De mooiste steden van Nederland: een gids voor de onvergetelijke stedentrip
juli 23, 2025
In Nederland is het begrip 'platteland' vaak samengevoegd met het landelijk gebied, dorpen en rurale regio’s. Het platteland vormt een belangrijk deel van het land en speelt een essentiële rol in de Nederlandse samenleving, economie en cultuur. Toch is het platteland vaak onderbelicht in geografisch en beleidsgericht onderzoek. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van welk deel van Nederland als platteland of dorp kan worden aangemerkt, op basis van definities, statistieken en actuele trends.
Het begrip platteland is niet eenduidig. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) definieert platteland op basis van de omgevingsadressendichtheid. Gebieden met minder dan 500 adressen per vierkante kilometer worden als 'niet stedelijk' gedefinieerd. In 2022 woonden er ongeveer 17% van de Nederlanders in niet-stedelijke gebieden, wat neerkomt op bijna 3 miljoen mensen. Als internationale definities worden gehanteerd, zoals die van het CIA Worldfact Book, is het platteland in Nederland veel kleiner: slechts 6,8% van de bevolking woont op het platteland.
De meeste dorpen en landelijke gebieden vallen dus binnen het CBS-gebruik van 'niet stedelijk'. Deze gebieden zijn vaak gekenmerkt door lage bevolkingsdichtheid, agrarische activiteiten en een sterke band met de natuur. Het CBS onderscheidt ook 'matig stedelijk' en 'weinig stedelijk' gebieden, waarin de bevolkingsdichtheid en de stedelijke invloed geleidelijk afnemen.
De vraag naar welk deel van Nederland platteland is, raakt ook aan grotere thema’s zoals verstedelijking, klimaatverandering en regionale ongelijkheid. Hoewel het platteland traditioneel minder aandacht krijgt dan stedelijke gebieden, zijn er in de afgelopen jaren duidelijke signalen dat plattelandsbewoners hun stem laten horen in politiek en maatschappelijke discussies. Problemen zoals het stikstofprobleem, de landbouwcrisis en de leefbaarheid van dorpen zijn nu centrale discussies in het land.
Wat is het platteland in Nederland?
Het platteland in Nederland wordt meestal gedefinieerd als het landelijk gebied buiten de stedelijke gebieden. Het CBS gebruikt een adresdichtheid als maatstaf, waarbij minder dan 500 adressen per vierkante kilometer als niet-stedelijk worden geclassificeerd. In 2022 woonden ongeveer 2.948.150 mensen in niet-stedelijke gebieden, wat ongeveer 17% van de totale bevolking van Nederland betekent.
Een alternatieve definitie van het platteland komt uit internationale bronnen zoals het CIA Worldfact Book, dat een veel strengere norm hantert. Volgens deze norm woont in Nederland in 2023 maar liefst 93,2% van de bevolking in urbane gebieden, terwijl slechts 6,8% in rurale gebieden woont. Deze aanzienlijke verschillen in definities geven aan dat het platteland in Nederland een relatief begrip is, afhankelijk van de methode van meting en de doelgroep van het onderzoek.
In het geografische onderzoek is het platteland vaak onderbelicht. De meeste studies en onderwijsmodules richten zich op stedelijke thema’s zoals migratie, leefbaarheid en stadsvernieuwing. Toch is het platteland een essentieel deel van het land en zijn er in de afgelopen jaren duidelijke signalen dat plattelandsbewoners hun stem laten horen in politiek en maatschappelijke discussies. Themas zoals het stikstofprobleem, de landbouwcrisis en de leefbaarheid van dorpen zijn nu centrale discussies in het land.
Regionale verschillen in verstedelijking en leefbaarheid
Nederland kent duidelijke regionale verschillen in verstedelijking, leefbaarheid en ervaringen met discriminatie. De Randstad en haar omgeving zijn sterk verstedelijk, terwijl regio’s in Oost-Nederland, Friesland en Drenthe relatief minder dichtbevolkt zijn. Deze verschillen hebben ook invloed op sociale en economische aspecten van het leven in het platteland.
In de Randstad zijn steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht centra voor economische en culturele activiteiten. Deze steden zijn sterk verstedelijk en vormen een kern in de Nederlandse economie. In tegenstelling tot dit, zijn regio’s als Noord-Overijssel, Drenthe en Zuid-Limburg relatief minder stedelijk en worden ze vaak beschouwd als plattelandsregio’s.
Hoewel het CBS een adresdichtheid als maatstaf gebruikt, zijn er ook andere manieren om verstedelijking en leefbaarheid te meten. De leefbaarheid van dorpen en plattelandsgebieden is onderwerp van onderzoek en discussie. Dorpen met weinig faciliteiten, zoals een supermarkt of ziekenhuis, kunnen worden beschouwd als minder leefbaar dan stedelijke gebieden. Dit is ook een van de thema’s in het artikel 'Wat is een dorp zonder supermarkt?', dat de impact van het verdwijnen van dorpsfaciliteiten onderzoekt.
De Randstad versus de regio
In Nederland is er een duidelijke scheidslijn tussen de Randstad en de regio. De Randstad is de meest bevolkte regio van Nederland en omvat steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Deze steden zijn centra voor economische en culturele activiteiten en vormen een kern in de Nederlandse economie. De regio, in tegenstelling tot de Randstad, is vaak minder stedelijk en wordt gekenmerkt door lage bevolkingsdichtheid, agrarische activiteiten en een sterke band met de natuur.
De scheidslijn tussen de Randstad en de regio is niet altijd duidelijk. Er zijn genoeg steden in de regio en landelijke dorven in de Randstad. Deze overlapping maakt het moeilijk om een duidelijke scheidslijn te trekken tussen stedelijk en plattelandsgebieden. Toch is het een handige manier om regionale verschillen in verkiezingsuitslagen en maatschappelijke trends te verklaren.
In verkiezingen is het vaak duidelijk dat er verschillen zijn tussen de Randstad en de regio. De Randstad is vaak gekenmerkt door een linkse politieke voorkeur, terwijl de regio vaak een meer conservatieve voorkeur toont. Deze verschillen zijn niet alleen het resultaat van stedelijk-plattelandsverschillen, maar ook van culturele en economische verschillen tussen de regio en de Randstad.
De kloof tussen stad en platteland
De kloof tussen stad en platteland is een veelbesproken thema in Nederland. In de afgelopen jaren zijn er steeds meer signalen dat plattelandsbewoners zich niet gehoord voelen door de politiek. Deze kloof is vaak het resultaat van verstedelijking, verlies van dorpsfaciliteiten en een gebrek aan aandacht voor plattelandsproblematiek in beleid.
In een onderzoek van Kieskompas is gebleken dat in negen provincies meer dan de helft van de inwoners het eens is met de stelling dat de mening van mensen in de Randstad zwaarder meetelt dan die van mensen in de rest van Nederland. In Groningen, Friesland en Drenthe is zelfs meer dan tachtig procent van de inwoners het eens met deze stelling. Deze bevinding geeft aan dat er een gevoel van ongelijkheid bestaat tussen stedelijke en plattelandsbewoners.
De kloof tussen stad en platteland heeft ook invloed op sociale aspecten zoals discriminatie. In stedelijke gebieden is het percentage mensen dat discriminatie ervaart (ruim) twee keer zo groot als op het platteland. In zeer sterk verstedelijkte gemeenten bedroeg het percentage dat zich in 2021 gediscrimineerd voelde 16 procent, tegen 8 procent in niet-stedelijke gemeenten. Deze verschillen zijn het grootst als het gaat om discriminatie op grond van ras of huidskleur en nationaliteit.
Leefbaarheid van dorpen
De leefbaarheid van dorpen is een belangrijk thema in het platteland. Dorpen met weinig faciliteiten, zoals een supermarkt of ziekenhuis, kunnen worden beschouwd als minder leefbaar dan stedelijke gebieden. Het verdwijnen van dorpsfaciliteiten heeft ook impact op het gevoel van toekomst en verbondenheid met de eigen wijk.
In het artikel 'Wat is een dorp zonder supermarkt?' wordt onderzocht hoe het verlies van dorpsfaciliteiten de leefbaarheid van dorpen beïnvloedt. Het onderzoek laat zien dat dorpsbewoners sterk emotioneel verbonden zijn met hun lokale faciliteiten, zoals een supermarkt of een winkeltje. Het verdwijnen van deze faciliteiten kan leiden tot gevoelens van verlies en onveiligheid.
De leefbaarheid van dorpen is ook afhankelijk van factoren zoals toegankelijkheid, infrastructuur en de beschikbaarheid van zorg en onderwijs. In dorpen met weinig faciliteiten is het vaak moeilijker om aan deze voorwaarden te voldoen. Dit kan leiden tot verlatenheid en een afname van het aantal inwoners, wat op zijn beurt weer invloed heeft op de leefbaarheid van het dorp.
De rol van het platteland in Nederland
Het platteland speelt een essentiële rol in Nederland. Het is niet alleen een geografisch gebied, maar ook een culturele en sociale entiteit. Het platteland is vaak gekenmerkt door een sterke band met de natuur, agrarische activiteiten en een gevoel van gemeenschap. Deze kenmerken maken het platteland uniek en verschillend van stedelijke gebieden.
In de afgelopen jaren zijn er duidelijke signalen dat het platteland zijn stem laat horen in politiek en maatschappelijke discussies. Themas zoals het stikstofprobleem, de landbouwcrisis en de leefbaarheid van dorpen zijn nu centrale discussies in het land. Deze thema’s worden vaak aangestuurd door plattelandsbewoners die zich niet gehoord voelen door de politiek.
De rol van het platteland in Nederland is ook beïnvloed door verstedelijking en verlies van dorpsfaciliteiten. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een verandering in de leefbaarheid en het gevoel van verbondenheid met de eigen wijk. Het is daarom belangrijk om het platteland te erkennen als een essentieel deel van Nederland en om aandacht te besteden aan de problematiek van plattelandsregio’s.
Conclusie
Het platteland in Nederland is een veelomvattend begrip dat vaak wordt gedefinieerd op basis van de omgevingsadressendichtheid. Gebieden met minder dan 500 adressen per vierkante kilometer worden als 'niet stedelijk' geclassificeerd. In 2022 woonden er ongeveer 17% van de Nederlanders in niet-stedelijke gebieden, wat ongeveer 2,9 miljoen mensen betekent. Als internationale definities worden gehanteerd, is het platteland in Nederland veel kleiner.
De kloof tussen stad en platteland is een veelbesproken thema in Nederland. Dorpen en plattelandsgebieden zijn vaak minder stedelijk en gekenmerkt door lage bevolkingsdichtheid, agrarische activiteiten en een sterke band met de natuur. De leefbaarheid van dorpen is onderwerp van onderzoek en discussie. Dorpen met weinig faciliteiten, zoals een supermarkt of ziekenhuis, kunnen worden beschouwd als minder leefbaar dan stedelijke gebieden.
De rol van het platteland in Nederland is essentieel. Het is niet alleen een geografisch gebied, maar ook een culturele en sociale entiteit. Het platteland is vaak gekenmerkt door een sterke band met de natuur, agrarische activiteiten en een gevoel van gemeenschap. Deze kenmerken maken het platteland uniek en verschillend van stedelijke gebieden.
In de afgelopen jaren zijn er duidelijke signalen dat het platteland zijn stem laat horen in politiek en maatschappelijke discussies. Themas zoals het stikstofprobleem, de landbouwcrisis en de leefbaarheid van dorpen zijn nu centrale discussies in het land. Het is daarom belangrijk om het platteland te erkennen als een essentieel deel van Nederland en om aandacht te besteden aan de problematiek van plattelandsregio’s.