Voetbalgebak en de leukste bakkerijen van Nederland: een gids voor fans en toeristen
juli 22, 2025
De Nederlandse bouwhoek is een land dat grotendeels ligt onder de zeespiegel en waaroverstromingsrisico's inherent zijn aan de geografie. De landbouw, de bebouwing en zelfs toekomstige woningbouwplannen moeten rekening houden met dit risico. Door eeuwenlange inspanningen is Nederland tegenwoordig de best beveiligde delta ter wereld genoemd, maar het gevaar blijft. In dit artikel worden de veiligste plekken in Nederland tegen overstromingen geanalyseerd, op basis van recente onderzoeken en maatregelen die genomen zijn om wateroverlast tegen te gaan.
Deze analyse is gebaseerd op recent onderzoek door Deltares, een onderzoeksinstituut dat inzicht biedt in waterbeheer en overstromingsrisico’s. In combinatie met maatregelen van Rijkswaterstaat en beleidsmaatregelen van het kabinet is een duidelijk beeld ontstaan van de regio’s in Nederland die relatief veilig zijn bij overstromingen.
Volgens Deltares zijn de diepste polders in Nederland juist relatief veilig bij overstromingen. Hoewel dit op het eerste gezicht tegenintuïtief lijkt – immers, dieper ligt verder onder zeeniveau – blijkt dat deze polders minder kans lopen op overstroming door hun afgesloten karakter. Dit betekent dat water niet gemakkelijk in deze gebieden komt, zolang de keringen intact blijven.
Deze informatie is van belang voor woningbouwplannen. Het onderzoek laat zien dat niet alle diepe polders zeer gevaarlijk zijn. Daarentegen lopen niet alle hoge gronden volledig vrij van overstromingsrisico, zoals is te zien in de kaarten die Deltares heeft gepubliceerd.
In het kader van het Deltaprogramma zijn nieuwe veiligheidsnormen voor dijken, dammen en duinen ingevoerd. Deze normen zijn in 2017 opgesteld en moeten tot 2050 worden omgezet in werkelijkheid. Het doel is om iedereen in Nederland even goed te beschermen tegen overstromingen.
Gebieden die extra risico’s vertonen – bijvoorbeeld in termen van het aantal mogelijke slachtoffers of de economische waarde – worden extra beschermd. Zo zijn bijvoorbeeld de kerncentrales in Borssele extra beveiligd.
Deltares heeft kaarten gemaakt die het overstromingsrisico voor huidige en toekomstige situaties tonen. Op deze kaarten is te zien dat de toekomstige situatie in 2050 relatief gunstiger is dan nu, mits alle waterkeringen zijn hersteld en er geen rekening is gehouden met de effecten van klimaatverandering. Dit betekent dat het beeld wat optimistisch kan zijn, maar het is een nuttig hulpmiddel bij het bepalen van veilige regio’s.
Deze kaarten zijn niet alleen voor experts bedoeld, maar ook voor het algemene publiek. Door middel van een schuifje kan men het huidige risico vergelijken met de verwachte situatie in 2050.
Nederland heeft eeuwenlang ingezet op het verlagen van het overstromingsgevaar. Tegenwoordig zijn we de best beveiligde delta ter wereld. Toch blijft het risico bestaan, vooral in het westen van het land, waar het laag ligt.
In het westen, bijvoorbeeld in delen van Noord-Holland en Zuid-Holland, is er een groter risico op overstromingen vanwege de lage ligging en de aanwezigheid van grote rivieren zoals de Rijn en de Maas. De combinatie van stijgende zeespiegel, droogte en bodemdaling zorgt ervoor dat overstromingsrisico’s stijgen.
Nederland is onderverdeeld in gebieden met verschillende overstromingsrisico’s. De kaarten tonen aan dat buitendijkse gebieden, rivierdalen en polders allemaal risico’s lopen. In het bijzonder zijn de polders het meest afhankelijk van het waterkeringssysteem. Als de keringen breken, is er direct sprake van overstroming.
De Uiterwaarden zijn een voorbeeld van een overstromingsgevoelig gebied. Hier wordt er op dit moment nog gebouwd, ondanks het risico. De discussie hierover is levendig: enerzijds is het een mooie locatie, anderzijds is het gevaarlijk als het water er niet weg kan door de rivieren.
Sinds 2017 gelden er nieuwe veiligheidsnormen voor dijken, dammen en duinen. Deze normen zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland even goed beschermd is tegen overstromingen. Waterschappen en Rijkswaterstaat hebben tot 2050 de tijd om deze normen te realiseren.
De normen zijn ontwikkeld op basis van nieuwe kennis over waterveiligheid. Zo is er meer inzicht gekomen in hoe water niet alleen over een dijk kan stromen, maar ook onder een dijk door kan sijpelen. Dit heeft geleid tot strengere eisen voor de constructie en onderhoud van dijken en duinen.
Het kabinet wil dat water en bodem een sturende rol spelen bij beslissingen over de inrichting van het land. Dit betekent dat zowel de fysieke bescherming tegen overstromingen als het ecologische evenwicht in acht worden genomen bij bouwplannen en beleidsvoorstellingen.
Daarnaast is er een groeiend belangstelling voor het geven van ruimte aan rivieren. Dit maakt het water veiliger om af te voeren en vermindert de kans op overstromingen. Het geven van ruimte aan rivieren is een actieve maatregel die ook bijdraagt aan de biodiversiteit en het recreatieve gebruik van de rivierengebieden.
Hoewel een groot deel van Nederland overstromingsgevoelig is – vooral in het westen van het land – wordt er toch nog gebouwd in deze regio’s. De reden is simpel: deze gebieden zijn ook de belangrijkste economische regio’s, zoals de Randstad. Daarom worden er investeringen gedaan in sterke waterkeringen om het risico zo klein mogelijk te houden.
Toch blijft het debat over woningbouw in de Uiterwaarden levendig. Deze gebieden liggen buitendijks en zijn dus direct gevoelig voor overstromingen. De laatste twintig jaar is er meer aandacht voor het geven van ruimte aan rivieren, wat het bouwen in deze gebieden lastiger maakt. Sommigen kiezen er toch bewust voor om daar te wonen vanwege de mooie locatie, ook al weet men dat het risico bestaat.
Bouwen in de Uiterwaarden is een interessant fenomeen. Hoewel het gevaarlijk kan zijn, kiezen mensen voor deze locaties vanwege de unieke ligging. Het vraagt wel extra maatregelen om veilig te wonen in deze gebieden, zoals extra hoge keringen of het bouwen van woningen op palen.
Niet alleen fysiek, ook mentaal is overstroming een zware belasting. Volgens Atlas Leefomgeving is de stress die overstromingen veroorzaken niet alleen beperkt tot de mensen die direct betrokken zijn bij een overstroming. Ook mensen die in een risicogebied wonen, kunnen al stress ervaren. Dit heeft grote gevolgen voor de mentale gezondheid van de bevolking in deze regio’s.
De combinatie van stress, schade aan eigendommen en onveilige situaties maakt overstromingen tot een serieuze maatschappelijke uitdaging. Daarom is het belangrijk om zowel fysieke als psychische beveiliging in acht te nemen bij beleidsmaatregelen.
De stijging van de zeespiegel en het veranderende klimaat zorgen ervoor dat overstromingsrisico’s groeien. Extreme regenbuien en langdurige natte periodes nemen toe, wat het risico op overstromingen in rivierdalen verder verhogen.
Daarnaast dalen veengronden in West-Nederland door natuurlijke processen en verdroging. Deze daling zorgt ervoor dat het niveauverschil tussen de zee en de bodem toeneemt. Dit maakt het moeilijker om regenwater en overtollig water weg te pompen. Het gevolg is dat het grondwater op sommige plaatsen hoger komt te staan, wat het risico op wateroverlast verder verhoogt.
Verstedelijking zorgt voor meer bebouwing en bestrating. Hierdoor is er minder grond beschikbaar waardoor water weg kan zakken. Overtollig water kan niet meer wegstromen door rioleringen en gemalen. Dit maakt het gevaar van wateroverlast in stedelijke gebieden groter.
Om dit probleem aan te kaarten, is het belangrijk dat water en bodem een sturende rol spelen bij beslissingen over de inrichting van het land. Dit betekent dat zowel fysieke bescherming als ecologische evenwicht worden in acht genomen bij bouwplannen.
Hoewel Nederland goed is beveiligd tegen overstromingen, is het belangrijk om voorbereid te zijn. In het geval van overstroming wordt men gewaarschuwd via lokale radio of tv, sirenes, SMS of geluidswagens van politie of brandweer.
Als er een overstroming dreigt of zich voordoet, is het belangrijk om het volgende te doen:
Het doel is om het risico voor mensen en eigendommen zo klein mogelijk te houden. Het is belangrijk om voorbereid te zijn, maar ook om te weten wat u moet doen als de overstroming zich voordoet.
Nederland is een land dat sterk afhankelijk is van waterbeheer en overstromingspreventie. Hoewel we de best beveiligde delta ter wereld zijn genoemd, blijft het risico op overstromingen bestaan. De diepste polders blijken relatief veilig, maar ook hoge gronden lopen risico’s. De nieuwe veiligheidsnormen voor dijken en duinen, het geven van ruimte aan rivieren en de inrichting van het land op basis van waterbeheer zijn belangrijke maatregelen.
Toch blijft er ruimte voor verbetering, vooral in het licht van klimaatverandering en verstedelijking. Het is belangrijk dat woningbouwplannen rekening houden met overstromingsrisico’s en dat zowel fysieke als mentale beveiliging centraal staan in beleidsvoorstellingen.