Veiligste regio’s in Nederland tegen overstromingen: Inzicht op basis van expertonderzoek
juli 22, 2025
De Nederlandse wegennet is uitgebreid en goed afgestemd op het dagelijkse verkeer, maar er zijn momenten waarop wegen gesloten moeten worden door onderhoud, calamiteiten of andere omstandigheden. In zo’n geval is het gebruik van uitwijkroutes (U-routes) van groot belang. Deze routes vormen een permanente omleiding, zodat automobilisten en toeristen snel en veilig hun reis kunnen voortzetten zonder afhankelijk te zijn van tijdelijke borden of omleidingen die per situatie worden aangebracht. In dit artikel wordt de rol, geschiedenis en werking van uitwijkroutes in Nederland uitgelegd, evenals hun betekenis voor toeristen en het Nederlandse wegennet.
Wat is een uitwijkroute?
Een uitwijkroute, ook bekend als U-route, is een permanente omleidingsroute die automobilisten kan leiden wanneer een autosnelweg gesloten wordt. De route is permanent aangelegd en voorzien van permanente verkeersborden, zodat er geen nood is aan tijdelijke omleidingen bij onderhoud of calamiteiten. Uitwijkroutes zijn vooral bedoeld om het verkeer te beheren bij grote wegwerkzaamheden, zoals aanleg of herstructurering van autosnelwegen.
De uitwijkroute wordt geactiveerd wanneer een autosnelweg gesloten is. Bij het nemen van de afrit verschijnen de bordjes van de uitwijkroute, waardoor automobilisten worden geleid naar de volgende afrit van de autosnelweg. Hierbij wordt rekening gehouden met het reisdoel van de automobilist. Het doel van uitwijkroutes is dus om het verkeer te omleiden zonder dat het verlies van tijd of ongemak in de gaten is.
Oorsprong en geschiedenis
Het concept van uitwijkroutes is niet van Nederlandse oorsprong. Het idee is overgenomen uit Duitsland, waar het systeem al jaren in gebruik is onder de naam Umleitungen. In Nederland zijn uitwijkroutes officieel ingevoerd in mei 2006, en de eerste uitwijkroute werd aangelegd op de A6 bij Lelystad. Sindsdien is het systeem geleidelijk uitgebreid over het hele land.
Een belangrijk onderdeel van de implementatie was het publiceren van de Richtlijn bewegwijzering uitwijkroutes door het CROW (Colofon van de Weggebruiker) op 1 augustus 2008. Deze richtlijn is een aanvulling op de bestaande Richtlijn bewegwijzing en is ontworpen om uniformiteit en duidelijkheid in de aanduiding en werking van uitwijkroutes te waarborgen. De richtlijn is gratis te downloaden van de CROW-website.
Doel en werking
De uitwijkroutes zijn bedoeld om sluipverkeer te voorkomen. Wanneer een autosnelweg gesloten is, is er een risico dat automobilisten doorgaan over het hoofdwegennet, wat tot overbelasting en veiligheidsrisico’s kan leiden. Uitwijkroutes bieden een veilige en gecontroleerde omleiding.
Een uitwijkroute leidt automobilisten terug naar de volgende afrit van de autosnelweg. Dit betekent dat de route vaak niet direct naar het reisdoel leidt, maar er wel zorgt voor dat het verkeer op een veilige manier wordt omgeleid. Deze werking helpt bij het beheren van het verkeer en voorkomt overlast voor dorpen en dorpswegen die niet zijn afgestemd op intensief verkeer.
Uitwijkroutes in andere landen
Het systeem van permanente omleidingsroutes is niet uniek voor Nederland. In Frankrijk is het Plan Palomar geïntroduceerd, waarbij zogenaamde 'bis' routes worden aangelegd voor omleidingen op specifieke corridors. In de Verenigde Staten is in 2023 het concept van 'emergency routes' ingevoegd in de MUTCD (Manual on Uniform Traffic Control Devices), waarmee permanent aangelegde routes worden gebruikt om het verkeer om te leiden bij noodherstelling van autosnelwegen.
In Tsjechië is er ook een systeem opgestart, waarbij permanente omleidingsroutes genummerd worden met het letterteken 'N' (Náhradní trasa). Deze routes zijn vergelijkbaar met de uitwijkroutes in Nederland en Duitsland en worden ook gebruikt om het verkeer te leiden bij afsluiting van autosnelwegen. De nieuwe verkeersborden zijn in gebruik sinds 1 juli 2025.
Toeristische betekenis van U-routes
Hoewel uitwijkroutes vooral zijn bedoeld voor verkeerbeheer, kunnen ze ook van betekenis zijn voor toeristen. Wanneer een autosnelweg gesloten is, worden toeristen vaak gedwongen om een omweg te nemen. Uitwijkroutes maken dit proces eenvoudiger en voorkomen dat toeristen terechtkomen op wegen die niet geschikt zijn voor intensief verkeer.
Daarnaast kunnen uitwijkroutes ook toeristische ervaringen bieden. Zo is de Mergellandroute, een populair toeristische autoroute in Limburg, ook een uitwijkroute. Deze route voert door heerlijke landschappen, dorpen met vakwerkhuizen en historische steden. Toeristen kunnen bijvoorbeeld stoppen in Slenaken, Eijsden of Noorbeek voor een wandeling of een maaltijd. De Mergellandroute is dus niet alleen een uitwijkroute, maar ook een geweldige manier om Limburg te ontdekken.
Uitwijkroutes en toeristische autoroutes
De Heuvelrugroute is een andere toeristische autoroute die ook als uitwijkroute kan dienen. Deze route voert door het landschap van de heuvelrug en biedt prachtige uitzichten over bossen en dorpen. Toeristen kunnen bijvoorbeeld stoppen in Bleiswijk of Nederweert voor een wandeling of bezoek aan lokale attracties.
De Zuid-Veluweroute is een autoroute die vooral bekend staat om haar natuurlijke schoonheid. De route voert door bossen, heidevelden en zandgronden, met uitstapjes zoals de Ginkelse Heide en de Posbank. Ook deze route kan als uitwijkroute worden gebruikt bij afsluiting van de A12 of A16.
Uitwijkroutes en de toekomst
Hoewel uitwijkroutes in Nederland al ruim 15 jaar in gebruik zijn, blijft het systeem zich ontwikkelen. Het CROW werkt aan aanpassingen in de bewegwijzering en het gebruik van digitale tools voor verkeersbeheer. Ook wordt er gewerkt aan intelligente verkeerssystemen die uitwijkroutes kunnen combineren met andere verkeersinformatie, zoals live weersomstandigheden of verkeersopstoppingen.
In de toekomst kan het ook zijn dat uitwijkroutes worden uitgebreid naar toeristische routes, zoals de Vestingstedenroute of de Heuvelrugroute. Deze routes zijn niet alleen geschikt voor verkeerbeheer, maar ook als aanrader voor toeristen die het Nederlandse landschap en cultuur willen ontdekken.
Uitwijkroutes en het verkeer in Nederland
De implementatie van uitwijkroutes heeft geleid tot een vermindering van sluipverkeer en een betere verkeersstroom bij wegwerkzaamheden. Het systeem helpt bij het beheren van het verkeer en voorkomt overbelasting van dorpswegen die niet zijn afgestemd op intensief verkeer.
Toch zijn er ook kritische stemmen. Sommige gemeenten stellen dat uitwijkroutes niet altijd een geschikte alternatief bieden voor het hoofdwegennet. In sommige gevallen zijn de wegen die worden gebruikt als uitwijkroute niet in staat om het verkeer te hanteren, wat kan leiden tot verkeersproblemen.
Daarnaast is er ook discussie over de discriminatie van de onderliggende wegennet. Omdat uitwijkroutes vaak automobilisten terugleiden naar de volgende afrit, kan het systeem leiden tot een vermindering van het gebruik van lokale wegen. Dit kan invloed hebben op de economie en de toegankelijkheid van dorpen en steden.
Uitwijkroutes en digitale tools
In de digitale tijd is er ook aandacht voor digitale tools die automobilisten kunnen helpen bij het gebruik van uitwijkroutes. Zo zijn er toepassingen en websites die automobilisten kunnen adviseren over de meest geschikte routes bij wegwerkzaamheden. Een voorbeeld is route.nl, een platform dat gebruikers helpt bij het plannen van wandel- en fietsroutes, maar ook kan worden gebruikt voor het plannen van autoroutes.
Een andere tool is RouteYou, een app die automobilisten en toeristen kan helpen bij het vinden van routes, bezienswaardigheden en eet- en drinkgelegenheden. Deze tools kunnen worden gebruikt om uitwijkroutes te combineren met andere routes en omleidingen, zodat automobilisten en toeristen op een slimme manier hun reis kunnen voortzetten.
Uitwijkroutes en lokale toerismus
Uitwijkroutes kunnen ook een bijdrage leveren aan lokale toerismus. Wanneer automobilisten via een uitwijkroute worden geleid, kunnen ze stoppen in dorpen en steden langs de route. Dit kan leiden tot meer bezoekers en een versterking van de lokale economie.
Hotels, campings en restaurants langs uitwijkroutes kunnen profiteren van het toegenemende aantal automobilisten die de route nemen. Dit betekent dat uitwijkroutes niet alleen een technische oplossing bieden voor wegwerkzaamheden, maar ook een economische kans bieden voor lokale bedrijven en gemeenschappen.
Conclusie
Uitwijkroutes zijn een belangrijk onderdeel van het Nederlandse wegennet en spelen een cruciale rol bij het beheren van het verkeer bij wegwerkzaamheden en calamiteiten. Het systeem is overgenomen uit Duitsland en is sinds 2006 actief in Nederland. De uitwijkroutes helpen bij het voorkomen van sluipverkeer en zorgen voor een veilige omleiding naar de volgende afrit van de autosnelweg.
Daarnaast kunnen uitwijkroutes ook een bijdrage leveren aan toerismus en de lokale economie. Door stoppunten langs de route en combinaties met toeristische autoroutes, kunnen automobilisten en toeristen ook profiteren van de schoonheid van het Nederlandse landschap. In de toekomst zal het systeem zich verder ontwikkelen, met aandacht voor digitale tools en slimme verkeerssystemen.