Wandelen op de Nederlandse eilanden: Rust, ruimte en natuurlijke schoonheid
juli 22, 2025
Fietsers vormen momenteel de grootste groep verkeersdoden in Nederland. In 2024 kwamen er 246 fietsers om het leven door een verkeersongeval, volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze cijfers tonen een duidelijke trend: fietsers zijn steeds kwetsbaarder in het verkeer, vooral in combinatie met elektrische fietsen (e-bikes), ouderdom en verkeerssituaties die snel kunnen veranderen. In dit artikel geef ik een overzicht van de huidige situatie, de trends, en mogelijke oorzaken van het toenemende aantal fatale fietsongevallen.
Fietsers als grootste groep verkeersdoden
De rol van fietsers in de Nederlandse verkeersveiligheid is veranderd in de afgelopen jaren. Tegenwoordig vallen fietsers vaker slachtoffer van verkeersongevallen dan automobilisten. In 2024 was het aantal fietsdoden 246, wat hoger ligt dan het aantal dodelijke slachtoffers onder automobilisten (233). Deze trend is duidelijk in de gegevens van het CBS terug te vinden en wijst op een toegenomen kwetsbaarheid van fietsers op de Nederlandse wegen.
Een opvallend aspect is dat 44 procent van de fietsdoden in 2024 op een e-bike reed. Hoewel e-bikes een groeimarkt vormen en een positief alternatief zijn voor motorvoertuigen, brengen zij ook risico’s met zich mee. Fietsers die op e-bikes rijden, vooral ouderen, kunnen sneller in problematische situaties terechtkomen, bijvoorbeeld bij plotselinge omstandigheden of bij het handelen in onverwachte verkeerssituaties.
Hoofdletsel blijkt de belangrijkste oorzaak van fatale fietsongevallen. In 60 procent van de gevallen overlijden fietsers aan hoofdletsel, wat duidt op het belang van het gebruik van een helm als preventieve maatregel. Bovendien is er een duidelijke opdeling in de manier van overlijden: 42 procent van de fietsdoden is aangereden door een auto, 31 procent is zelf in botsing geraakt of is gevallen, en bijna 10 procent is aangereden door een vrachtauto of bus.
Ouderen en fietsdoden
De groep fietsers die het meest kwetsbaar is, is de leeftijdsgroep van 70 jaar en ouder. In 2024 nam het aantal fatale fietsongevallen in deze leeftijdsgroep sterk toe. Er zijn 122 doden geregistreerd onder 70-plussers die fietsongevallen leden, wat neerkomt op bijna 50 procent van alle fietsdoden.
Deze toename wordt gedeeltelijk toegeschreven aan de vergrijzing en de toegenomen mobiliteit van ouderen. Veel mensen blijven langer actief en kiezen voor de fiets, inclusief e-bikes, om beweging te behouden. Echter, oudere fietsers kunnen sneller reageren op onverwachte situaties, wat het risico op fatale ongevallen verhoogt. Ook is er een toename van het gebruik van e-bikes onder ouderen, een trend die niet zonder gevolgen blijft. In 2024 overleed in 108 gevallen de fietsdode op een e-bike.
Regionale trends
De verdeling van verkeersdoden per regio is niet gelijk over het land. In de veiligheidsregio Hollands Midden, bijvoorbeeld, verdubbelde het aantal verkeersdoden in 2024 ten opzichte van het jaar ervoor. Deze regio scoort op 6,9 doden per duizend kilometer weg op een derde plek in Nederland. Amsterdam-Amstelland blijkt de regio met het hoogste aantal dodelijke ongevallen, met 9,5 doden per duizend kilometer weg.
Aan de andere kant daalde het aantal verkeersdoden in de regio Haaglanden van 37 in 2023 naar 19 in 2024. Ook hier was het aantal fietsdoden sterk toegenomen ten opzichte van de jaren daarvoor. De landelijke cijfers tonen duidelijk dat fietsers in heel Nederland een groeiend risico vormen, ondanks het algemene dalende aantal verkeersdoden in het land.
De rol van de e-bike
De e-bike is een recente trend in de Nederlandse verkeerscultuur. In 2024 werd geconstateerd dat minstens 44 procent van de fietsdoden op een e-bike reed. De e-bike is een handig en duurzamere manier van verkeer, maar brengt ook specifieke risico’s met zich mee. Fietsers op e-bikes kunnen sneller rijden, wat bij onvoorzichtigheid of onverwachte situaties leidt tot meer ernstige ongevallen. Bovendien is de groep e-bike-rijders onder ouderen toegenomen, wat het risico op fatale ongevallen verder verhoogt.
Oudere e-bike-rijders hebben bijvoorbeeld vaak minder snelheid kunnen ontwikkelen of reageren sneller in verkeerssituaties. Het gebruik van e-bikes onder oudere leeftijdsgroepen is een positieve ontwikkeling voor hun zelfstandigheid, maar brengt ook een toegenomen verkeersrisico met zich mee.
Onderliggende factoren
Meerdere factoren spelen een rol bij het toenemende aantal fatale fietsongevallen. Eén van de belangrijkste is de stijging in het aantal fietsers op de weg. Sinds de coronajaren is er een toegenomen bewustwording van duurzaam verkeer, wat heeft geleid tot meer fietsers op de weg. Hoewel dit positief is voor de omgeving en de gezondheid, betekent het ook dat er meer risico’s zijn op de wegen.
Een ander belangrijk aspect is de toegenomen mobiliteit van ouderen. Veel 70- en 80-plussers blijven langer actief en kiezen voor de fiets of e-bike om te reizen. Echter, ouderen zijn kwetsbaarder in verkeerssituaties en kunnen sneller in problematische situaties terechtkomen, bijvoorbeeld bij plotselinge verkeerssituaties of bij het omkijken naar verkeer vanuit een andere richting.
Bij een aantal fietsers speelt ook het gebruik van smartphones in het verkeer een rol. Hoewel er inmiddels een appverbod geldt voor fietsers, bleek dit probleem in 2024 nog steeds aanwezig te zijn. Fietsers die bijvoorbeeld hun telefoon gebruiken terwijl ze op de fiets zitten, verliezen vaak hun concentratie op de weg, wat kan leiden tot fatale ongevallen.
Verkeersveiligheid in Europa
Nederland scoort relatief goed op verkeersveiligheid op Europees niveau. Volgens het Road Safety 2017 rapport van de Europese Commissie staat Nederland in de top 3 EU-landen met de minste verkeersdoden. Gemiddeld vallen er 31 dodelijke verkeersslachtoffers per miljoen inwoners in Nederland, terwijl dit in Europa gemiddeld 49 per miljoen is. Hoewel dit cijfer positief is, is het aantal fietsdoden in Nederland relatief hoog. Nederland staat bovenaan in Europa als het gaat om het aandeel fietsdoden in het totaal aantal verkeersdoden: 24 procent van alle verkeersdoden zijn fietsers.
In vergelijking met andere EU-landen is het aantal fietsdoden per afgelegde fietskilometer in Nederland en Denemarken juist het laagst. Dit suggereert dat de fietscultuur in Nederland goed ontwikkeld is, maar dat er toch verbetering mogelijk is op het gebied van verkeersveiligheid voor fietsers.
Verkeersveiligheid en wetgeving
In de afgelopen jaren zijn er verschillende maatregelen genomen om de verkeersveiligheid te verbeteren, met name voor fietsers. Een belangrijk voorbeeld is het appverbod dat sinds 1 juli geldt voor fietsers. Dit verbod is bedoeld om fietsers te beletten hun aandacht te verspillen aan telefoonactiviteiten terwijl ze op de fiets zitten. Ondanks deze maatregel is het gebruik van smartphones in het verkeer nog steeds een probleem, zoals blijkt uit de cijfers van 2024.
Daarnaast zijn er maatregelen genomen op het gebied van wegontwerp en verkeersregels. Provinciale wegen worden vaak aangemerkt als onveiliger dan wegen in stedelijke gebieden. Dit is een van de redenen waarom fietsers op deze wegen vaker slachtoffer worden van fatale ongevallen. Het is daarom belangrijk dat gemeenten en verkeersauthoriteiten aandacht blijven besteden aan het verbeteren van de infrastructuur voor fietsers.
Conclusie
Het aantal fietsers dat omkomt in het verkeer is gestegen in de afgelopen jaren. In 2024 was fietsers de grootste groep verkeersdoden in Nederland. Ouderen, vooral 70- en 80-plussers, vallen steeds vaker slachtoffer van fatale fietsongevallen. Ook de toegenomen populariteit van e-bikes onder ouderen speelt een rol bij het aantal fatale ongevallen.
De toegenomen mobiliteit van fietsers en de stijging in het aantal fietsers op de weg zijn positieve ontwikkelingen voor duurzaam verkeer, maar brengen ook risico’s met zich mee. Het gebruik van e-bikes, het gebruik van smartphones in het verkeer en de kwetsbaarheid van oudere fietsers zijn belangrijke factoren die het aantal fatale fietsongevallen beïnvloeden.
Nederland scoort goed op verkeersveiligheid in Europa, maar het aantal fietsdoden is relatief hoog. Het is daarom belangrijk dat zowel fietsers als automobilisten bewust worden van de risico’s in het verkeer. Bovendien is het van belang dat regeringen en gemeenten blijven investeren in maatregelen die de verkeersveiligheid verbeteren voor fietsers, zoals betere wegontwerp, duidelijke verkeersregels en educatieve campagnes.