Weekendje Weg in de Herfstvakantie: Ontdek Nederland in Al zijn Pracht
juli 23, 2025
In Nederland zijn de temperatuurrecords van de afgelopen jaren een duidelijk bewijs van de veranderende klimaatomstandigheden. In het bijzonder steken de gebeurtenissen van 25 juli 2019 prominent af als het moment waarop het landelijke hitterecord werd verbroken. Deze dag werd voor het eerst in Nederland de temperatuur van 40 graden Celsius overschreden, een belangrijk gebeurtenis in de meteorologische geschiedenis van het land. Deze gebeurtenis vond plaats in Gilze-Rijen, een dorp in Noord-Brabant, en markeerde een nieuw tijdperk in de Nederlandse klimaatgeschiedenis.
De temperatuurverschillen binnen het land zijn sterk beïnvloed door geografische en omgevingsfactoren. Steden met weinig groen en water, zoals Hengelo en Maastricht, zijn historisch gezien regelmatig de warmste plekken in het land. Deze patronen zijn in de loop der jaren steeds duidelijker geworden, vooral in het licht van de toenemende frequentie van extreem warme dagen. In dit artikel wordt ingegaan op de warmste plekken in Nederland, met een focus op 25 juli 2019, en wordt bekeken hoe factoren zoals oververharding, groen en water het klimaat beïnvloeden.
De warmste plek in Nederland: Hengelo en Gilze-Rijen
Hengelo wordt door meerdere bronnen genoemd als de warmste stad van Nederland. De gemiddelde temperatuur in de stad is 45,3 graden, een getal dat sterk is beïnvloed door de oververharding van het stadsgebied en het gebrek aan groen en water. In combinatie met de locatie in het binnenland, waar het klimaat al van nature warmer is, leidt dit tot hoge temperaturen, vooral in de zomermaanden. De geografische ligging van Hengelo speelt hierbij een cruciale rol, aangezien binnenlandse steden minder gevoelig zijn voor de koelende invloed van zee of rivieren.
In de zomer van 2019 werd de temperatuur in Nederland op 25 juli voor het eerst boven de 40 graden Celsius. Deze recordtemperatuur van 40,7 graden werd gemeten in Gilze-Rijen, een dorp in Noord-Brabant. Dit was een historische gebeurtenis, aangezien het het eerste keer was dat de temperatuur in Nederland deze grens overschreed. Bovendien werd dit record niet alleen in Gilze-Rijen gevestigd, maar ook op acht andere KNMI-weerstations werden temperaturen boven de 40 graden gemeten. Arcen in Limburg, bijvoorbeeld, had een temperatuur van 40,2 graden, wat het Limburgse hitterecord verpletterde.
De verdeling van deze hoge temperaturen over het land benadrukt de rol van geografische factoren. Steden en dorpen in het zuiden en binnenland van Nederland, zoals Maastricht, Eindhoven en Hengelo, waren vooral hard getroffen door de hoge temperaturen. Het zuidoosten van het land, dat bovendien een relatief warme ligging heeft, is al jaren een van de warmste regio’s in Nederland.
De warmste steden en hun kenmerken
Naast Hengelo en Gilze-Rijen zijn er ook andere steden in Nederland die bekend staan om hun hoge temperaturen. Maastricht is bijvoorbeeld genoemd als de warmste stad in het zuiden van Nederland. In 2019 werd hier op 25 juli een temperatuur van 40,7 graden gemeten, gelijk aan die in Gilze-Rijen. De reden voor deze hoge temperatuur ligt vooral in de geografische ligging van Maastricht, die het zuidelijkst gelegen is in Nederland. Bovendien heeft de stad relatief weinig groen en water ten opzichte van andere steden, wat de hittestress verder verhoogt.
Eindhoven is weer een ander voorbeeld van een stad die vaak in de warmste steden van Nederland voorkomt. De stad heeft de hoogste gemiddelde temperatuur in het land, wat vooral te danken is aan haar ligging in het zuiden en de oververharding van het stadsgebied. In de zomer is Eindhoven regelmatig een van de warmste steden, een patroon dat in de jaren van voor 2019 al duidelijk was.
In tegenstelling tot deze steden zijn Amsterdam en Maastricht ook genoemd als de koelste steden in Nederland. Dit is vooral te danken aan de aanwezigheid van water en groen in deze steden. Amsterdam, met zijn vele grachten en parken, biedt een relatief koelere omgeving, waardoor de hittestress minder extreem is. Maastricht, hoewel het in de zomer van 2019 een recordtemperatuur bereikte, heeft in andere perioden vaak de temperatuur op een koelere schaal weten te houden dankzij de aanwezigheid van water en groen.
De invloed van klimaatverandering op Nederland
De toenemende frequentie van extreem warme dagen in Nederland is een duidelijk teken van klimaatverandering. In de afgelopen jaren is de gemiddelde temperatuur in het land gestegen, wat heeft geleid tot meer uitzonderlijke hittegolven. In de jaren voor 2019 werden al meerdere keer temperaturen boven de 35 graden gemeten, zoals in 1944 in Warnsveld, 1947 in Maastricht en in 1976, waarin er vijftien opeenvolgende dagen werden gemeten met temperaturen boven de 30 graden.
De zomer van 2019 was een kritiek moment in deze ontwikkeling, omdat het voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40 graden kwam. Dit was een historisch record dat niet alleen werd genoteerd in Gilze-Rijen, maar ook op acht andere KNMI-weerstations. De verdeling van deze hoge temperaturen benadrukt de rol van klimaatverandering, aangezien het niet enkel een lokale gebeurtenis was, maar over het hele land merkbaar was.
De toename van extreem warme dagen heeft ook gevolgen voor de leefomstandigheden van mensen in steden. Oververharding en het gebrek aan groen en water in stadsgebieden zorgen ervoor dat de temperatuur in steden aanzienlijk hoger is dan in natuurgebieden. Dit fenomeen, bekend als de "stadshittemer", wordt steeds duidelijker zichtbaar, vooral in steden zoals Hengelo en Eindhoven.
De rol van groen en water in het temperatuurbeheer
Groen en water spelen een cruciale rol in het beheersen van de temperatuur in steden. In steden met veel groen en water is de hittestress vaak minder extreem, terwijl steden met weinig groen en water vaak harder getroffen worden door hittegolven. Amsterdam is een goed voorbeeld van een stad waar de aanwezigheid van water en groen een duidelijke koelende effect heeft. De grachten, parken en groenruimtes zorgen voor een relatief koelere omgeving, waardoor de temperatuur minder extreem is.
In tegenstelling tot Amsterdam zijn steden zoals Hengelo en Maastricht sterk beïnvloed door het gebrek aan groen en water. In deze steden is de oververharding van het stadsgebied groot, wat ervoor zorgt dat de hitte sneller opstijgt en langer aanhoudt. Deze patronen zijn in de zomer van 2019 duidelijk te zien, aangezien deze steden onderdeel waren van de regio’s met de hoogste temperaturen in het land.
De impact van groen en water op de temperatuur in steden is niet alleen van invloed op de leefbaarheid van stadsgebieden, maar ook op de gezondheid van inwoners. Hittestress kan leiden tot oververhitting, vooral bij bejaarden en jonge kinderen. Daarom is het belangrijk om de aanwezigheid van groen en water in steden te bevorderen om de temperatuur te beheersen.
De toekomst van hitte in Nederland
De toekomstige hittepatronen in Nederland zullen sterk beïnvloed worden door klimaatverandering. In de komende jaren is verwacht dat de frequentie van extreem warme dagen zal toenemen, wat betekent dat steden zoals Hengelo en Maastricht waarschijnlijk nog harder zullen worden getroffen. Het is daarom van groot belang om maatregelen te nemen om de temperatuur in steden te beheersen, bijvoorbeeld door meer groen aan te brengen en het gebruik van oververharding te beperken.
In de zomer van 2019 was het voor het eerst in Nederland dat de temperatuur boven de 40 graden kwam, maar dit record was slechts tijdelijk. In de jaren erna zijn er al nieuwe temperatuurrecords gebroken, wat duidelijk maakt dat de warme dagen in Nederland steeds extremer worden. De impact van deze ontwikkelingen op de leefomstandigheden van mensen in steden is groot, en het is daarom essentieel om te investeren in duurzame stadsontwikkeling.
Conclusie
De zomer van 2019 was een kritiek moment in de meteorologische geschiedenis van Nederland. Op 25 juli werd voor het eerst in het land de temperatuur boven de 40 graden Celsius gemeten, een record dat sindsdien is verbroken. Deze gebeurtenis vond plaats in Gilze-Rijen, een dorp in Noord-Brabant, en benadrukte de rol van geografische en omgevingsfactoren in de temperatuurverschillen binnen het land.
De warmste steden in Nederland, zoals Hengelo, Maastricht en Eindhoven, zijn regelmatig getroffen door hoge temperaturen, vooral in het zuiden en binnenland van het land. De oververharding van stadsgebieden en het gebrek aan groen en water spelen een cruciale rol in deze patronen. In tegenstelling tot deze steden zijn steden zoals Amsterdam en Maastricht relatief koel, dankzij de aanwezigheid van water en groen.
De toename van extreem warme dagen in Nederland is een duidelijk teken van klimaatverandering. In de komende jaren is verwacht dat deze ontwikkeling zich zal voortzetten, wat betekent dat steden harder zullen worden getroffen. Het is daarom belangrijk om maatregelen te nemen om de temperatuur in steden te beheersen, bijvoorbeeld door meer groen aan te brengen en het gebruik van oververharding te beperken.