Waarom Nederland geen duidelijke rechts-populistische media heeft
juli 22, 2025
Het pittoreske waterdorp Giethoorn, gelegen in de Provincie Friesland, is niet alleen bekend om zijn sprookjesachtige sfeer en prachtige woningbouw op water, maar ook om een rijke historie die vaak verborgen ligt. In het NTR-tvprogramma Verborgen verleden van Nederland, gepresenteerd door acteur Waldemar Torenstra, is Giethoorn opgenomen als onderdeel van de reis naar het verleden van Nederland. Het programma verkennt het verhaal van het dorp, zowel op cultureel-historisch vlak als op persoonlijk niveau. Aan de hand van deze documentatie, en aangevuld met lokale bronnen, is het duidelijk dat Giethoorn een dorp is dat niet alleen zijn sprookjesbeeld behoudt, maar ook een diepe historische lading draagt, die zich vooral toont in de verhalen van oorlog, wederwaardigheden en menselijke moed.
In dit artikel wordt de rol van Giethoorn in het programma Verborgen verleden van Nederland besproken, evenals het historische en emotionele gewicht van het dorp. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de oorlogsgeschiedenis van Giethoorn, met name de rol van dominee Abraham Mulder, die zes joodse onderduikers veilig wist te verbergen in zijn pastorie. Het artikel sluit af met een korte reflectie over de betekenis van dergelijke historische ontdekkingen in een toeristische context.
Giethoorn in Verborgen verleden van Nederland
Het waterdorp Giethoorn, met zijn karakteristieke woningbouw op water, is een van de meest iconische dorpen van Nederland. Het staat bekend als een van de topdorpen van de Elfdorpenroute van Friesland Holland, een toeristische route die het rijke culturele en historische erfdeel van het noorden van Nederland belicht. In het kader van de reeks Verborgen verleden van Nederland werd Giethoorn op 1 november 2019 als onderdeel van de uitzending gepresenteerd. De uitzending werd later opnieuw uitgezonden op 2 november om 16.10 uur en op 5 november om 14.30 uur.
Het programma Verborgen verleden van Nederland is een documentairereeks waarin bekende Nederlanders hun familiegeschiedenis onderzoeken. In het geval van Giethoorn had het dorp zelf centraal de rol van historisch en cultureel belang. Het programma zoomde niet alleen in op het dorp zelf, maar ook op de omgeving, waaronder de buurtschap Jonen, en gaf een beeld van hoe Giethoorn zich ontwikkelde vanaf de middeleeuwen tot heden.
Giethoorn werd in het programma geplaatst in de bredere context van de veenvorming in Nederland, een proces dat ongeveer 8.000 jaar geleden begon en diepere inzichten biedt in de geografische en ecologische geschiedenis van het land. De veenlagen, die zich vooral in Drenthe vormden, speelden een rol bij de agrarische ontwikkeling van het land, en ook in Friesland vonden zich vanaf de Middeleeuwen actieve turfwinningen plaats.
De reeks Verborgen verleden van Nederland legt een aandachtspunt op de historische wendingen die leidden tot de huidige vorm van Nederland. Het dorp Giethoorn, met zijn pittoreske sfeer en sprookjesachtige indruk, is een symbool voor het Nederlandse landschap dat ontstaan is uit veengebieden. De uitzending liet zien hoe het isolement van vroeger geleidelijk werd omgezet in een toeristische trekpleister, waarbij het landschap en de sfeer van het dorp een kernaspect zijn van de aantrekkingskracht.
De oorlogsgeschiedenis van Giethoorn
Hoewel Giethoorn vandaag de dag vooral bekend staat om zijn toeristische aantrekkingskracht, is het dorp ook een getuige geweest van de zware tijden van de Tweede Wereldoorlog. Op 4 mei 2025 werd een plaquette onthuld ter ere van dominee Abraham Mulder, die zes joodse onderduikers veilig wist te verbergen in zijn pastorie. Deze actie was een onmiskenbare daad van moed en waardigheid, die niet alleen het dorp, maar ook Nederland als geheel, raakte.
Dominee Abraham Mulder leefde tussen 1893 en 1968. Tijdens de oorlog, vanaf 1943 tot 1945, verborgen zich in zijn pastorie elf mensen: Mulder zelf, zijn vrouw en dochter, zes joodse onderduikers en nog een echtpaar. De pastorie, gelegen naast de Doopsgezinde Kerk, was dus meer dan een religieus centrum — het werd een schuilplaats voor mensen die hun leven risiceerden om andere mensen te redden.
De verstopplekken in de pastorie bleven lange tijd zichtbaar in het huis, zoals verborgen ruimtes tussen vloeren en in kasten. Deze details gaven een beeld van de spanning, angst en onzekerheid die de onderduikers en hun beschermers voelden. Henny Schreur, die destijds in de huishouding werkte, gaf ooggetuigenverslagen die tot op de dag van vandaag beschikbaar zijn. Ds. Lies van der Zee, voorganger van 1977 tot 1979, heeft deze geschiedenis ook opgetekend, waardoor het verhaal van de pastorie niet verloren ging in de tijd.
De onthulling van de plaquette op 4 mei 2025 was een emotionele gebeurtenis, waarbij ook de nabestaanden van de onderduikers aanwezig waren. Tijdens de plechtigheid werd een toespraak gehouden in de Doopsgezinde Kerk, waarin het belang van het redden van levende zielen werd benadrukt. Het citaat “Whoever saves a single life, saves a world entire” werd gebruikt als een krachtig symbool van de moraal die in het gedrag van Mulder en zijn familie was ingeprent.
De actie van dominee Mulder was niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een gevolg van een bredere netwerk van ondergrondse activiteiten. Willem Mulder, veehouder die in de buurt woonde, leverde melkproducten aan de onderduikers, wat een kleine, maar belangrijke bijdrage was aan hun overleving. Deze samenwerking tussen lokale figuren toont aan dat de oorlogsgeschiedenis van Giethoorn niet alleen het werk van één persoon was, maar het resultaat van een collectieve inspanning om mensen te redden.
Giethoorn en de toeristische context
Hoewel Giethoorn vandaag de dag als een idyllisch toeristische trekpleister is aangemerkt, is het verleden van het dorp een belangrijk onderdeel van zijn identiteit. Het programma Verborgen verleden van Nederland en de onthulling van de plaquette in 2025 hebben beide bijgedragen aan het verrijken van de historische context van het dorp. Voor toeristen die Giethoorn bezoeken, is het verhaal van dominee Mulder en de onderduikers een krachtig symbool van moed, waardigheid en menselijkheid.
Het feit dat Giethoorn niet alleen een sprookjesachtig dorp is, maar ook een dorp met een rijke historie, maakt het een aantrekkelijke plek voor bezoekers die op zoek zijn naar meer dan alleen beeldmateriaal. Het dorp is een perfecte plek om stil te staan bij de complexiteit van de menselijke geschiedenis, en om te herdenken dat zelfs in de donkerste tijden, mensen kunnen kiezen voor licht en hoop.
Buiten de context van de oorlog is het dorp ook een getuige van de veenvorming in Nederland, een proces dat eeuwenlang heeft beïnvloed hoe de natuur en de maatschappij zich ontwikkelden. Het programma Verborgen verleden van Nederland maakte duidelijk dat het dorp, en de omgeving, meer is dan alleen een toeristische attractie — het is een historisch en ecologisch belangrijk gebied dat deel uitmaakt van het rijke erfdeel van Nederland.
Conclusie
Giethoorn is een dorp dat in tegenstelling tot veel andere toeristische trekpleisters, niet alleen bekend staat om zijn sprookjesachtige sfeer, maar ook om een rijke historie die dieper loopt dan het oppervlakkige beeld. Het dorp is een deel van de reeks Verborgen verleden van Nederland, waarin het verhaal van het dorp wordt belicht in de bredere context van Nederlandse geschiedenis. De onthulling van de plaquette ter ere van dominee Abraham Mulder benadrukt het belang van moed en waardigheid in tijden van oorlog.
Het verleden van Giethoorn, zowel op cultureel-historisch vlak als op persoonlijk niveau, maakt het dorp tot een unieke plek die niet alleen bezoekers aantrekt, maar ook een diepere betekenis heeft voor de nationale identiteit. Voor toeristen, historici en gewone dorpelingen is het verhaal van Giethoorn een herinnering aan de kracht van menselijke waarden, zelfs in de moeilijkste tijden.