Nederland: een land dat steeds veiliger wordt, maar ook uitdagingen tegemoet treedt

De vraag of Nederland steeds veiliger wordt is in de afgelopen jaren een centraal thema gebleven. Zowel burgers als beleidsmakers zijn zich ervan bewust dat veiligheid een belangrijke rol speelt in de kwaliteit van leven en het toerisme. De beschikbare informatie laat duidelijk zien dat er sprake is van een positieve ontwikkeling op het gebied van traditionele criminaliteit en het gevoel van veiligheid onder de bevolking. Aan de andere kant zijn er ook nieuwe en complexe bedreigingen die steeds urgenter worden, zoals cyberbedreigingen, internationale spanningen en de veranderende wereldorde. In dit artikel bespreken we beide aspecten, gebaseerd op recente onderzoeken en verklaringen van overheidsinstanties.

Het gevoel van veiligheid neemt toe

Volgens de Veiligheidsmonitor 2019 (bron 1) is het gevoel van onveiligheid in Nederland afgenomen. In 2019 voelde zich 32 procent van de bevolking onveilig, terwijl dit in 2012 nog 37 procent was. Binnen de regio's varieert het gevoel van onveiligheid: in Oost-Nederland voelt zich slechts 11 procent van de inwoners onveilig, terwijl in Amsterdam dit percentage stijgt tot 23 procent. Deze cijfers tonen aan dat Nederland in de loop van de jaren steeds meer vooruitgang boekt op het gebied van veiligheid.

De daling van traditionele criminaliteit zoals inbraak, diefstal en geweld is duidelijk zichtbaar. Het aantal personen dat slachtoffer is geworden van deze soort misdaad is gedaald van 20 procent in 2012 naar 14 procent in 2019. Hoewel er sprake is van een positieve trend, is het belangrijk om te erkennen dat bepaalde groepen, zoals jongeren en vrouwen, nog steeds vaker een onveiligheidsgevoel rapporteren (bron 6).

Verplaatsing van criminaliteit en cyberbedreigingen

Er is een duidelijke verplaatsing te zien van traditionele vormen van criminaliteit naar cybercriminaliteit. Hoewel fysieke misdrijven zoals diefstal en vandalisme minder worden, nemen cyberaanvallen en andere vormen van online criminaliteit toe. Dit is te zien in de stijging van bedreigingen tegen bedrijven en infrastructuur. De AIVD meldt dat in 2023 tal van cyberaanvallen zijn verijdeld, waarbij spionage en economische belangen centraal stonden (bron 5).

Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor zowel het bedrijfsleven als het algemene welzijn. Nederland is een land dat veel technologie en kennis te bieden heeft, maar ook kwetsbaar is voor cyberaanvallen. Daarom benadrukken instanties als de AIVD en NCTV dat het van groot belang is dat bedrijven en burgers bewust worden van deze dreigingen en voorzorgen treffen (bron 7).

Internationale bedreigingen en het belang van weerbaarheid

De wereldorde is de afgelopen jaren veranderd, en Nederland wordt daardoor geconfronteerd met meer onzekerheid. Volgens de Dreigingsmonitor 2025 is Nederland steeds vaker het doelwit van statelijke actoren die hun eigen belangen verdedigen, vaak met wapens of via cyberaanvallen. De hoofden van AIVD, MIVD en NCTV benadrukken dat Nederland zich moet voorbereiden op een wereld waarin vrede en veiligheid steeds meer in het grijze gebied tussen oorlog en vrede liggen (bron 3).

Het conflict in Oekraïne en het conflict in Gaza zijn slechts twee voorbeelden van hoe internationale spanningen direct of indirect de veiligheid van Nederland kunnen beïnvloeden. Deze spanningen kunnen leiden tot grotere onveiligheid in Europa en dus ook in Nederland. Daarom benadrukken beleidsmakers het belang van weerbaarheid en samenwerking binnen Europa.

Het gevoel van veiligheid en de werkelijkheid

Hoewel het gevoel van veiligheid is toegenomen, zijn er ook discrepanties tussen wat mensen ervaren en de werkelijke statistieken. Zo blijkt uit onderzoek dat vrouwen zich vaker onveilig voelen dan mannen (40 procent versus 23 procent). Bovendien is het gevoel van onveiligheid sterker bij jongeren (15-25 jaar) dan bij oudere personen (75+). Toch is het aantal slachtoffers van criminaliteit bij jongeren twee keer zo hoog als bij oudere personen (bron 6).

Mensen voelen zich het veiligst thuis, maar op plekken waar jongeren rondhangen is het gevoel van onveiligheid het grootst. Hier zien we een interessant verschijnsel: mensen voelen zich onveilig op bepaalde locaties, maar die locaties zijn niet noodzakelijk gevaarlijker dan andere. Dit wijst op een wisselwerking tussen subjectieve waarneming en objectieve realiteit.

Veiligheidsmaatregelen en de veiligheidsparadox

Een belangrijk thema in de discussie over veiligheid is de zogenoemde veiligheidsparadox. Hoe meer veiligheidsmaatregelen er worden genomen, hoe gevoeliger mensen worden voor kleine incidenten. Dit fenomeen is duidelijk zichtbaar in de zichtbare aanwezigheid van zwaarbewapend personeel in Den Haag of bij politieacties met grote media-aandacht. Criminoloog Marieke Liem benadrukt dat Nederland in de loop van de jaren is geslaagd om veel geweld terug te dringen, maar dat mensen er juist gevoeliger voor zijn geworden (bron 4).

Deze paradox heeft gevolgen voor het algehele gevoel van veiligheid en voor de maatregelen die beleidsmakers moeten nemen. Het is een kwestie van evenwicht: hoe zorg je ervoor dat mensen zich veilig voelen, zonder dat extra maatregelen juist angst veroorzaken?

De rol van de overheid en samenwerking

Nederland is zich ervan bewust dat veiligheid niet alleen een kwestie is van politie en inlichtingendiensten, maar ook van samenwerking tussen burgers, bedrijven en de overheid. De Dreigingsmonitor 2025 benadrukt dat alle partijen een rol moeten spelen in het creëren van een weerbaar land. Dit betekent dat bedrijven bijvoorbeeld extra aandacht moeten besteden aan cyberveiligheid, terwijl burgers zich bewust moeten worden van mogelijke bedreigingen in hun dagelijks leven (bron 3).

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) benadrukt dat de dreigingen tegen Nederland urgenter worden. In 2023 was sprake van tal van aanslagplots en cyberaanvallen, en dit is volgens de AIVD slechts het begin van een grotere uitdaging. De AIVD benadrukt ook dat de dreigingen vaak internationaal van aard zijn, en dat Nederland daarom ook internationale samenwerking moet zoeken om veilig te blijven (bron 5).

De toekomst van veiligheid in Nederland

Aangezien de wereld steeds onzekerder wordt, is het voor Nederland belangrijk om zijn veiligheid en weerbaarheid te versterken. De Dreigingsmonitor 2025 benadrukt dat Nederland niet stil kan zitten en dat het belangrijk is om actief te blijven werken aan maatregelen die de maatschappij ontwrichtende effecten kunnen voorkomen (bron 3).

In het kader van veiligheid en toerisme is het ook van belang dat Nederlanders zich veilig voelen, zodat het land ook voor bezoekers een aantrekkelijke en veilige bestemming blijft. De daling van traditionele criminaliteit is een positieve ontwikkeling, maar het is eveneens belangrijk om te blijven investeren in veiligheid, zowel op nationaal als op internationaal niveau.

Conclusie

Nederland is in de afgelopen jaren vooruitgegaan op het gebied van veiligheid. De daling van traditionele criminaliteit en het sterkere gevoel van veiligheid onder de bevolking tonen aan dat het land steeds beter lering trekt uit verleden ervaringen. Toch zijn er nieuwe en complexe bedreigingen opkomend, zoals cybercriminaliteit en internationale spanningen. Nederland is zich ervan bewust dat het land zich moet voorbereiden op een wereld waarin veiligheid en weerbaarheid steeds belangrijker worden.

Het gevoel van veiligheid is een belangrijk aspect van het welzijn en het toerisme. Hoewel er sprake is van een positieve trend, zijn er ook discrepanties tussen wat mensen ervaren en de werkelijke cijfers. Het is daarom belangrijk dat zowel burgers als beleidsmakers zich bewust worden van deze kwesties en actief bijdragen aan een veilig en weerbaar Nederland.

Bronnen

1. Veiligheidsmonitor wijst uit: Nederland voelt zich veiliger
2. En dan nu het goede nieuws: het gaat steeds beter met Nederland
3. Veranderende wereldorde bevestigt belang van een weerbaar Nederland
4. Nederland is veiliger dan ooit en toch voelt dat niet zo – deze criminoloog legt uit hoe dat komt
5. Dreigingen tegen Nederland urgenter in een wereld van grote onveiligheid
6. Veiligheid Nederlanders: gevoel ouderen, man, vrouw – CBS-cijfers
7. Andere landen bedreigen Nederlandse veiligheid steeds meer