Parijs ontdekken: een gids met bezienswaardigheden en praktische kaartinformatie
juli 28, 2025
De ondergrond van Nederland bevat een rijke historie van gaswinning, met het Groningenveld als een van de grootste gasvelden ter wereld. In de loop der jaren zijn ook andere gasvelden ontdekt, zowel op het vasteland als in de Noordzee. Deze gasreserves spelen een belangrijke rol in de Nederlandse energievoorziening en hebben gevolgen gehad voor het landschap, de economie en de maatschappij. Dit artikel biedt een overzicht van de situatie van de verborgen gasvelden in Nederland, inclusief hun locatie, geschiedenis, economische betekenis en huidige ontwikkelingen.
Het Groningenveld
Het Groningenveld is het grootste gasveld in Nederland en behoort tot de tien grootste ter wereld. Het veld ligt voornamelijk in de provincie Groningen, met een uitbreiding naar Friesland. Het was in 1959 ontdekt door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), na een boring op de akkers van boer Kees Boon in Kolham. Het veld bevatte een enorm gasreservoir, met een voorraad van circa 2800 miljard kubieke meter gas. Deze ontdekking had een grote impact op het land, aangezien gas toen een schone en betalbare alternatieve energiebron was t.o.v. kolen en hout.
De gaswinning uit het Groningenveld leidde tot een energietransitie in Nederland. In de jaren zestig en zeventig nam de aansluiting van huishoudens op gas toe, en werd gas een belangrijke energiebron voor verwarming, elektriciteitsopwekking en als grondstof in de petrochemische industrie. Echter, de gaswinning had ook narekensingen. De extractie van gas leidde tot aardbevingen in de regio, veroorzaakt door het wegboeren van de ondergrond. In de jaren negentig werden de eerste aardbevingen gemeten, en in 2012 erkende de NAM dat deze bevingen verband hielden met de gaswinning.
In 2023 werd de productie uit het Groningenveld definitief stopgezet. Dit besluit werd genomen vanwege de schade aan huizen en infrastructuur, maar ook vanwege de toegenomen aandacht voor duurzame energie. De stop van de productie uit het Groningenveld betekent echter niet het einde van gaswinning in Nederland. Veel kleinere gasvelden zijn actief en blijven een rol spelen in de energievoorziening.
Andere Gasvelden in Nederland
Naast het Groningenveld telt Nederland circa 495 gasvelden, waarvan ongeveer de helft in productie is. Deze velden zijn verdeeld over het land en de Noordzee. De meeste gasvelden liggen in de noordelijke delen van Nederland, met name in Friesland, Drenthe, Overijssel, Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant, de Waddenzee en de Noordzee. Het gas in de Nederlandse bodem is nog lang niet op, en er zijn nog steeds schattingen die suggereren dat er 500.000 miljard kubieke meter gas beschikbaar is.
Gaswinning in de Noordzee
De Noordzee is een belangrijke regio voor gaswinning in Nederland. Hier zijn ongeveer de helft van de gasvelden gevestigd. De ondergrond van de Noordzee bevat schattingen van 78 miljard bewezen kubieke meter gas, met sterke aanwijzingen voor nog eens 69 miljard kuub. De gaswinning in de Noordzee is technisch complexer dan op het vasteland, aangezien de velden zich vaak op grote diepte en afstand van de kust bevinden. De productie uit de Noordzee levert een aanzienlijk deel van de Nederlandse gasproductie en is een belangrijke bron van exportgas.
Kleinere Gasvelden in de Provincies
Naast het Groningenveld zijn er ook veel kleinere gasvelden die nog actief zijn. Deze velden zijn meestal kleiner en minder productief dan het Groningenveld, maar samen leveren ze nog steeds een aanzienlijk deel van de Nederlandse gasproductie. In 2023 kwam bijna 30% van de totale gasproductie uit kleinere velden in Friesland. Andere regio's met actieve kleinere gasvelden zijn onder meer Groningen, Drenthe en Noord-Holland.
De productie uit deze kleinere velden is belangrijk voor het vullen van de energiebehoefte in Nederland en voor de opslag van gas in ondergrondse opslagfaciliteiten. Deze opslagfaciliteiten zijn vaak zoutcavernes of lege gasvelden die gebruikt worden als tijdelijke opslag voor gas. Ze spelen een essentiële rol in de energiesector, zowel voor binnenlandse voorziening als voor export naar andere Europese landen.
Gaswinning en Milieu
De gaswinning in Nederland heeft ook een impact op het milieu. De extractie van gas leidt tot aardbevingen, zoals eerder gemeld bij het Groningenveld, en kan ook leiden tot vervuiling van bodem en water. De NAM en andere gaswinningmaatschappijen zijn verplicht om milieumaatregelen te nemen, zoals het monitoren van aardbevingen en het minimaliseren van emissies. In de regio's waar gas wordt gewonnen, zijn er vaak lokale bewegingen die tegen de gaswinning zijn vanwege de schade aan huizen, infrastructuur en natuur.
Een voorbeeld van dit soort bewegingen is de oppositie tegen gaswinning onder de Waddenzee. Ondanks dat er plannen zijn om gas te winnen in deze regio, oproept de winning veel weerstand van lokale gemeenschappen en milieuorganisaties. De Waddenzee is een UNESCO Werfwerf en een belangrijk ecosysteem dat bescherming nodig heeft.
Toekomst van de Nederlandse Gaswinning
De toekomst van de Nederlandse gaswinning is veranderd in het licht van de duurzame energietransitie. De stop van de productie uit het Groningenveld in 2023 is een duidelijke indicator van de verandering in richting van de energievoorziening in Nederland. De overheid en de energiebedrijven zijn nu meer gericht op hernieuwbare energiebronnen zoals windenergie, zonne-energie en groene waterstof.
Toch blijft gas een rol spelen in de overgang naar een duurzame energievoorziening. Gas wordt bijvoorbeeld gebruikt als tijdelijke opslagcapaciteit in een elektriciteitsnet dat voornamelijk op hernieuwbare bronnen draait. Daarnaast wordt gas gebruikt als grondstof in de chemische industrie, bijvoorbeeld voor de productie van kunststoffen. De Nederlandse overheid en energiebedrijven zijn aan het zoeken naar alternatieve toepassingen voor gas, zoals als draagmiddel voor groene waterstof.
De import van gas uit het buitenland is toegenomen na het stoppen van de productie uit het Groningenveld. Nederland importeert nu gas uit landen als Noorwegen en de Verenigde Staten. Deze gasimport wordt opgeslagen in gasopslagfaciliteiten in Nederland, zoals in Grijpskerk, Norg en Bergermeer. De opslagcapaciteit van Nederland is belangrijk voor de Europese energievoorziening, aangezien Nederland een van de grootste gasopslagcapaciteiten in Europa heeft.
Conclusie
De verborgen gasvelden in Nederland spelen een unieke rol in de energievoorziening van het land. Het Groningenveld is het grootste gasveld en heeft een grote impact gehad op de Nederlandse economie en maatschappij. De productie uit dit veld is echter gestopt vanwege de aardbevingen en schade die de winning veroorzaakte. Naast het Groningenveld zijn er nog veel kleinere gasvelden die actief zijn, met name in Friesland, en in de Noordzee. Deze velden blijven een rol spelen in de energievoorziening van Nederland.
De toekomst van gaswinning in Nederland hangt af van de duurzame energietransitie en de noodzaak om af te haken van fossiele brandstoffen. Gas wordt steeds minder als energiebron gebruikt, maar blijft een rol spelen als opslagcapaciteit en grondstof in de chemische industrie. De Nederlandse overheid en energiebedrijven zijn nu meer gericht op hernieuwbare energiebronnen en de ontwikkeling van groene technologieën. De verborgen gasvelden in Nederland zijn dus een belangrijk onderdeel van de energiegeschiedenis van het land, maar ook van de toekomstige energievoorziening.