Een wandeling door tijd en natuur: het Halostapad en de historische schoonheid van Aalst

Het Halostapad in Aalst biedt een unieke combinatie van natuur, cultuur en geschiedenis in het hart van het Land van Maas en Waal in de provincie Gelderland. Deze wandelroute, die zich uitstrekt langs de polder rondom het dorp Aalst, biedt bezoekers een diepgaande kijk op het landschap, de historische ontwikkeling en de levende cultuur van dit deel van Nederland. Met een combinatie van natuurreservaten, historische bouwwerken, boerenwoningen en een unieke landbouwactiviteit, zoals de wijngaard van de Vos en de Druif, biedt het pad zowel rust als ontdekking. De route is ontworpen voor wandelaars die genieten van landschap, geschiedenis en een vleugje plaatselijke identiteit.

Historische en culturele plekken langs het Halostapad

Een van de meest opvallende kenmerken van het Halostapad is de diepe historische band van het dorp Aalst met zijn omgeving. Het dorp is gelegen in de Bommelerwaard, een gebied met een rijke geschiedenis die terugloopt tot de 12e eeuw. Het oudste gedeelte van het dorp, bekend als 't Gement, was ooit het centrale woon- en werkgebied voor arbeiders. Het oude centrum van Aalst, met zijn oude woningbouw aan de dijk, vormt nog steeds een belangrijk onderdeel van de plaatselijke identiteit. De huidige Wilhelminastraat, vroeger 'het Gement', herinnert nog steeds aan de oude buurtschap waar arbeiders, ambachtslieden en boeren leefden. Deze historische lagen zijn niet alleen zichtbaar in de gebouwen, maar ook in literaire bronnen zoals het gedicht “Ut Gement van toen” van Gerrit van Ballegooijen, dat in de Aalsterse taal is vertaald door Hannie van Wijk-Ermstrang.

Een ander belangrijk historisch onderdeel is de voormalige kerk van Aalst, die heden ten dage is hersteld als Hervormde Kerk. De kerk is eigendom van de kerkelijke gemeente, terwijl de toren toebehoort aan de burgerlijke gemeente. De kerk bevat een grafzerk met een gesneden beeld van een knielende man in harnas en een knielende vrouw, met de familienamen Van Tuil en Van Aalst. In een gesloten kast aan de wand staat een borstbeeld van burgemeester Egbert Klop, die in 1722 de functie van burgemeester en president van de schepenbank bekleedde. Deze functie gaf hem aanzienlijke invloed, aangezien hij verantwoordelijk was voor het onderhoud van de dijk en de gerechtelijke zaken binnen het dorp. De kerk wordt regelmatig door vrijwilligers van de kerkelijke gemeente schoongemaakt, wat zorgt voor een opvallend kleurverschil tussen de schone binnenkant en de nog steeds te verbeteren toren.

De natuurlijke schoonheid van de uiterwaarden en de Drielse Wetering

Het Halostapad loopt langs een stuk van de natuurlijke uiterwaarden langs de Maas en de Waal, gebieden die van groot ecologisch belang zijn. Deze zone, gelegen tussen de Maasdijk en de Afgedamde Maas, is een levend gebied voor vele diersoorten, met name vlinders. In de zomermaanden zijn er talrijke soorten zichtbaar, zoals het icarusblauwtje, een kleine blauwe vlinder die voedt op nectar uit klaver en jonge rupsen die het bladmoes van klaver eten. Andere soorten die hier leven zijn het koolwitje, het hooibeestje en het bonte zandoogje. Deze vlinders leven in een grasland dat kruidenrijk is en wordt begraasd door koeien en paarden, wat de biodiversiteit ondersteunt. De natuurlijke balans in deze omgeving wordt dus zichtbaar op verschillende niveaus, van planten tot insecten en dieren.

De Drielse Wetering, een zijrivier van de Maas, is een belangrijk onderdeel van dit landschap. Het water ligt diep in de bodem, met daarboven een laag waterpeil, en vormt een levendige leefomgeving voor zowel zeldzame planten als dieren. De kustlijn van de wetering is gevaarlijk om te lopen, maar de wandelaar kan vanaf de Machinedijk, een oude dijk, een prachtig uitzicht op het water en de omgeving nemen. De Machinedijk is vernoemd naar een vroegere molen die op die plek stond, en het is sinds de 19e eeuw een populaire plek voor liefhebbers van romantiek en natuur. Het wordt ook wel “Vrijersdijk” genoemd, omdat hier velen hun eerste kus hebben gewisseld. De wandeling langs de trap die van de dijk naar het water leidt, biedt een unieke kijk op de natuur, met name 's avonds wanneer bevers hun jacht beginnen. De sporen van hun platte staarten zijn zichtbaar langs de rand van het water, en soms kunnen ze zelfs op de dijk zien klimmen.

De wijngaard van de Vos en de Druif: een unieke landbouwactiviteit

Eén van de meest opvallende toevoegingen aan het landschap van Aalst is de wijngaard genaamd “Wijngaard Van de Vos en de Druif”, die in 2021 is aangelegd. Gelegen tussen de Machinedijk en de Veerdam, heeft deze plek uitstekende zonnelichtomstandigheden, omdat ze de hele dag zon krijgt. Op dit terrein worden twee druivenrassen geteeld: de Johanniter (met stokken van tien jaar oud) en de Souvignier gris. Beide rassen worden gebruikt voor de productie van witte wijn. De wijngaard is ook een bezienswaardigheid vanwege het opvallende hekwerk met beelden van de vos en de druif, dat is aangelegd op een vlonder met uitzicht op de Drielse Wetering en de monumentale doorgang onder de Maasdijk. Deze plek is niet alleen een plek voor toeristen, maar ook een symbool van de lokale trots op het heropleven van landbouwactiviteiten in een gebied dat vroeger vooral gericht was op landbouw en nijverheid.

Deze wijngaard is een uniek voorbeeld van hoe kleine, duurzame landbouwprojecten kunnen bijdragen aan de lokale economie en het ecologisch evenwicht. De productie van wijn op deze manier is beperkt en kwalitatief hoog, wat de waarde van het product verhoogt. Bovendien biedt de plek ruimte voor educatieve activiteiten, zoals rondleidingen of cursussen over druivenkweken en wijnbouw. Het is een voorbeeld van duurzaamheid in een gebied dat traditioneel wordt geassocieerd met industriële activiteiten.

De betekenis van de stadsarchitectuur en de molen van Aalst

Aan de voet van de Machinedijk staat het oude woonhuis aan het Noordereind, dat het geboortehuis is van A. van Emmenes, een bekend schrijver uit het 19e se siglo. Zijn werk, “Kikkerdorp en de Kikkerdorpers”, is een belangrijk stuk literaire geschiedenis van Aalst. Hij was ooit onderwijzer in Rijswijk, maar werd later actief in het socialisme en richtte een socialistisch weekblad op. Het pand zelf is gebouwd met hout van de afgebroken molen aan de Machinedijk, inclusief de zgn. "roede" waarin de gaten zaten voor het hekwerk van de wieken. Ook de muren zijn opgebouwd uit steen van de molen. Dit is een voorbeeld van hergebruik van materialen, wat vaak wordt gezien als teken van duurzaamheid en eerbied voor de eigen geschiedenis.

Deze woning is ook een symbool van de plaatselijke identiteit. A. van Emmenes was de vader van een bekende sportverslaggever en grootvader van Viola Holt van Emmenes, die in de Nederlandse media actief is geweest. Zijn leven en werk zijn een belangrijk deel van de culturele geschiedenis van Aalst. De plek is derhalve niet alleen een historisch pand, maar ook een plek waar de lokale cultuur levend blijft.

Toeristische en recreatiemogelijkheden in het gebied

Voor de toerist is Aalst een uitgebreid aanbod aan recreatie en ontspanning te bieden. Naast het wandelen op het Halostapad zijn er diverse opties voor een verblijf. Hotel Credible in het centrum van Nijmegen, gelegen op korte afstand van Aalst, is een populaire keuze voor reizigers die een nachtje willen overnachten. Het hotel is goed gelegen, sfeervol ingericht en biedt een uitgebreid eten- en drinkaanbod. Voor een meer rustige vorm van verblijf is er ook de mogelijkheid om te logeren in een vakantiehuisje in de buurt van Aalst. Deze huizen zijn vaak voorzien van een sauna en bubbelbad, waardoor het een ideale plek is voor ontspanning. Vanuit deze huizen is het makkelijk om wandelingen of fietsritten te maken in de omgeving.

Voor de liefhebber van eten en drinken zijn er diverse plekken te vinden. In het centrum van Nijmegen, op korte afstand van Aalst, bevinden zich restaurants zoals Cali, Barrio Alto, Credible en Downtown. In Aalst zelf is er een lunchcafé genaamd Borboleta gevestigd in de Lange Hezelstraat. Hier kunnen bezoekers genieten van fijne, zelfgemaakte cheesecakes, goede salades en rijke broodjes. Bovendien biedt dit café een uniek sociaal concept: mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt krijgen hier de kans om zich te ontwikkelen. Dit maakt het niet alleen een plek voor eten, maar ook voor sociale integratie.

Praktische informatie en routebeschrijving

Het Halostapad loopt langs een uitgebreid netwerk van wegen en paden in de polder rond Aalst. De route is gemarkeerd met specifieke symbolen en is toegankelijk voor wandelaars, fietsers en wandelende honden. De wandeling duurt meestal tussen 2,5 en 3 uur, afhankelijk van de snelheid en de pauzes. Het beginpunt ligt meestal in het centrum van Aalst, bij de kerk of bij het dorpshuis ‘t Gement.

Belangrijke onderdelen van de route zijn: - Het oude woonhuis aan het Noordereind, met het geboortehuis van A. van Emmenes. - De Machinedijk, een populaire plek voor wandelingen en romantiek. - De Drielse Wetering, met uitzicht op het water en de natuur. - De wijngaard “Van de Vos en de Druif”, met de prachtige vlonder en het hekwerk. - Het oude molenpad, met sporen van de afgebroken molen.

Openingsuren van bepaalde plekken zijn beperkt. De kerk is meestal opengesteld op afspraak, terwijl de winkels en cafés meestal van 10.00 tot 18.00 uur zijn geopend. De meeste attracties zijn het hele jaar geopend, maar het is aanbevolen om vooraf te controleren of er bijzondere sluitingen zijn. De meeste plekken zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers, maar de wandelroutes kunnen in sommige delen beperkt zijn vanwege natuurbescherming.

Conclusie

Het Halostapad in Aalst is meer dan alleen een wandelroute: het is een levend pad dat geschiedenis, natuur en cultuur verbindt. Van de oude stadsarchitectuur tot de levende natuur in de uiterwaarden, van de historische molen tot de jonge wijngaard, biedt het pad een diepgaande ervaring voor elke bezoeker. Aalst is een dorp dat zijn identiteit behoudt, maar tegelijkertijd vooruitkijkt, met duurzame initiatieven zoals de wijngaard en sociale projecten zoals Borboleta. Voor de toerist is dit een plek die zowel rust als ontdekking biedt. Het gebied is geschikt voor een uitgebreide wandeling, een rustige avond in een café of een nachtje slapen in een sfeervol hotel. Met al deze mogelijkheden is Aalst een waardevolle bestemming in het Land van Maas en Waal.

Bronnen

1. Gemeente Gelderland
2. Vierheerlijkheden.nl
3. WeAreTravellers.nl
4. Naober.nl