Delfshaven ontdekt: historie, culturele schatten en gezelligheid in het hart van Rotterdam
augustus 2, 2025
Wandelen is een populaire vorm van recreatie in Nederland, waarbij reizigers en inwoners de kans krijgen om het land te ontdekken op een rustige, gezonde en duurzame manier. Voor wie op zoek is naar een vrijblijvende, zelf bepaalde wandelroute, bieden de wandelknooppunten in heel Nederland een uitstekend hulpmiddel. Deze knooppunten vormen het fundament van een netwerk waarmee je eenvoudig je eigen route kunt samenstellen, afhankelijk van je wensen in lengte, moeilijkheidsgraad en thema. In dit artikel worden de mogelijkheden, werking en praktische toepassingen van wandelknooppunten en -routes besproken, op basis van betrouwbare bronnen.
Wat zijn wandelknooppunten?
Wandelknooppunten zijn speciale locaties in het landschap die als vertrek- of aankomstpunt dienen voor wandelroutes. Ze vormen samen met andere knooppunten een netwerk, waarbij je zelf kunt kiezen welke punten je wil verbinden. Deze knooppunten zijn vaak gemarkeerd met informatiepaneels en bordjes, waardoor het gemakkelijk is om je route spontaan te bepalen.
Het concept is ontleend aan het fietsknooppuntennetwerk, maar is inmiddels uitgebreid naar wandeltochten. Zoals beschreven in bronnen [1][2] en [3], zijn de knooppunten in de meeste Nederlandse provincies te vinden. Ze zijn bedoeld voor zowel spontane wandelingen als voor routes die je vooraf kunt plannen.
Hoe werkt het wandelroutenetwerk?
Het wandelroutenetwerk maakt het mogelijk om eenvoudig een route te kiezen of te combineren. In het Wandelroutenetwerk-app en op de website van Wandelroutenetwerk.nl (zie bronnen [1] en [2]) kun je routes uitstippelen op basis van lengte, duur en het gewenste type wandeling. Daarnaast zijn er horeca- en overnachtingsmogelijkheden aangegeven, wat het wandelen extra comfortabel maakt voor dag- of meerdagse tochten.
De ANWB Eropuit-app (zie bron [3]) is een populaire tool voor het plannen van wandelroutes. Deze app bevat een knooppuntenplanner, themaroutes en kant-en-klare routes. Het is ook mogelijk om routes te maken op basis van de per-provincie opgestelde wandelnetwerken, zoals het Wandelnetwerk Brabant of het Wandelnetwerk Vechtdal in Overijssel.
Voorbeelden van wandelnetwerken in Nederland
Verschillende regio’s in Nederland hebben hun eigen wandelnetwerk ontwikkeld. Deze netwerken zijn vaak thematisch of geografisch gericht en bieden specifieke mogelijkheden voor het wandelen. Enkele voorbeelden zijn:
- Wandelroutenetwerk Brabant
- Wandelnetwerk Vechtdal (Overijssel)
- Wandelnetwerk Twente
- Wandelnetwerk IJsseldelta (Overijssel)
- Wandelnetwerk Noord-Holland
- Wandelnetwerk Friesland
- Wandelnetwerk Zeeland
- Wandelroutenetwerk Zuid-Holland
- Wandelnetwerk Regio Arnhem (Gelderland)
- Wandelnetwerk Rijk van Nijmegen (Gelderland)
- Wandelnetwerk Veluwe (Gelderland)
Bron [3] geeft een overzicht van deze netwerken en legt uit hoe je je route kunt plannen. Ook zijn er kant-en-klare routes beschikbaar voor wie liever niet zelf plannen.
Het gebruik van de planner en vooraf uitgestippelde routes
Het uitstippelen van een route via wandelknooppunten is vrij eenvoudig. In de meeste gevallen kun je een route zelf samenstellen door de knooppunten te kiezen en te verbinden. Voor degenen die liever niet zelf plannen, zijn er ook al uitgestippelde routes beschikbaar. Deze worden ook wel "knopenrondjes" genoemd. Ze zijn routes die van knooppunt naar knooppunt lopen en vaak thematisch zijn of specifieke kenmerken bevatten.
In bron [4] wordt uitgebreid ingegaan op het wandelnetwerk van Noord-Holland en de Veluwe. In Noord-Holland is het wandelnetwerk goed bereikbaar met het openbaar vervoer, wat het voor toeristen extra toegankelijk maakt. Op de Veluwe is het netwerk nog volop in ontwikkeling, maar er zijn al knooppunten rondom Ermelo, Apeldoorn, Ede en Arnhem. Ook hier kun je je route plannen via de website van Visit Veluwe.
Thematische routes en variaties
Een nadeel van de anonieme knooppuntroutes is dat ze geen thema bevatten. Om dit te compenseren, zijn er initiatieven geweest om thematische routes rondom bijvoorbeeld culinair, cultuur, natuur of seizoen te creëren. Deze routes zijn beschikbaar via websites zoals wandelnet.nl (zie bron [5]). Daar kun je per locatie kiezen uit verschillende thema’s, zoals culinair, cultuur, familie, met kleurcodes, natuur, seizoen en stationswandelingen.
Ook is het mogelijk om te wandelen langs specifieke culturele of historische bezienswaardigheden, zoals hunebedden, molens, kastelen of witte wieven. Deze routes zijn vaak aangevuld met historische en informatieve content. Voor het plannen van deze routes zijn er ook websites en apps die specifieke themaroutes aanbieden.
Wandelen in de natuur: Natuurmonumenten en specifieke routes
Natuurmonumenten.nl (zie bron [6]) biedt ruim 330 bewegwijzerde wandelroutes door het Nederlandse landschap. Deze routes zijn gecategoriseerd op thema’s zoals boswandelingen, vogelspotten, bloemenroutes, strandwandelingen, kasteelroutes en meer. Ze zijn beschikbaar voor wandelaars van elke leeftijd en lichamelijke conditie, van korte tochten tot langeafstandswandelingen.
Daarnaast zijn er ook routes die speciaal zijn ontworpen voor bepaalde tijden van het jaar, zoals voorjaars- of herfstwandelingen. Er zijn ook routes die toegankelijk zijn met het openbaar vervoer of die ideaal zijn voor wandelen met een hond.
Andere soorten wandelroutes in Nederland
Naast de knooppuntroutes zijn er ook andere soorten wandelroutes beschikbaar. In bron [7] wordt een overzicht gegeven van de diverse routes, zoals streekpaden, struunroutes, swalktochten, groene wissels en LAW-paden (Lange Afstand Wandelpaden). Deze routes zijn vaak gericht op langere tochten, specifieke thema’s of specifieke doeleinden, zoals sportieve wandelingen of wandelingen langs stations of haltes.
Deze routes zijn vaak ontwikkeld door lokale of landelijke initiatieven en kunnen worden gevonden via websites als Wandel.nl of via Nationale en Provinciale Landschappen. Het is ook mogelijk om via VVV-routes of ANWB-routes te wandelen, maar deze zijn niet opgenomen in het overzicht van bron [7].
Praktische tips voor het uitstippelen van een wandelroute
Als je je eigen wandelroute wilt samenstellen, zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden:
- Kies een start- en eindpunt: Begin met het kiezen van een knooppunt dat dicht bij jouw vertreklocatie ligt of een plek is die je wilt bezoeken.
- Bepaal de lengte: Denk aan je conditie en de tijd die je beschikbaar hebt. Routes kunnen variëren van enkele kilometers tot tientallen kilometers.
- Kies een type terrein: Sommige routes gaan over verhard terrein, andere over onverhard terrein. Dit beïnvloedt je comfort en tijdsbesteding.
- Overnachting en horeca: Controleer of er horeca- of overnachtingsmogelijkheden zijn langs de route. Dit is vooral belangrijk voor meerdagse wandelingen.
- Openbaar vervoer: Zoek of er routes zijn die goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer, zodat je niet altijd een auto nodig hebt.
- Weer en seizoen: Houd rekening met het weer en het seizoen. Sommige routes zijn seizoensafhankelijk of hebben beperkte toegang in bepaalde perioden.
- Thema’s en interesses: Kies een route die past bij je interesses, zoals cultuur, natuur of geschiedenis.
Wandelen buiten Nederland: Belgische en Duitse knooppuntroutes
Het wandelknooppuntenconcept is niet uitsluitend van toepassing in Nederland. In België zijn er ook veel knooppuntnetwerken, vooral in Vlaanderen. Deze routes zijn vergelijkbaar met het Nederlandse systeem en bieden ook de mogelijkheid om je eigen route samen te stellen. In Duitsland, bijvoorbeeld rond Aken, zijn er eveneens knooppuntroutes beschikbaar (zie bron [5]).
Conclusie
Wandelen in Nederland is een geweldige manier om het land te ontdekken, en de knooppuntroutes bieden een flexibel en toegankelijk systeem voor het uitstippelen van je eigen wandelroute. Of je nu spontaan op pad wilt of liever een vooraf geplande route maakt, het wandelroutenetwerk biedt tal van mogelijkheden. De routes zijn thematisch, seizoensafhankelijk of puur functioneel en kunnen worden afgestemd op je wensen. Door gebruik te maken van apps, websites en de beschikbare knooppunten, is het voor iedereen mogelijk om een unieke en plezierige wandeltocht te maken. Of je nu op zoek bent naar een korte luchtige wandeling of een meerdagse tocht, het wandelroutenetwerk in Nederland biedt talloze mogelijkheden.