Emmeloord en omgeving: Bezienswaardigheden en activiteiten voor toeristen
augustus 7, 2025
De Nederlandse geografie is uniek in de zin dat een belangrijk deel van het land zich onder het zeeniveau bevindt. Dit is het resultaat van eeuwenlang poldering, bodemdaling en klimaatverandering. Voor toeristen die het land willen verkennen, is het interessant om te weten welke steden en regio's historisch of technisch gezien onder water liggen. Dit artikel biedt een overzicht van die gebieden, de historische context van poldering en de huidige situatie op grond van wetenschappelijke metingen.
Steden en regio's onder het zeeniveau
Uit verschillende bronnen blijkt dat ongeveer 26% van het Nederlandse landoppervlak onder het zeeniveau ligt. Dit percentage varieert afhankelijk van of men werkt met het genormaliseerde Amsterdams Peil (NAP) of het gemiddelde zeeniveau. Het NAP ligt tegenwoordig ongeveer 20 cm onder het werkelijke zeeniveau door bodemdaling en zeespiegelstijging.
1. Zuidplaspolder
De Zuidplaspolder is de plek waar het laagste punt van Nederland zich bevindt. Dit punt ligt op -6,76 meter onder het NAP. Het gebied is een typisch voorbeeld van een polder die in de 19e eeuw drooggelegd werd. De Zuidplaspolder maakt deel uit van de Westerkwartier en is gelegen in Noord-Holland. Hier is de bodemdaling het meest uitgesproken.
2. Nieuwerkerk aan den IJssel
Nieuwerkerk aan den IJssel is de stad waar het officiële laagste punt van Nederland is vastgesteld. Het laagste punt in deze stad ligt op -6,76 meter onder het NAP. De stad zelf is volledig verdedigd door dijken en maakt deel uit van de poldercultuur van Noord-Holland. Door het lage geografische profiel is het gebied zeer kwetsbaar voor overstromingen.
3. Wieringermeer
Het Wieringermeer ligt op -4 meter onder het NAP. Het is een van de oudere polders in Noord-Holland en werd in de middeleeuwen drooggelegd. Het gebied wordt vooral gebruikt voor landbouw en maakt een belangrijk deel uit van de agrarische economie van het land. De Wieringermeer is een historisch relevante plek die getuigt van eeuwenlange inspanningen om water te verdringen.
4. Flevoland
Hoewel Flevoland verder van de kust ligt dan de andere genoemde polders, is het toch een typisch voorbeeld van poldering. Het land ligt op -4 meter onder het NAP. Het is een recente landwinning en wordt grotendeels gebruikt voor landbouw en recreatie. De steden Almere en Lelystad zijn gelegen op dit terrein en vormen een interessante toeristische bestemming.
5. Laag Holland
Laag Holland is een regio in Noord-Holland die volledig onder het zeeniveau ligt. Bekende steden en dorpen in deze regio zijn de Zaanstreek, Volendam, Edam en de Beemster. Een kleiput in de Beemster ligt zelfs meer dan zes meter onder het zeeniveau. Deze regio is een klassiek voorbeeld van een gebied dat veroverd is op water en verdedigd door dijken en polders.
6. Haarlemmermeer
Het Haarlemmermeer ligt op -5 meter onder het NAP. Het is een van de oudere polders en werd in de 19e eeuw drooggelegd. Het gebied is grotendeels gebruikt voor landbouw en recreatie. De steden Hilversum en Haarlem zijn gelegen in of nabij dit poldergebied.
7. Luchthaven Schiphol
De luchthaven Schiphol ligt op -4 meter onder het NAP. Hoewel het een infrastructuurlocatie is, is het een voorbeeld van een gebied dat extreem kwetsbaar is voor overstromingen. De luchthaven is omringd door polders en maakt gebruik van moderne waterbeheermaatregelen om veilig te blijven.
Historische oorsprong van onder-zeeniveau-gebieden
De situatie van Nederland onder het zeeniveau is historisch ontstaan door eeuwenlange inspanningen om land te winnen op water. Deze polders zijn meestal drooggelegd met behulp van dijken en bemaling. Door de drooglegging is de bodem echter gaan zinken, wat heeft geleid tot een lager landoppervlak ten opzichte van het zeeniveau. Deze bodemdaling is in sommige regio’s sneller dan in andere en hangt onder meer af van de aard van de grond (bijvoorbeeld veen of klei).
Nederlanders zijn trots op hun poldercultuur en hun inzet voor waterbeheer. Het land is een symbool van duurzaamheid, innovatie en samenwerking. Voor toeristen, historici en toekomststrategen is het een inspirerende les in menselijke creativiteit en duurzaamheid.
Zeespiegelstijging en bodemdaling
De zeespiegel langs de Nederlandse kust is in de afgelopen 129 jaar gestegen met circa 24 cm, wat overeenkomt met een toename van 1,9 mm per jaar. Dit blijkt uit analyses van zes hoofdgetijdestations langs de kust, zoals Vlissingen, Hoek van Holland, IJmuiden, Den Helder, Harlingen en Delfzijl. De stijging van de zeespiegel is grotendeels te danken aan het uitzetten van opwarmend zeewater en het smelten van gletsjers en landijs op Groenland en Antarctica. Daarnaast draagt bodemdaling langs de Nederlandse kust bij aan de stijging.
De stijging van de zeespiegel langs de Nederlandse kust is gecorrigeerd voor lokale bodemdaling, en deze stijging komt overeen met de mondiale zeespiegelstijging. Over de periode 1993-2020 was de mondiale zeespiegelstijging gemiddeld 3,0 mm per jaar, terwijl de zeespiegelstijging in de Noordzee rond de 2 mm per jaar ligt. Deze verschillen worden beïnvloed door lokale omstandigheden zoals luchtdruk, windvelden, zeewatertemperaturen en stromingsprofielen.
Toekomstige risico's
Zo’n 59% van het Nederlandse landoppervlak loopt het risico op overstroming, zowel van zee- als rivierkant. Dit is vooral het geval in de poldergebieden die onder het zeeniveau liggen. De combinatie van zeespiegelstijging en bodemdaling maakt dat Nederland steeds lager ligt ten opzichte van het water. Dit maakt het land kwetsbaarder voor overstromingen, vooral bij extreme weersomstandigheden of stormvloeden.
Waterbeheermaatregelen en de bouw van moderne dijken zijn essentieel om Nederland te beschermen tegen de toekomstige risico’s. Waterschappen en overheden werken samen om het land te verdedigen en de poldercultuur te behouden. Dit is een belangrijk aspect van het Nederlandse landschap en een toeristisch aantrekkelijk element dat getuigt van menselijke inzet en duurzaamheid.
Conclusie
Nederland is een land dat in meer opzichten dan één onder water ligt. Circa 26% van het landoppervlak bevindt zich onder het Normaal Amsterdams Peil (NAP), terwijl 59% van het land het risico loopt op overstroming. Deze situatie is het resultaat van eeuwenlang poldering en bodemdaling. De steden en regio’s die onder het zeeniveau liggen, zoals Zuidplaspolder, Nieuwerkerk aan den IJssel, Wieringermeer, Flevoland en Laag Holland, zijn historisch en technisch relevante plekken die getuigen van menselijke inzet en innovatie.
De zeespiegelstijging langs de Nederlandse kust is in de afgelopen 129 jaar gemiddeld 1,9 mm per jaar. Deze stijging wordt versterkt door bodemdaling en is gerelateerd aan mondiale trends. Het is van groot belang dat Nederland zich voorbereidt op de toekomstige risico’s, door investeringen in waterbeheer, duurzame bouw en innovatieve oplossingen.
De poldercultuur is niet alleen een technische prestatie, maar ook een culturele identiteit die Nederlanders trots maken. Voor toeristen is het een unieke kans om te leren over duurzaamheid, samenwerking en menselijke creativiteit. Het Nederlandse landschap is een open boek over menselijke geschiedenis en innovatie, en het is een inspirerende toeristische ervaring.