en eigen wijken hebben. Dit leidt tot een groeiende afstand tussen de groepen in de samenleving. De kloof tussen hoogopgeleiden en praktisch opgeleiden wordt steeds groter, wat leidt tot polarisatie in de samenleving.

Bovens waarschuwt dat de toename van het aantal hoogopgeleiden leidt tot een gevoel van vervreemding bij praktisch opgeleiden. Deze groep voelt zich steeds meer afgesneden van de politiek en de maatschappelijke ontwikkelingen. Dit gevoel van vervreemding kan leiden tot ontevredenheid en zelfs tot opstandige reacties in de maatschappij.

Invloed op het onderwijs en de toekomst

De groei van het aantal hoogopgeleiden heeft ook gevolgen voor het onderwijs. Volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau is de kloof tussen stad en platteland minder belangrijk dan vaak wordt aangenomen. De echte kloof ligt tussen hoogopgeleiden en praktisch opgeleiden. Dit betekent dat het onderwijs steeds meer gericht moet zijn op het aanboren van kansen voor alle groepen.

Bovens stelt dat het belangrijk is dat universiteiten actiever contact opnemen met praktisch opgeleide Nederlanders. Dit kan bijdrragen aan een betere samenwerking tussen de verschillende groepen in de samenleving. Daarnaast moet het onderwijs ook gericht zijn op het aanboren van kansen voor internationale afgestudeerden, die steeds vaker in Nederland blijven werken.

Conclusie

De toename van het aantal hoogopgeleiden in Nederland heeft gevolgen voor de samenleving, het beroepsleven en de politiek. De groei van deze groep leidt tot meer kansen voor individuen, maar ook tot groeiende afstand tussen verschillende groepen. Dit vereist een actieve aanpak van de overheid, het onderwijs en de economie om de problemen die hieruit voortkomen op te lossen. De toekomst van Nederland hangt af van de manier waarop deze groei wordt aangepakt en hoe de samenleving zich hierin kan bewegen.

Bronnen

1. In Holland staat een zuil: hoe hoogopgeleiden zich steeds meer afzonderen van de rest van Nederland
2. Steeds meer mensen in Nederland, volgend jaar 18 miljoen
3. Internationale afgestudeerden blijven vaker in Nederland wonen en werken
4. Steeds meer daklozen in Nederland: 'Het is alle hens aan dek'
5. Steeds meer hoogopgeleiden in Nederland: wat voor beroep hebben ze?
6. Hoeveel immigranten komen naar Nederland?