Gratis bezienswaardigheden en activiteiten in Leiden: een gids voor culturele en natuurlijke ontdekkingen
augustus 2, 2025
De valse wolfspin is in de afgelopen jaren een steeds vaker gezien insect in Nederland. Oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa, maakt deze spin gebruik van de veranderingen in klimaat en leefomstandigheden om zich steeds meer in ons land te vestigen. Het dier is groter, agressiever en actiever dan de meeste inheemse spinnensoorten, en trekt vaste voet aan in bebouwde en bewoonde gebieden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de verdeling van de valse wolfspin in Nederland, haar leefgebieden, toegenomen voorkomen en wat er bekend is over haar gedrag en aanpassingsvermogen.
De valse wolfspin in Nederland: een exoot die zich vestigt
De valse wolfspin, ook wel Pardosa amentata, komt oorspronkelijk uit Zuid-Europa, waar ze vooral te vinden is in warme en droge regio’s. In de afgelopen jaren is er een duidelijke toename van observaties in Nederland. Wetenschappers en spinnenspecialisten zoals Jinze Noordijk en Sjef van Overdijk hebben vastgesteld dat de spin zich momenteel permanent heeft gevestigd in Nederland. Dit betekent dat ze zich hier voortplant en verspreidt, zonder dat er een tijdelijke invloed van buitenaf nodig is.
De toename van meldingen is aanzienlijk. In 2019 werden er nog maar 41 exemplaren waargenomen, in 2021 steeg dit aantal tot 225, en in 2022 werden er ruim 500 exemplaren gemeld. Dit is een exponentiële groei die duidelijk wijst op een verandering in het ecosysteem en leefomstandigheden in Nederland. Deze groei wordt vooral toegeschreven aan de klimaatverandering, die het klimaat gunstiger maakt voor exotische soorten zoals de valse wolfspin.
Verdeling van de valse wolfspin in Nederland
De valse wolfspin is op dit moment vooral te vinden in zuidelijke en centrale delen van Nederland. De steden Nijmegen, Arnhem, Utrecht en het zuiden van Limburg zijn de regio’s waar de spin het vaakst wordt gespot. In tegenstelling tot andere spinnensoorten, die vaak in open landleidingen leven, houdt de valse wolfspin zich vooral in bebouwde gebieden. Ze zoekt warme, vochtige en schaduwrijke plekken, zoals schuren, keukenkastjes, muren en andere verblijfplekken binnen huizen of woonwijken.
Een uitzondering op deze verdeling is de provincie Flevoland, waar de valse wolfspin tot op heden nog niet is gezien. Sjef van Overdijk verklaart dit door de uitgestrekte, onbebouwde en open landschappen van Flevoland, die minder geschikt zijn voor het leven van de valse wolfspin. In tegenstelling tot haar exotische broers en zusters, zoals de jachtkrabspin, heeft de valse wolfspin weinig voor in open natuurgebieden, maar voelt zich juist prettig in dichtbebouwde stadsomgevingen.
Leefgebied en leefomstandigheden
De valse wolfspin is een actieve jager en maakt geen gebruik van webben om prooi te vangen. Ze jaagt in open gebieden zoals akkers, grasvelden, brandhout en onder bladeren. Overdag houdt het beest zich schuil onder stenen of boombast, en is vooral ‘s nachts actief. Ze zoekt warme plekken, waar het relatief droog en comfortabel is, zoals binnenhuizen, schuren en bijkeuken. In de wintermaanden is de spin zichtbaar minder actief, maar heeft zich goed aangepast aan de Nederlandse winters, waarschijnlijk dankzij de zachte winters in de afgelopen jaren.
De spin is een jachtpredator en heeft geen web nodig om insecten te vangen. Ze gebruikt haar snelheid en scherpe klauwen om prooi te besluipen en te vangen. Hoewel de valse wolfspin groter en krachtiger is dan veel inheemse spinnensoorten, is er geen aanwijzing dat ze een gevaarlijk of agressief gedrag vertoont. De naam “vals” is dus geen weerspiegeling van haar aard, maar betekent gewoon dat het geen échte wolfspin is.
Toegenomen voorkomen en klimaatverandering
Een van de belangrijkste oorzaken van de toegenomen voorkomen van de valse wolfspin in Nederland is de klimaatverandering. Door de opwarming van het klimaat kunnen exotische soorten die vroeger alleen in Zuid-Europa voorkwamen, nu ook in Nederland overwinteren. Dit betekent dat de spin zich hier permanent kan vestigen, zonder dat er een tijdelijke invloed nodig is. De warmere winters en drogere voorwaarden maken Nederland steeds aantrekkelijker voor exotische insecten, waaronder ook spinnen.
De verdeling van de spin is daarom ook een indirecte indicator van de invloed van klimaatverandering op het Nederlandse ecosysteem. Andere spinnensoorten die zich in de afgelopen jaren in Nederland hebben gevestigd, zijn bijvoorbeeld de jachtkrabspin en de tijgerspin. Deze soorten komen allemaal uit Zuid-Europa en zijn door de export en de verandering van klimaat naar het noorden getrokken.
Meldsystemen en waarnemingen
De toename van meldingen van de valse wolfspin is ook te danken aan het gebruik van digitale platforms zoals Waarneming.nl. Deze platformen maken het mogelijk voor burgers om waarnemingen van exotische insecten en andere geleedpotigen te melden. Dankzij deze initiatieven is het voor wetenschappers mogelijk om de verspreiding van exotische soorten te volgen en in kaart te brengen.
Sjef van Overdijk benadrukt het belang van het publiek bij het volgen van de spinpopulatie. “Het is heel fijn om te zien dat er steeds meer mensen opkijken van deze spin. Het is een geweldige manier om betrokken te zijn bij de natuur en tegelijkertijd iets te leren over exotische soorten die ons land binnendringen.”
Bestrijding en voorkoming
Hoewel de valse wolfspin niet giftig is in de zin van dodelijk giftig, is het een beschermde soort die niet mag worden bestreden met giftige middelen. In Nederland is het verboden om spinnen met pesticiden te bestrijden, omdat spinnen een belangrijke rol spelen in het ecosysteem als jachtspinnen.
Wel zijn er manieren om de spin uit huizen te houden. Volgens Jinze Noordijk is het belangrijk om brandhout en afvalhout op afstand van huizen te houden, aangezien dit ideale verblijfplekken zijn. Ook is het verstandig om regelmatig schoon te maken in de keuken, bijvoorbeeld achter de vriezer en koelkast, vooral als deze op een vochtige plek staan, zoals in een bijkeuken of kelder. Naden en kieren in muren en vloeren dicht maken helpt ook om het binnendringen van spinnen te voorkomen.
Als je toch een valse wolfspin binnenkrijgt, is het verstandig om het beest voorzichtig te vangen en buiten te zetten. Dit kan door een plastic bakje over de spin te zetten en deze zorgvuldig te transporteren. Als het beest zich gedraagt als een bedreiging, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen.
Toekomstige ontwikkelingen
De valse wolfspin is op dit moment een van de meest opvallende spinnensoorten in Nederland. Haar toegenomen voorkomen is een duidelijk teken van de invloed van klimaatverandering op het Nederlandse ecosysteem. Het is verder niet uit te sluiten dat de spin zich in de toekomst verder zal verspreiden, ook naar andere delen van het land, zoals Flevoland, waar ze momenteel nog niet is gezien.
Wetenschappers zoals Jinze Noordijk en Sjef van Overdijk verwachten dat de spin zich definitief in Nederland zal vestigen. Dit betekent dat de spin zich hier permanent zal voortplanten en zich verder zal verspreiden. Het is een voorbeeld van hoe exotische soorten zich aanpassen aan het Nederlandse klimaat en ecosysteem.
Conclusie
De valse wolfspin is een exoot die zich steeds vaker in Nederland laat zien. Haar toegenomen voorkomen is een duidelijk teken van de invloed van klimaatverandering op het Nederlandse ecosysteem. De spin is groter, actiever en agressiever dan veel inheemse spinnensoorten en heeft zich in de afgelopen jaren goed aangepast aan de Nederlandse leefomstandigheden. Ze leeft vooral in bebouwde gebieden, zoals woonwijken en steden, en is daarom vaak te vinden in huizen, schuren en schaduwrijke plekken.
Hoewel de spin niet giftig is en geen gevaarlijk gedrag vertoont, is het belangrijk om haar niet te bestrijden met giftige middelen. Er zijn wel manieren om haar uit huizen te houden, zoals het verwijderen van brandhout en het dichtmaken van naden en kieren. De toekomstige ontwikkelingen van de valse wolfspin zijn afhankelijk van het klimaat en het ecosysteem in Nederland, en het is verder niet uit te sluiten dat de spin zich in de toekomst verder zal verspreiden.