Wandelen in de Wereld: Nederland’s Populairste Wandelmarathons en Wandelevenementen
juli 22, 2025
De toegankelijkheid van stedelijke ruimtes is in de moderne maatschappij een steeds belangrijkere onderliggende factor. Met ongeveer 2 miljoen mensen in Nederland die een beperking ervaren in hun dagelijks leven, is het van groot belang om stedelijke omgevingen zo ontwerpen dat iedereen erin kan functioneren. Deze verdeling van lichamelijke beperkingen heeft betrekking op zowel jongeren als ouderen en is zichtbaar in de verschillende steden van het land. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige situatie van lichamelijke beperkingen in Nederland, hun verdeling over de bevolking en de impact op stedelijke toegankelijkheid.
Lichamelijke beperkingen in cijfers
In Nederland zijn er ongeveer 12% van de bevolking van 12 jaar en ouder die één of meerdere matige of ernstige beperkingen ervaart met betrekking tot zien, horen of mobiliteit. Deze beperkingen zijn het meest gerapporteerd in de categorie mobiliteit. Het percentage vrouwen dat beperkingen ervaart is hoger dan dat van mannen: 15% voor vrouwen versus 8% voor mannen. Naarmate de leeftijd toeneemt, nemen ook de beperkingen toe. Meer dan 40% van de 75-plussers ervaart één of meer beperkingen in het functioneren.
Ernstige beperkingen zijn niet alleen beperkt tot ouderen. Ook bij kinderen is er een aandeel van 3,5% dat een beperking heeft. Dit zijn ongeveer 109.000 tot 129.000 kinderen tussen 0 en 17 jaar. Van deze kinderen hebben ongeveer 90% een enkelvoudige beperking, zoals motorische of zintuiglijke beperkingen.
Naast deze groepen zijn er ook mensen met meervoudige beperkingen. Ongeveer 10.000 mensen in Nederland hebben een ernstige meervoudige beperking (EMB), wat betekent dat zij een complexe combinatie van verstandelijke, motorische en zintuiglijke beperkingen ervaren.
Toegankelijkheid van steden: een aanpassing in het ontwerp
De huidige benadering van het ontwerpen van steden is gebaseerd op een norm die de gemiddelde mens en maat omvat. Echter, deze norm is volgens de auteurs van het artikel niet meer van deze tijd. Steden worden momenteel ingericht op basis van standaarden die niet voor iedereen toegankelijk zijn. Daarom is er een behoefte aan een ommekeer in de manier waarop stedelijke ruimtes worden ingericht.
Een methode die wordt voorgesteld is het afleggen van routes met een rolstoel en het gebruik van narratieve cartografie om inzicht te krijgen in de toegankelijkheid van de openbare ruimte. Deze aanpak helpt om de beperkingen die mensen in hun dagelijks leven ervaren, visueel en functioneel in kaart te brengen. Het doel is om steden zodanig te ontwerpen dat iedereen erin kan bewegen, toegang kan krijgen tot voorzieningen en zich veilig kan voelen.
Rolstoelgebruik en mobiliteitshulpmiddelen
Over het aantal rolstoelgebruikers in Nederland is weinig bekend. Er zijn schattingen dat er ongeveer 225.000 tot 250.000 mensen in een rolstoel zitten, waarvan ongeveer 150.000 permanent gebruik maken van een rolstoel. Daarnaast gebruikt 5,7% van de bevolking van 12 jaar en ouder een hulpmiddel voor bewegen, zoals een stok, rollator of scootmobiel. Vrouwen maken daarvan vaker gebruik (7,4%) dan mannen (4,1%).
Mobiliteitshulpmiddelen zijn daarom een essentieel onderdeel van de stedelijke infrastructuur. Het ontwerpen van straten, overbruggingen, bussen en openbare toiletten moet rekening houden met de behoefte aan toegankelijkheid voor deze groepen.
De impact van lichamelijke beperkingen op de deelname aan werk
Van de personen met een lichamelijke beperking onder de 65 jaar doet 46% betaald werk. Dit percentage geeft aan hoeveel mensen met een beperking actief zijn in de arbeidsmarkt. Deze deelname is van belang voor zowel de economie als voor de persoonlijke welzijn. Buiten het werkveld zijn er ook andere vormen van deelname, zoals vrijwilligerswerk of het gebruik van buurtvoorzieningen.
De cijfers tonen aan dat ondanks de beperkingen, een aanzienlijk deel van de bevolking met een beperking actief is in de maatschappij. Toch is er ruimte voor verbetering, zowel op het vlak van werk als op het vlak van toegang tot andere activiteiten.
Regionale verschillen in beperkingen
Per GGD-regio varieert het percentage van mensen met lichamelijke beperkingen tussen 19,4% en 27,1%. Dit wijst op regionale verschillen in de verdeling van beperkingen en mogelijke verschillen in de kwaliteit van de toegankelijkheid. In sommige regio's zijn er meer faciliteiten en aanpassingen voor mensen met beperkingen, terwijl in andere regio's de toegankelijkheid minder goed is.
Het onderzoek dat hieronder is genoemd, werd uitgevoerd door GGD's, RIVM en CBS in samenwerking. Het doel is om de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van Nederlanders van 18 jaar en ouder te mappen. In 2024 deelden ruim 454.000 personen mee aan het onderzoek, wat resultaten op landelijk, regionaal en gemeentelijk niveau opleverde.
Deze regionale verschillen benadrukken de noodzaak om de toegankelijkheid niet uniform te beschouwen, maar wel specifiek per regio te analyseren en aan te passen.
Cijfers over chronische aandoeningen en psychische stoornissen
Nederland telt 10 miljoen mensen met een chronische aandoening, wat 56% van de bevolking uitmaakt. Binnen deze groep zijn er ook mensen met een psychische stoornis. Ongeveer 2 miljoen mensen hebben een psychische stoornis, waarvan 281.000 mensen een ernstige psychische aandoening hebben.
Psychische stoornissen vormen een aparte categorie binnen de beperkingen, aangezien deze vaak minder zichtbaar zijn dan lichamelijke beperkingen. Toch zijn ze even belangrijk in de context van toegankelijkheid, omdat ze de dagelijkse functionaliteit van mensen kunnen beïnvloeden.
Samenvatting van de verdeling van beperkingen
De volgende tabel geeft een overzicht van de verdeling van beperkingen in Nederland:
| Categorie | Aantal mensen | Percentage van de bevolking |
|---|---|---|
| Lichamelijke beperkingen | 1,7 miljoen (12%) | 12% van 12+ jaar |
| Rolstoelgebruikers | 225.000-250.000 | 5,7% van 12+ jaar |
| Ernstige meervoudige beperkingen | 10.000 | - |
| Kinderen met een beperking | 109.000-129.000 | 3,5% van 0-17 jaar |
| Psychische stoornissen | 2 miljoen | 11% van de bevolking |
| Chronische aandoeningen | 10 miljoen | 56% van de bevolking |
Toekomstige richtlijnen en verbeteringen
Om de toegankelijkheid van steden te verbeteren, zijn er een aantal richtlijnen en aanbevelingen die kunnen worden gevolgd:
- Inclusief ontwerp: Steden moeten worden ontworpen op basis van inclusieve principes, waarbij de behoeften van alle bevolkingsgroepen in het oog worden gehouden.
- Toegankelijke infrastructuur: Denk aan straten met een vloeiende overgang, toegankelijke bussen, overbruggingen en parken die toegankelijk zijn voor mensen met een rolstoel of andere hulpmiddelen.
- Samenwerking tussen partijen: Samenwerking tussen gemeenten, GGD's, RIVM en andere betrokken partijen is essentieel om de toegankelijkheid te verbeteren.
- Bewustwording: Het verhogen van bewustwording bij burgers, zorgverleners en ondernemers over de belangrijkheid van toegankelijkheid helpt om maatschappelijke veranderingen te bevorderen.
- Gebruik van technologie: Technologie kan gebruikt worden om de toegankelijkheid te verbeteren, zoals apps die routes tonen die toegankelijk zijn voor mensen met beperkingen.
Conclusie
De verdeling van lichamelijke beperkingen in Nederland is duidelijk te zien in de cijfers en de regionale verschillen. Ongeveer 12% van de bevolking van 12 jaar en ouder ervaart één of meerdere beperkingen. Deze beperkingen hebben een grote impact op de toegankelijkheid van steden en het dagelijks functioneren van mensen. Het huidige stedelijke ontwerp is vaak niet afgestemd op de behoeften van mensen met beperkingen, wat leidt tot uitdagingen in het verkeer, toegang tot voorzieningen en deelname aan de maatschappij.
Er is een urgentie om steden te herontwerpen met inclusieve principes, zodat iedereen erin kan functioneren. Regionale verschillen benadrukken ook de noodzaak om lokaal aangepaste oplossingen te ontwikkelen. Door samenwerking, bewustwording en technologie kan de toegankelijkheid van steden verbeterd worden. Dit leidt niet alleen tot een betere kwaliteit van leven voor mensen met beperkingen, maar ook tot een meer inclusieve maatschappij voor iedereen.