Wandelen in Nederland: De mooiste GPS-routes en wandeltochten
juli 23, 2025
In Nederland verblijven honderden kinderen die als vluchtelingen of asielzoekers zijn aangekomen. Deze kinderen komen uit landen getroffen door oorlog, armoede of politieke instabiliteit. Zij vragen asiel of vluchten om hun veiligheid en toekomst. Vooral vluchtelingenkinderen die zonder verblijfsstatus of zonder familie in Nederland verblijven, zoals alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s), vallen in een kwetsbare positie. Hun toekomst, onderwijs, zorg en psychische gezondheid hangen vaak af van de samenwerking tussen school, zorg en eventuele voogden.
In dit artikel bespreken we de situatie van vluchtelingenkinderen in Nederland, met een focus op de extra kwetsbaarheid die sommigen ervaren. We kijken naar de rol van verschillende partijen in de ondersteuning van deze kinderen en jongeren, en wat er gedaan kan worden om hun positie te verbeteren.
Kwetsbaarheid van vluchtelingenkinderen
Vluchtelingenkinderen zijn vaak minder makkelijk bereikbaar voor de jeugdgezondheidszorg (JGZ) en andere zorgsystemen, in tegenstelling tot kinderen die in Nederland zijn geboren. Hoewel alle kinderen in Nederland het recht hebben op goede zorg, onderwijs en een veilige omgeving, blijken vluchtelingenkinderen in het algemeen kwetsbaarder te zijn. De kwetsbaarheid is vaak het gevolg van traumatische ervaringen die de kinderen zelf of hun ouders hebben meegemaakt in het land van herkomst of tijdens de vlucht.
Psychosociale en mentale problemen zoals depressie, suïcidale gedachten en posttraumatische stress komen vaak voor bij vluchtelingenkinderen. Verder heeft trauma bij ouders invloed op het welbevinden van hun kinderen. Dit geldt met name voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s), die vaak zonder familie in Nederland verblijven en dus een extra zware last moeten dragen.
Een aantal factoren kan de kwetsbaarheid verminderen, zoals een hoger opleidingsniveau van ouders of voogden, voldoende sociale steun en betekenisvolle relaties met familie of vrienden. Voor amv’s is dit vaak ingewikkelder, omdat ze vaak hechtingsproblemen hebben en meer verantwoordelijkheid moeten dragen dan normaal bij hun leeftijd. Soms wordt van amv’s verwacht dat ze geld verdienen in Nederland om gezinshereniging mogelijk te maken of om hun familie in het land van herkomst te ondersteunen.
De rol van scholen, ouders en zorg
Een goede driehoeksrelatie tussen school, ouders of voogden en zorg is essentieel voor de welzijn van vluchtelingenkinderen. Deze samenwerking helpt bij het voorkomen van psychosociale problemen, maar ook bij het ondersteunen van bestaande problemen zoals posttraumatische stress. Hoewel experts het belang van deze samenwerking benadrukken, ontbreekt in de praktijk vaak duidelijkheid over hoe de relatie precies opgebouwd wordt.
In een onderzoek door KIS is onder andere vastgesteld dat vluchtelingenkinderen in de asielopvang vaak extra begeleiding nodig hebben, omdat ze traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt. De onderzoekers benadrukken dat een veilige omgeving, onderwijs en psychosociale ondersteuning cruciaal zijn voor hun ontwikkeling.
Angst en onzekerheid onder vluchtelingenkinderen
De huidige situatie is voor vluchtelingenkinderen vaak gevangen in een toestand van onzekerheid. Voor vluchtelingen die geen recht hebben om in Nederland te blijven, is het leven extra zwaar. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het werk van Vluchtelingen onder Dak in Wageningen. Hier verblijven zo’n 25 personen, vooral vluchtelingen wiens asielverzoek is afgewezen of die al te horen hebben dat ze Nederland moeten verlaten.
De wet die het verblijf van illegale vluchtelingen strafbaar stelt, levert veel stress op bij deze groep. Vluchtelingen vrezen voor arrestatie en verbanning. Deze angst heeft invloed op hun gedrag en hun toekomst. Sommige ouders durven hun kinderen niet meer naar school te sturen uit angst dat zij door de politie worden aangehouden. Dit heeft negatieve gevolgen voor de scholieren, die hierdoor hun onderwijs verliezen en hun toekomst in het gedrang komt.
VOD (Vluchtelingen onder Dak) probeert deze mensen perspectief te geven, bijvoorbeeld via een mogelijke terugkeer naar hun land van herkomst of via een nieuwe asielprocedure. Toch is de toekomst voor veel vluchtelingenkinderen onzeker.
Kinderrechten en migratie
Alle kinderen in Nederland – ook die met migratie- of vluchtelingenstatus – hebben het recht op bescherming, onderwijs en gezondheidszorg. Dit geldt ook ongeacht hun verblijfsstatus. Kinderen uit migrantengroepen vallen onder het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), wat betekent dat ze niet discriminerend behandeld mogen worden op grond van hun afkomst of verblijfsstatus.
Vluchtelingenkinderen worden gezien als een extra kwetsbare groep. Ze hebben meegemaakt wat in hun land van herkomst of tijdens hun vlucht is gebeurd, en daarom hebben ze recht op extra bescherming. Wanneer kinderen van hun ouders zijn gescheiden door migratie, hebben zij het recht op regelmatig contact met hun ouders. Daarnaast moet ervoor gezorgd worden dat zij zo snel mogelijk met hun ouders worden herenigd.
Relevante artikelen uit het IVRK die van toepassing zijn op migratie en vluchtelingenkinderen zijn onder andere:
- Artikel 2 – Bescherming tegen discriminatie
- Artikel 10 – Gezinshereniging
- Artikel 20 – Bescherming van kinderen die niet in hun eigen gezin opgroeien
- Artikel 22 – Bescherming van vluchtelingenkinderen
Daarnaast zijn er General Comments van het Kinderrechtencomité die speciale relevantie hebben voor kinderen in de context van migratie. Zo is er bijvoorbeeld een General Comment over het omgaan met alleenstaande minderjarige kinderen die niet in hun eigen land verblijven.
De toekomst van vluchtelingenkinderen
De situatie van vluchtelingenkinderen in Nederland is over de hele linie zorgelijk. De afgelopen jaren is er sprake van een toename in het aantal onbegeleide minderjarigen die zich in Nederland hebben aangemeld. Het aantal kinderen dat asiel aanvraagt is ten opzichte van 2022 met 38% gestegen. Veel kinderen wachten op afhandeling van hun asielaanvraag of op gezinshereniging.
Hoewel er in de wetgeving veranderingen zijn aangebracht, zoals de aangenomen Spreidingswet, die leidt tot meer stabiele en kleinschalige opvangvoorzieningen, is er nog veel werk aan de winkel. Bovendien is er niets gedaan met aanbevelingen die betrekking hebben op de verbreding van de criteria voor emotionele banden van onbegeleide kinderen met andere familieleden dan ouders.
De aangenomen maatregelen kunnen positief uitwerken op de ontwikkeling van kinderen, maar het is belangrijk dat er ook aandacht is voor hun psychische gezondheid en ondersteuning in het onderwijs.
Ondersteuning en betrokkenheid
Vluchtelingenkinderen kunnen beter terechtkomen als er ruimte is voor ondersteuning en betrokkenheid. Organisaties zoals Vluchtelingenwerk Nederland en KIS doen onderzoek en bieden begeleiding aan deze kinderen. Daarnaast zijn er ook mogelijkheden voor burgers om betrokken te raken, zoals door vrijwilligerswerk of door donaties te doen.
Vrijwilligers helpen bijvoorbeeld met het organiseren van activiteiten of bieden een luisterend oor aan kinderen. Donaties kunnen zorgen voor ondersteuning op het gebied van onderwijs, zorg en psychische gezondheid. Deze inzet helpt vluchtelingenkinderen sterker in hun schoenen te staan.
Conclusie
Vluchtelingenkinderen in Nederland bevinden zich in een kwetsbare positie, vooral als ze zonder familie verblijven of geen verblijfsstatus hebben. Hun toekomst hangt vaak af van de samenwerking tussen school, zorg en eventuele voogden. De huidige situatie levert veel angst op, vooral voor kinderen die illegaal verblijven of wachten op een beslissing over hun asielverzoek.
Hoewel er maatregelen zijn genomen om de situatie te verbeteren, zoals de aangenomen Spreidingswet, is er nog veel werk aan de winkel. Het is belangrijk dat er meer aandacht is voor de psychische gezondheid en de ondersteuning van deze kinderen. Door samenwerking en betrokkenheid van burgers, professionals en organisaties kan de toekomst van vluchtelingenkinderen verbeteren.