Nederland met zware luchtkwaliteit: welke gemeenten ademen de meest vervuilde lucht

De luchtkwaliteit in Nederland is in veel regio’s behoorlijk aan het verslechteren, wat leidt tot groeiende bezorgdheid bij zowel inwoners als beleidsmakers. Onderzoek van journalistiek platform Pointer, ondersteund door gegevens van het RIVM, toont aan dat bepaalde gemeenten vooral in de Randstad en Zuid-Holland te maken hebben met extreem hoge concentraties van luchtvervuilende stoffen. Deze stoffen zijn vooral stikstofdioxide (NO₂) en fijnstof (PM2.5), twee van de belangrijkste verantwoordelijken voor gezondheidsproblemen.

De meest vervuilde lucht wordt gemeten in Schiedam, waar de luchtvervuilingsscore bijna twee keer zo hoog ligt als de WHO-advieswaarden. Aan de overkant van de zee liggen gemeenten als Vlaardingen, Rijswijk, en Ridderkerk ook in de top tien van de vervuilde lucht. In deze artikelen zullen we de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor deze situatie onder de loep nemen, met een nadruk op feiten uit betrouwbare bronnen.

Oorzaken van luchtvervuiling in Nederland

De luchtvervuiling in Nederland is het gevolg van een combinatie van factoren. De belangrijkste bijdragers zijn:

• Verkeer: Vooral in de grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam, en Den Haag is het wegverkeer een belangrijke oorzaak van luchtvervuiling. Dieselvoertuigen zijn verantwoordelijk voor hoge concentraties stikstofdioxide. Ook het nabijgelegen vliegveld Schiphol draagt bij aan de vervuiling.
• Industrie: In regio’s zoals de westkant van Rotterdam, met name in Schiedam en Vlaardingen, speelt de zware industrie een grote rol. Chemische bedrijven, raffinaderijen en scheepvaart zorgen voor een constante luchtvervuiling.
• Houtverbranding: In dichtbevolkte woonwijken zijn houtkachels een belangrijke bron van fijnstof, vooral in de wintermaanden.
• Geografie en klimaat: De windrichtingen en de ligging van sommige gemeenten zorgen ervoor dat vervuiling niet snel wordt weggevaagd, wat leidt tot langdurige blootstelling.

Schiedam: de gemeente met de slechtste luchtkwaliteit

Volgens meerdere bronnen is Schiedam de gemeente in Nederland met de meest vervuilde lucht. De luchtvervuilingsscore in deze gemeente is 2,15 keer hoger dan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Schiedam wordt omringd door zware industrie, een drukke scheepvaart, en meerdere snelwegen. Ook het nabijgelegen vliegveld zorgt voor extra luchtvervuiling. De combinatie van deze factoren maakt het voor inwoners van Schiedam behoorlijk moeilijk om schone lucht te ademen.

Andere gemeenten in de top tien

Schiedam is niet de enige gemeente met zorgenwekkende luchtkwaliteit. Hieronder volgt een overzicht van de tien gemeenten met de meest vervuilde lucht in Nederland, volgens de berekeningen van Pointer.

Alle deze gemeenten liggen in de Randstad of in de regio Zuid-Holland. De luchtvervuiling is hier het gevolg van zowel industrie, verkeer als houtverbranding. In gemeenten als Utrecht en Delft zijn de concentraties luchtvervuiling vooral het gevolg van druk verkeer en verkeersdrukte in het stadscentrum.

Gezondheidsrisico’s van luchtvervuiling

De gevolgen van luchtvervuiling zijn niet alleen voor de natuur zorgwekkend, maar ook voor de gezondheid van inwoners. Volgens de GGD sterven Nederlanders gemiddeld tien maanden eerder door luchtvervuiling. Vooral kinderen en ouderen lopen extra risico, omdat hun lichaam gevoeliger reageert op schadelijke stoffen in de lucht.

Fijnstof en stikstofdioxide worden geabsorbeerd in de longen en kunnen leiden tot:

• Longproblemen: Astma, COPD en longontstekingen.
• Cardiovasculaire aandoeningen: Hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten.
• Neurologische effecten: Onderzoek wijst op een mogelijke link tussen luchtvervuiling en het ontstaan van dementie.
• Verhoogde sterfte: Volgens de GGD zou 1 op de 6 beroertes niet zijn voorgekomen bij schone lucht.

Juridische en ethische gevolgen

Niet alleen gezondheid, ook het juridische kader wordt steeds meer belast door de huidige luchtkwaliteit in Nederland. Als de situatie niet snel genoeg verbetert, loopt Nederland het risico om veroordeeld te worden door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Volgens het Hof is het recht op schone lucht een mensenrecht, en het schenden van dit recht kan gevolgen hebben voor het land.

Mogelijke oplossingen en maatregelen

Om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren, zijn verschillende maatregelen mogelijk. De Gezondheidsraad pleit ervoor om:

• Dieselvoertuigen aan te pakken: Door subsidies voor elektrische voertuigen te verhogen en dieselverkeer te beperken.
• Houtverbranding te verminderen: Door te investeren in alternatieve verwarmingsmethoden en subsidies voor houtkachels te beperken.
• Industrie te verduurzamen: Door te investeren in groene energie en emissieregulaties te verstrengten.
• Verkeersdrukte te beperken: Door te investeren in openbaar vervoer en fietsinfrastructuur, en te stimuleren van werken vanuit huis.

Hoewel deze maatregelen kosten met zich meebrengen, is het belangrijk om er snel actie op te nemen. De gevolgen van luchtvervuiling zijn niet alleen voor individuen zorgwekkend, maar ook voor de nationale gezondheidskosten en het juridische kader.

Reizen in de Randstad: wat moet je weten

Als reiziger die van plan is om in de Randstad of in de genoemde gemeenten te verblijven, is het belangrijk om rekening te houden met de luchtkwaliteit. In sommige delen van deze regio’s kan de luchtvervuiling extra zwaar zijn, vooral in de wintermaanden. Hier zijn enkele tips:

• Blijf buiten zo min mogelijk: Vooral op dagen dat er een luchtvervuilingswaarschuwing is, is het verstandig om zo veel mogelijk binnen te blijven.
• Kies voor schone lucht: Overweeg om in de Waddeneilanden of andere regio’s met een betere luchtkwaliteit te verblijven.
• Gebruik een luchtreiniger: Als je in een vervuilde omgeving verblijft, kan een luchtreiniger helpen om de luchtkwaliteit in je accommodatie te verbeteren.
• Zorg voor gezondheid: Vooral reizigers met astma of andere aandoeningen moeten extra voorzichtig zijn.

Tijdens reizen: wanneer is de luchtvervuiling het hoogst?

De luchtvervuiling is het hoogst in de wintermaanden, vooral in november en december. Hier is de combinatie van koude lucht, houtverbranding en verkeer het meest schadelijk. In de zomermaanden is de luchtvervuiling lager, maar is het in sommige steden nog steeds zorgwekkend.

Samenvatting

De luchtkwaliteit in Nederland is in veel regio’s behoorlijk slecht, met name in de Randstad en in gemeenten als Schiedam, Vlaardingen, en Rijswijk. De hoofdoorzaken van de vervuiling zijn verkeer, industrie en houtverbranding. De gevolgen voor de gezondheid van inwoners en reizigers zijn zorgwekkend, en het land loopt juridisch risico. Hoewel er maatregelen zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren, is er dringend behoefte aan actie. Voor reizigers is het belangrijk om rekening te houden met de luchtkwaliteit en eventueel schone alternatieven te overwegen.

Bronnen

1. Schiedam heeft de slechtste luchtkwaliteit in Nederland
2. Lucht in grote steden meest vervuild
3. De vieste lucht van Nederland
4. Slechtste luchtkwaliteit in Nederland
5. In deze Nederlandse stad adem je de meest vervuilde lucht in
6. Fijnstof kaart van Nederland
7. De 10 gemeenten met de meest vuile lucht van Nederland