Het laagste punt van Nederland: een geografisch en historisch overzicht

Het laagste punt van Nederland, gelegen in de Zuidplaspolder bij Nieuwerkerk aan den IJssel, is een interessante plek die zowel historisch als technisch van belang is. Dit punt, dat op 6,76 meter onder het Normaal Amsterdams Peil (NAP) ligt, is sinds 1995 officieel erkend als het laagste punt van het land. De locatie is niet alleen vanwege zijn geografische positie uniek, maar ook vanwege de historische ontstaansgeschiedenis en de technische uitdagingen bij de bepaling van deze hoogte.

Historische ontstaansgeschiedenis

Het laagste punt van Nederland ontstond als gevolg van de drooglegging van de Zuidplaspolder in 1841. De Zuidplas was ooit een meer dat zich uitstrekte van Waddinxveen in het noorden tot Nieuwerkerk aan den IJssel in het zuiden. Het ontstaan van dit meer was het gevolg van eeuwen van veenwinning, waarbij veen werd gebaggerd en gedroogd tot turf, die vervolgens als brandstof werd gebruikt. Het meer lag oorspronkelijk 5,9 meter onder het gemiddelde zeeniveau.

De drooglegging van de Zuidplaspolder had als gevolg dat het maaiveld in de daaropvolgende eeuw verder inkelderde. De bodemhoogte nam in de tweede helft van de 19e eeuw met ongeveer 86 centimeter af, waardoor het huidige laagste punt ontstond. Deze inklinking van de bodem is een natuurlijk proces dat in veel delen van Nederland voorkomt, en het is daarom niet ongewoon dat de hoogte van het laagste punt van Nederland verandert.

Technische bepaling en correctie

De exacte locatie en hoogte van het laagste punt van Nederland zijn bepaald door de Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat. In 1995 werd door deze dienst vastgesteld dat het punt zich bevindt in de Zuidplaspolder, nabij de eendenkooi aan de Derde Tochtweg. Het laagste punt lag toen op -6,74 meter NAP. In 2005 werd door de officiële NAP-publicatie een correctie aangebracht: het laagste punt lag nu circa 2 centimeter lager, op -6,76 meter NAP. Deze correctie is nodig geweest vanwege de constante veranderingen in de maaiveldhoogtes door menselijke activiteiten, bodembewegingen, veranderingen in de grondwaterstand en inklinken van de bodem.

Rijkswaterstaat definieert het laagste punt van Nederland als een gebied van ongeveer 1 hectare dat, gemeten ten opzichte van het NAP, lager ligt dan enig ander maaiveld in Nederland. Het is dus geen enkel punt, maar een gebied dat voldoet aan deze criteria. Het huidige laagste punt ligt op 51° 59′ 13″ noorderbreedte en 4° 38′ 9″ oosterlengte.

Het monument van het laagste punt

Bij het laagste punt van Nederland staat een monumentale meetlat, die het waterpeil weergeeft. Deze meetlat is geplaatst door meneer van Vliet van het bedrijf Van Vliet Automobielbedrijven. Het monument is een aardig en symbolisch gebouw dat het laagste punt in kaart brengt. De voet van het monument komt precies overeen met het niveau van het laagste punt van Nederland. Hoewel het monument niet precies op het laagste punt staat, is het wel een aanduiding van de locatie.

Het is belangrijk om op te merken dat het laagste punt van Nederland niet het laagste punt van Europa is. De Kaspische Zee ligt bijvoorbeeld 28 meter onder het zeeniveau, wat duidelijk lager is dan het laagste punt van Nederland. Toch blijft het laagste punt van Nederland een unieke locatie in het landschap.

Toegankelijkheid en toerisme

Het laagste punt van Nederland is toegankelijk via de A20, en ligt ongeveer 5 minuten rijden van de afrit 17. Er is een parkeerplaats direct naast het monument. Voor wandelaars is er een wandelroute beschikbaar, die loopt door de weilanden van de Zuidplaspolder. De route loopt via de Spoorweglaan en de Oude Spoorlaan, en passeert een bruggetje bij de boerderij op de hoek. De wandelroute is een leuk alternatief voor wie een kijkje wil nemen op deze unieke plek.

Het is echter belangrijk om te weten dat het laagste punt van Nederland geen plek is waar je veel te beleven hebt. Het is geen toeristische bestemming in de traditie van andere landelijke attracties, maar eerder een historisch en geografisch punt dat in het oog moet vallen. De omgeving is vooral kenmerkend door industrieterreinen en wegen, waardoor het bezoek aan het laagste punt meer gericht is op wetenschappelijk en historisch belang dan op recreatie.

Toekomstige ontwikkelingen

Het is niet ongewoon dat de hoogte van het laagste punt van Nederland verandert. Door bouwactiviteiten, bodembewegingen en inklinken van de bodem kan het laagste punt van Nederland in de toekomst van positie veranderen. Dit maakt het moeilijk om vast te stellen of het huidige laagste punt van Nederland nog lang de titel zal kunnen behouden. Rijkswaterstaat heeft op dit moment geen plannen om eerder gemaakte uitspraken over het laagste punt van Nederland te herzien, maar het is mogelijk dat de bepaling van het laagste punt in de toekomst opnieuw moet worden gecorrigeerd.

Conclusie

Het laagste punt van Nederland is een interessante locatie die zowel historisch als technisch van belang is. Het ontstond als gevolg van de drooglegging van de Zuidplaspolder en is sinds 1995 officieel erkend als het laagste punt van het land. De exacte hoogte is bepaald door de Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat en is in 2005 aangepast. Het laagste punt is een gebied van ongeveer 1 hectare, dat lager ligt dan enig ander maaiveld in Nederland. Het is niet het laagste punt van Europa, maar een belangrijk geografisch en historisch punt dat aandacht verdient.

Bronnen

1. https://www.bestemmingbuitenlucht.nl/laagste-punt-van-nederland-micro-hotspot-bij-nieuwerkerk-aan-den-ijssel/
2. https://www.zuidplas.nl/laagste-punt-van-nederland
3. https://www.struinenenvorsen.nl/verhalen-blog/laagste-punt-van-nederland/
4. https://beijerinckgemaal.nl/achtergrondinformatie/het-laagste-punt-van-nl/
5. https://www.rtl.nl/nieuws/editienl/artikel/5451376/nieuwbouw-op-het-laagste-punt-van-nederland-zuidplaspolder
6. https://hotspotholland.nl/laagste-punt-nederland
7. https://www.mooizuidplas.nl/wandelroutes/mzw02-rondwandeling-laagste-punt-van-nederland-11-km/
8. https://www.routeyou.com/nl-nl/location/view/47224932
9. https://www.expressen.se/gt/norrman-antastade-kvinna-har-domts-till-spostraff/
10. https://sv.wikipedia.org/wiki/SkolagaiSverige