Winsum: Een juweeltje in het hart van Nederland

Winsum, een charmant dorp in de Noord-Groningse gemeente Het Hogeland, mag zich sinds 2020 officieel het allermooiste dorp van Nederland noemen. Deze onderscheiding van de ANWB benadrukt niet alleen de historische en architectonische waarde van het dorp, maar ook de levendigheid en warme sfeer die het karakteriseren. In dit artikel wordt de unieke aantrekkingskracht van Winsum beschreven, met een nadruk op de historie, architectuur, dorpsleven en toeristische mogelijkheden, alles gebaseerd op feiten uit betrouwbare bronnen.

Waarom Winsum uitblinkt

Winsum is gevestigd aan de oostkant van het Winsumerdiep, een zandmeertje dat als een blauwe ader dwars door het dorp loopt. Deze geografische eigenschap verdeelde het dorp vroeger in twee afzonderlijke dorpsdelen: Winsum zelf en Obergum. Sinds de bruggen zijn gebouwd, zijn deze gebieden verbonden, wat bijdraagt aan de sfeer en het historische karakter van het dorp. Het dorp telt 59 Rijksmonumenten en 4 gemeentelijke monumenten, wat het een bijzondere historische rijkdom oplevert.

De ANWB-jury benoemde vijf redenen waarom Winsum won in de verkiezing:

1. Het Winsumerdiep en het haventje geven het dorp sjeu en vormen een mooie verbinding tussen de dorpsdelen.
2. Het dorp toont een gelaagdheid in bouwstijlen, van herenboerderijen uit de 17de en 18de eeuw tot moderne bungalows uit de post-oorlogse periode.
3. Het dorpsleven is écht, met een 'stads' winkelaanbod en goede kroegen.
4. Het centrum is gemoedelijk met smalle straatjes en een mix aan beeldbepalende gebouwen.
5. Het dorp beschikt over veel monumenten, waaronder bruggen, molens, kerken en dorpshuizen.

Een geschiedenis die blijft samentreden

Winsum heeft een rijke historie die terug te volgen is tot het begin van de 17de eeuw. Het dorp was vroeger een tweelingdorp, waarbij de dorpsdelen Winsum en Obergum elk hun eigen identiteit hadden. De bruggen die het dorp tegenwoordig verbinden, zijn niet alleen functioneel, maar ook historisch en cultureel belangrijk. Zo is de Jeneverbrug een stukje dorpsgeschiedenis in beeld gebracht; volgens dorpsverhalen droeg de brug zijn naam aan de zondagse borrelcultuur, waarbij dorpelingen van het ene naar het andere deel van het dorp wandelden om een glas jenever te drinken.

Sinds 2019 is Winsum onderdeel van de gemeente Het Hogeland, een fusie die heeft bijgedragen aan de toegankelijkheid en het ontwikkelingstraject van het dorp. Toch is het historische karakter van Winsum behouden gebleven, wat het zo uniek maakt in vergelijking met andere dorpen die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog sterk zijn veranderd.

Architectuur en monumenten

Winsum is een openluchtmuseum van bouwkunst. De gelaagdheid in de bouwstijlen is opvallend. In het dorp zijn herenboerderijen uit de 17de en 18de eeuw te vinden, een stationsstraat uit de 19de eeuw, gebouwen uit de Amsterdamse School-architectuur en moderne bungalows die zijn gebouwd na 1945. Deze mix zorgt voor een visuele rijkdom die toeristen en historici in het harnas kan slaan.

De monumenten in Winsum zijn niet alleen van architectonisch belang, maar ook van historisch en cultureel. Zo zijn er twee kerken, twee molens en een aantal bruggen die elk hun eigen verhaal vertellen. De aanwezigheid van 59 Rijksmonumenten en 4 gemeentelijke monumenten benadrukt de rijke geschiedenis en het culturele erfgoed van het dorp.

Levendig dorpsleven

Een van de belangrijkste redenen waarom de ANWB-jury Winsum heeft gekozen, is het levendige dorpsleven. Hoewel het dorp op het eerste gezicht rustig en gemoedelijk aandoet, is er genoeg om te beleven. De winkelstraten zijn goed uitgerust met winkels, restaurants en kroegen die typisch Nederlands zijn. De sfeer in het centrum is warm en uitnodigend, waarbij de dorpsbewoners vaak op straat een praatje maken.

Winsum beschikt over een winkelaanbod dat vergeleken kan worden met dat van een kleine stad. Het dorp heeft echter ook het voordeel van de rust en sfeer van het platteland. In het centrum kun je smalle straatjes doorwandelen en ontmoeten met lokale gezinnen die het dorp levend houden.

Toeristische mogelijkheden

Winsum is een dorp dat toeristen aantrekt met zijn combinatie van geschiedenis, architectuur en sfeer. Toeristen kunnen een wandeling maken langs het Winsumerdiep, een bezoek brengen aan de monumenten of gewoon genieten van het rustige dorpse leven. Het dorp is toegankelijk via de A7, maar ook geschikt voor fietsers en wandelaars.

Het dorp heeft bovendien een aantal wierden, wat het ideaal maakt voor toeristen die het dorp willen verkennen met een botje. Het Winsumerdiep is een populaire plek voor recreatie en sport, en het centrum biedt tal van mogelijkheden voor ontmoetingen, feesten en evenementen.

De ANWB-verkiezing: een landelijke erkenning

De verkiezing van het allermooiste dorp van Nederland is een jaarlijks evenement waarbij 30.000 Nederlanders hun stem uitbrengen op de longlist van 50 dorpen. Na de stemronde volgt een finale waarin een vakjury een winnaar selecteert. In 2020 won Winsum van de volgende genomineerde dorpen: Hollum (Friesland), Elsloo (Limburg), Oisterwijk (Noord-Brabant) en Urk (Flevoland).

De jury bestond uit Wim Daniëls, Marieke Haafkens en Jaap Evert Abrahamse. Deze deskundigen beoordeelden de dorpen op basis van criteria zoals authenticiteit, ruimtelijke samenhang, levendigheid en de aanwezigheid van monumenten. Winsum scoorde hoog op alle genoemde punten, wat leidde tot de titel "het allermooiste dorp van Nederland".

Deze erkenning heeft geleid tot grotere aandacht voor Winsum, niet alleen bij toeristen, maar ook bij lokale ondernemers. Volgens de bronnen is er een toename van interesse gemeld in het aanbod van toeristische diensten en accommodaties.

Toekomst en betekenis voor het dorp

De titel "het allermooiste dorp van Nederland" is niet alleen een erkenning van het huidige aantrekkelijke karakter van Winsum, maar ook een uitnodiging om dit karakter behouden te houden. De ANWB en andere organisaties zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed benadrukken de betekenis van dergelijke dorpen voor het toerisme en de regionale economie. Het is ook een manier om drukte van grotere steden naar kleinere dorpen te verplaatsen.

Winsum is inmiddels een voorbeeld voor andere dorpen die ook hun unieke eigenschappen willen behouden en ontwikkelen. Het dorp maakt deel uit van een bredere visie op toerisme waarbij er meer aandacht is voor het beschermen van cultureel erfgoed en het stimuleren van duurzame toerisme.

Conclusie

Winsum is een dorp dat zich onderscheidt door zijn historische rijkdom, architectonische diversiteit en warme sfeer. Het is niet alleen een van de mooiste dorpen in de provincie Groningen, maar ook in heel Nederland. De verkiezing door de ANWB benadrukt de unieke combinatie van levendigheid, rust en historisch karakter die het dorp uitstraalt. Toeristen en hotelgasten die een reis door het land plannen, zouden Winsum zeker in overweging moeten nemen als een must-see bestemming.

Bronnen

1. Winsum wint ANWB verkiezing Het Allermooiste dorp van Nederland
2. Het Groningse Winsum mag zich het mooiste dorp van Nederland noemen
3. Winsum mooiste dorp van Nederland
4. Winsum-mooiste-dorp-van-Nederland
5. Winsum – Mooiste Dorpjes van Nederland
6. Winsum – mooiste dorp van Nederland in ANWB-verkiezing
7. Winsum is een van de vijf allermooiste dorpen van Nederland