De mooiste bezienswaardigheden rond Deventer: een reis door historie, cultuur en natuur
augustus 11, 2025
Het Reichswald is een bijzonder gebied dat zich uitstrekt over Duits grondgebied, maar dieper verbonden is met het landschap en de geschiedenis van het zuiden van Nederland. Het is een bosgebied dat niet alleen een prachtige natuur en diverse dier- en plantensoorten biedt, maar ook een rijke historische context, die verband houdt met de Tweede Wereldoorlog en de oude Romeinse tijd. Het Reichswald maakt deel uit van de stuwwal, een landschappelijke vorming die in de ijstijd ontstond door de activiteit van gletsjers. Deze stuwwal is ook te vinden in de regio Maas en Niers, waar het gebied zich verder ontwikkelt in bossen, heidevelden en veenweide.
In dit artikel worden de bezienswaardigheden, wandelingen en historische aspecten van het Reichswald besproken, met aandacht voor zowel de natuur als de menselijke invloeden die dit gebied hebben gevormd. Het Reichswald is niet alleen een populaire plek voor wandelaars en natuurliefhebbers, maar ook een uniek stuk geschiedenis dat verband houdt met de oorlog en het oude bosbeheer. Binnen de grenzen van het bos en de aangrenzende gebieden zoals het Himmelthal, Sint-Jansberg en Koningsven de Diepen, zijn diverse activiteiten en bezienswaardigheden te ondernemen die het landschap van deze regio levend maken.
Het Reichswald in kaart gebracht
Het Reichswald is een bosgebied van 5100 hectare, gelegen op Duits grondgebied, maar met een directe link naar Nederland. Het ligt op de stuwwal, een natuurlijke vorming die ontstond in de ijstijd. Deze stuwwal is ook te vinden in het zuiden van Nederland, waar het zich uitstrekt in het Land van Maas en Niers. Het Reichswald bestaat geheel uit bos, met kaarsrechte, parallel lopende paden die een rasterstructuur vormen. Deze structuur dateert uit de 19e eeuw, toen het bos werd aangelegd voor efficiënt houttransport. Inmiddels is het gebied een belangrijk natuurgebied, waar diverse zoogdieren zoals edelherten, wilde zwijnen, reeën en dassen leven.
Naast het natuurlijke karakter van het Reichswald, speelt ook de menselijke geschiedenis een belangrijke rol. Het bos was in februari 1945 het toneel van de laatste grote slag aan het westelijk front tijdens de Tweede Wereldoorlog, Operatie Veritable. Deze slag had grote gevolgen voor het bos, dat na de oorlog grotendeels hersteld werd met snelgroeijende boomsoorten. Tegenwoordig streeft men ernaar dat het bos zich via natuurlijke ontwikkeling herstelt.
Wandelingen in het Reichswald
Wandelingen in het Reichswald zijn een populaire manier om dit bijzondere bos te verkennen. De routes variëren van rustige, rustgevende wandelingen tot uitgebreidere tochten die deel uitmaken van het Edelhert Trail, een nationaal wandelnetwerk. Een van de bekendere routes is de etappe vanaf Nütterden, die het Reichswald en het omliggende gebied verkent. Deze wandeling begint bij de Sieben Quellen, waar grondwater uit de stuwwal tevoorschijn komt. De route voert door het bos, waar je sporen kunt zien van wilde zwijnen die het terrein hebben omgeploegd. De kaarsrechte percelen in het bos zijn een overblijfsel van het oude houttransport.
Tijdens deze wandeling wordt het Reichswald geleid door diverse natuurgebieden, zoals het stukje oud Eiken-Beukenbos op de Geldenberg. Hier is al 50 jaar geen boom meer gekapt, waardoor de natuur zich vrij ontwikkelt. Aan het einde van de wandeling bereikt de route de rand van het bos en de grens met Nederland. Hier ligt een gebied dat vroeger een uitgestrekt veengebied was. Dit gebied is in de 20e eeuw ontgonnen, maar Natuurmonumenten probeert nu een deel van het gebied in de oude luister te herstellen. Het gebied is bekend om zijn bloemenpracht en het levendige insectenleven.
De Sint-Jansberg, een ander natuurgebied dat verbonden is met het Reichswald, is eveneens een populaire wandelroute. De Sint-Jansberg is een hellingbos dat ontstaan is door een stuwwal die in de ijstijd ontstond. Hier is het landschap rijk aan beekjes, moerassen en heidevelden. In de winter worden de heuvels bedekt met sneeuw, wat een prachtige aanblik biedt. Het gebied is ook bekend om zijn Romeinse geschiedenis, met een villa en een plasmolen die er te vinden zijn. In 2024 heeft Natuurmonumenten hier aanzienlijke herstelwerkzaamheden uitgevoerd, zoals het verwijderen van ongewenste boomsoorten en het aanplanten van 25.000 bomen die hier thuishoren.
Het Reichswald en de Tweede Wereldoorlog
Een van de meest indrukwekkende bezienswaardigheden in het Reichswald is het Reichswald Forest War Cemetery. Dit kerkhof is gelegen op Duits grondgebied en herbergt de graven van 3.100 Britse soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen. Het kerkhof is een van de 161 Commonwealth War Graves Commission kerkhoven in Europa en is een belangrijk historisch geheugen van de oorlog. Het kerkhof is goed onderhouden en biedt een rustige plek om te reflecteren op de gebeurtenissen van die tijd.
Het Reichswald was in februari 1945 het toneel van Operatie Veritable, de laatste grote slag aan het westelijk front. Tijdens deze slag probeerde de geallieerde luchtmacht de Duitse verdedigers te verjagen uit het bos, waarna de geallieerde infanterie kon oprukken. De slag was intens en leidde tot grote schade in het bos. Na de oorlog werd het Reichswald voornamelijk hersteld met lariks, grove den en sparren. Tegenwoordig streeft men ernaar dat het bos zich via natuurlijke ontwikkeling herstelt.
Natuur en dieren in het Reichswald
Het Reichswald is niet alleen een historisch belangrijk gebied, maar ook een rijke natuurlijke habitat. Het bos is doorzichtig met kaarsrechte paden, maar het bevat ook diverse wildweitjes waar herten en zwijnen voldoende eten kunnen vinden. Het is een populair gebied voor het waarnemen van wilde dieren, met vooral edelherten die in het gebied leven. Ook vliegende herten, Europa's grootste keversoort, komen hier voor.
Het oud Eiken-Beukenbos op de Geldenberg is een bijzonder stuk van het Reichswald. Hier is al 50 jaar geen boom meer gekapt, waardoor de natuur zich vrij ontwikkelt. Dit maakt het een waardevolle natuurlijke schat. Het bos is rijk aan flora en fauna en is een populaire locatie voor natuuronderzoek en -bescherming.
Het Reichswald is ook een belangrijk stuk van een groter natuurreservaat dat zich uitstrekt over zowel Duits als Nederlands grondgebied. Het Koningsven de Diepen is een ander deel van dit landschap, dat in de 20e eeuw is ontgonnen. Het gebied is nu onder leiding van Natuurmonumenten aan de natuur teruggegeven. Hier is het mogelijk om een levendig ecosysteem te zien ontwikkelen, met vele soorten planten en dieren die zich aanpassen aan het herstelde landschap.
Cultuurhistorisch erfdeel in het Reichswald
Naast de natuur en de oorlogsgeschiedenis, is het Reichswald ook een gebied met rijke cultuurhistorische bezienswaardigheden. Een van deze bezienswaardigheden is de Romeinse villa van Plasmolen, die op de stuwwal ligt. Deze villa dateert uit de Romeinse tijd en is een belangrijk archeologisch erfdeel. Het gebied rond de villa is goed bewaard en is een populaire locatie voor excursies en onderzoek.
De Sint-Jansberg is ook een cultuurhistorisch belangrijk gebied. Hier zijn meerdere Romeinse en middeleeuwse sporen terug te vinden, zoals een plasmolen en een brug. Deze bezienswaardigheden zijn onderdeel van de rijke geschiedenis van de Top van Limburg, een regio die zich uitstrekt over zowel Duits als Nederlands grondgebied. De Top van Limburg is bekend om zijn strategische betekenis, vooral aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. De regio is ook een belangrijk centrum voor spoor- en keramiekhistorie.
Praktische informatie voor bezoekers
Bezoekers van het Reichswald kunnen kiezen uit diverse activiteiten, zoals wandelingen, fietsen en historische tochten. Het gebied is goed bereikbaar vanuit Nederland, vooral via het zuiden van de grens. Er zijn diverse parkeerplaatsen beschikbaar, waaronder de Parkeerplaats café De Diepen in Milsbeek, die vaak gebruikt wordt voor excursies en wandelingen.
Voor wandelingen in het Reichswald zijn diverse routes beschikbaar, met variabele lengtes en moeilijkheidsgraden. De KNNV afdeling Nijmegen organiseert regelmatig excursies door het bos, die open zijn voor iedereen die geïnteresseerd is in natuur en geschiedenis. Deze excursies worden vaak geleid door ervaren leiders die extra informatie kunnen geven over het gebied en zijn bezienswaardigheden.
Het Reichswald Forest War Cemetery is een belangrijke historische locatie die open is voor bezoekers. Het kerkhof is goed onderhouden en biedt een rustige plek voor reflectie. Er zijn diverse hotels en accommodaties in de omgeving die toegankelijk zijn voor bezoekers, met speciale aanbiedingen voor reizen naar het gebied.
Conclusie
Het Reichswald is een bijzonder gebied dat zich uitstrekt over Duits grondgebied, maar diep verbonden is met het landschap en de geschiedenis van het zuiden van Nederland. Het bos is een rijke natuurlijke habitat, waar diverse dier- en plantensoorten leven. Het is ook een historisch belangrijk gebied, met een verhaal over de Tweede Wereldoorlog en de oude Romeinse tijd. Het Reichswald is een populaire locatie voor wandelingen, historische tochten en natuurexcurties, die toegankelijk zijn voor zowel in- als uitgaande toeristen.
De combinatie van natuur, geschiedenis en cultuur maakt het Reichswald tot een unieke bestemming in de regio Maas en Niers. Voor wie op zoek is naar rustige wandelingen, historische bezienswaardigheden of educatieve activiteiten, is het Reichswald een ideale plek om te bezoeken. Met zijn rijke geschiedenis, rijke natuur en strategische betekenis in de Tweede Wereldoorlog is het Reichswald een bijzonder stuk van de Nederlandse en Duitse geschiedenis dat zich prachtig ontplooit in het landschap van de stuwwal.