Wandelen langs eeuwenoude spoorwegpaden in Nederland

Wandelen langs eeuwenoude spoorwegpaden in Nederland biedt een unieke kans om in de sfeer van het verleden te treden, terwijl men tegelijkertijd geniet van prachtige landschappen en historische context. De routes die vroeger treinen voortbewogen, zijn vandaag vaak omgevormd tot voet- of fietspaden, waarop wandelaars en fietsers de gelegenheid krijgen om langs spoorwegromantiek en historische locaties te lopen. Deze wandelingen zijn niet enkel geschikt voor sportieve tochten, maar ook voor wie historie en cultuurhistorie in de natuur wil ontdekken.

In dit artikel worden een aantal van deze wandelingen besproken, met aandacht voor hun historische achtergronden, praktische informatie en de sfeer die ze bieden. De nadruk ligt op routes die vandaag nog toegankelijk zijn en waarbij het verleden nog voelbaar is.

Wandelen langs de Spoordijk tussen Assen en Stadskanaal

Een van de bekendere wandelingen langs een oude spoorlijn is de wandeling ‘Wandel de Spoordijk’ tussen Assen en Stadskanaal. Deze tocht is 30 kilometer lang en biedt een unieke combinatie van historie, natuur en ontspanning.

Historische achtergrond

De spoorlijn Assen-Stadskanaal werd op 15 juni 1905 geopend door de NOLS (Noord-Ooster-Lokaal-Spoorweg Maatschappij). Tijdens de eerste jaren bracht deze lijn veel mensen en goederen van en naar de regio, vooral via de stations in Rolde en Gieten. Het personenvervoer werd echter op 5 mei 1947 gestaakt, en de lijn werd uitsluitend gebruikt voor goederenvervoer tot in de jaren zeventig. Sindsdien is de spoorlijn verlaten gebleven.

Hoewel de rails zijn verwijderd, is de dijk waarop het spoor werd aangelegd, vrijwel volledig bewaard gebleven. Recreatieschap Drenthe heeft deels het ‘Wandelspoor’ aangelegd, bewegwijzerd met ANWB-bordjes, waardoor de route toegankelijk is voor voetgangers en fietsers.

Routebeschrijving en praktische tips

De wandeling begint bij NS Station Assen en eindigt in Stadskanaal, waar het Spoorwegmuseum STAR zich bevindt. De route is goed aangelegd en ligt meestal over de oude spoorwegdijk, met af en toe onderbrekingen zoals bij Eext en Gieten.

• Startpunt: NS Station Assen, Stationsplein 4, 9401 LB Assen
• Eindpunt: Station Stadskanaal, Stationsstraat 3, 9503 AD Stadskanaal
• Lengte: 30 kilometer
• Duur: ca. 4 tot 5 uur

Tips voor onderweg:

• Draag stevige schoenen.
• Neem proviand, een verrekijker en camera mee.
• Negeer zijwegen en paden, tenzij anders aangegeven.
• Respecteer de natuur en laat alleen uw voetsporen achter.
• Haast u niet, maar geniet ervan.
• Honden zijn welkom op deze wandeling.
• Onderweg komt u horeca tegen.

Sfeer en schilderachtige beelden

De wandeling is niet enkel een fysieke uitdaging, maar ook een reis door tijd. De kiezels die nog op de voetpaden te zien zijn, de verlaten stations en de sfeer van stilte en rust, vormen een authentieke ervaring van het verleden. De route biedt ook fraaie uitzichten over de Drentse en Groninger heuvels en is ideaal voor wie de natuur wil genieten in combinatie met historische context.

Wandelingen langs andere oude spoorwegen in Nederland

Nederland telt talloze andere wandelingen die langs oude spoorwegen zijn aangelegd. Deze routes worden vaak gemaakt op basis van toegang tot voormalige spoorlijnen, waarbij de sfeer van het verleden behouden blijft.

1. ‘Wandelgidsen langs oude spoorlijnen’

Een reeks van 20 wandelgidsen, waarbij elke gids aandacht besteedt aan een specifiek gebied of thema, is beschikbaar voor wie op zoek is naar historische wandelingen. Deze gidsen zijn ontworpen om de reiziger niet enkel langs de oude spoorbaan te leiden, maar ook door het landschap waarin het spoor zich bevond.

Elke gids bevat elf wandelingen van 11 tot 19 kilometer, die door elf verschillende landschappen leiden, zoals de Friese terpen, de Meinweg-gebergte en andere historische regio’s. Deze routes zijn ontworpen voor wandelaars die historie en landschap willen combineren.

Kenmerken van de gidsen:

• Format: 12,6 x 21,0 cm
• Aantal pagina’s: 160
• Bindwijze: paperback
• ISBN: 9789076092362

Voorbeelden van routes:

• Een route langs de Friese terpen.
• Een wandeling door het landschap rondom de Meinweg.
• Een tocht langs een oude spoorlijn in Drenthe.

Wandelingen langs havensteden en energielandschappen

Wandelingen zijn niet enkel te vinden langs oude spoorwegen, maar ook in en rondom havensteden en energielandschappen. Deze routes bieden een andere kijk op Nederlandse geschiedenis, met aandacht voor industriële en energiehistorie.

1. ‘Wandelen in havensteden’

Een populair boek bevat negen historische havenwandelingen, variërend van 8 tot 13 kilometer. De routes leiden door zeehavens zoals Amsterdam Noord, Rotterdam Heijplaat, Harlingen en Dordrecht.

Kenmerken van deze routes:

• Ze geven een beeld van de verlaten of actieve havenactiviteiten.
• Ze zijn geschikt voor wandelaars die de geur van zee en industrie willen ervaren.
• De routes zijn vaak langs dijken, sluizen en stranden gelegen.

2. ‘Wandelen en stilstaan bij Nederlandse energiebronnen’

Een ander boek, ‘2000 jaar warme voeten’, bevat routes langs energiehistorie in Nederland. Het boek belicht hoe energiebronnen zoals steenkool, veen en zonlicht het landschap hebben beïnvloed.

Kenmerken van het boek:

• Prijs: € 16,95
• Auteur: Karina Verbaan en Ruud Baarda
• Aantal pagina’s: 160

De routes geven inzicht in het historische gebruik van energie in Nederland en laten zien hoe deze activiteiten het landschap hebben gevormd.

Pelgrimswandelingen en stiltewandelingen

Niet alle wandelingen langs historische paden zijn van industriële of spoorwegherkomst. Ook pelgrimswandelingen en stiltewandelingen zijn in opkomst, vooral onder mensen die op zoek zijn naar rust en reflectie.

1. Jacobswegen in Nederland

Een populair pelgrimswandelingenproject is de Jacobsweg, die in Nederland verschillende routes kent. Deze routes sluiten aan op de Belgische wegen en leiden uiteindelijk naar Santiago de Compostela. De routes in Nederland beginnen bijvoorbeeld in Hasselt en leiden via Utrecht, Breda en Nijmegen.

Kenmerken van de routes:

• Ze zijn geschikt voor zowel korte als lange wandelingen.
• Ze sluiten naadloos aan op routes in België en Frankrijk.
• Ze zijn goed aangelegd en meestal goed aangeduid.

2. De mooiste stiltewandelingen van Nederland

Nog een ander type wandeling dat steeds meer aandacht krijgt, is de stiltewandeling. Deze routes zijn bedoeld voor wie rust zoekt, en waarin het accent ligt op stilte, natuur en cultuurhistorie.

Kenmerken van de stiltewandelingen:

• Ze worden vaak in rustige gebieden gelegen, zoals Waddeneilanden of bossen.
• Ze zijn geschikt voor wandelaars die willen ontspannen en reflecteren.
• Ze zijn vaak korter dan de andere routes, variërend van 1 tot 10 kilometer.

Bronnen

1. Wandel de Spoordijk Assen-Stadskanaal
2. Wandelgidsen langs oude spoorlijnen