10 Bijzondere Ideeën voor een Uniek Weekendje Wegg in Nederland
juli 22, 2025
In een land als Nederland, waar elke vierkante meter vaak al meerdere keren is verbouwd en verbeterd, lijkt het bijna onmogelijk om nog onverwachte of vergeten plekken te vinden. Toch doen zich precies die plekken op, plekken die zo uniek, schrijnend of grappig zijn dat ze juist ontroeren. Deze plekken zijn vaak niet het doelwit van toeristen en worden genegeerd in de klassieke reisgidsen. Ze staan bekend als treurplekken, en ze vormen de centrale focus van een opvallende publicatie: Treurtrips – (Her)ontdek Nederland. Deze gids biedt een alternatieve kijk op de Nederlandse reisdoelwitten en nodigt bezoekers uit om het land te herontdekken vanuit een andere, soms treurige, maar vaak ook fascinerende invalshoek.
In de volgende secties wordt dieper ingegaan op de aantrekkelijkheid van deze treurplekken, de routebeschrijvingen in het boek, en hoe deze plekken in het licht van de huidige trends in architectuur, stedebouw en toerisme staan. Ook worden enkele voorbeelden van treurplekken beschreven, inclusief hun context en de manier waarop ze in de gids worden gepresenteerd.
Wat zijn treurplekken?
Treurplekken zijn plekken in Nederland die opvallen door hun lelijkheid, verlatenheid of schrijnendheid. Ze kunnen bijvoorbeeld oude industrieterreinen zijn, verlaten winkelcentra, of gebouwen met een onopvallend of zelfs grotesk uiterlijk. Volgens de auteur van Treurtrips, Mark van Wonderen, zijn deze plekken echter niet per se negatief. Integendeel: ze hebben vaak een eigen charme, een soort aandoenlijke treurnis, die mensen fascineert. De gids biedt een kans om deze plekken te herwaarderen en te ontdekken dat ook lelijkheid haar eigen schoonheid kan hebben.
Van Wonderen benadrukt dat Nederland – hoewel het vaak gezien wordt als een land van orde en planning – ook ruimte biedt voor chaotische, vergeet- en verlaten gebieden. Deze plekken zijn vaak te vinden aan de randen van steden, in krimpgebieden of langs afgelegen kanaalpaden. Ze zijn vergeten door de stedebouw en vaak verlaten door bewoners. Toch bieden ze een rijke historische en culturele context, die vaak verborgen ligt onder een laag van verwaarlozing of verval.
Aanleiding en doel van Treurtrips
De gids Treurtrips – (Her)ontdek Nederland is in 2019 uitgebracht als een uitdaging tegen de klassieke reisgidsen die vooral aandacht besteden aan de meest iconische en fotogenieke plekken van het land. De auteur, Mark van Wonderen, wil met zijn boek aandacht geven aan plekken die normaal gesproken worden genegeerd. Zijn doel is om mensen te inspireren om zich bewust te maken van de minder mooie, maar vaak even rijke facetten van Nederland.
In een interview geeft Van Wonderen aan dat hij zelf opgroeide in een omgeving van extreem geordende en “schoon” Noord-Holland. Daardoor ontstond bij hem een fascinatie voor het tegendeel: de schuine, rafelige kant van het land. Hij werd als kind vooral geboeid door de industriële gebieden van Luik en het Ruhrgebied. Die ervaring heeft hem geleid tot het schrijven van Treurtrips.
Het boek bevat niet alleen beschrijvingen van treurplekken, maar ook routebeschrijvingen voor wandelingen, fiets- en scootmobielrondritten. Deze routes zijn zorgvuldig samengesteld om bezoekers te leiden langs de meest indrukwekkende, maar ook meest schrijnende plekken. De routes zijn geschikt voor zowel dagtochten als langerere excursies, afhankelijk van het tempo en het doel van de bezoeker.
Voorbeelden van treurplekken in Nederland
Zandvoort – De Passage
Een van de bekendere routes in Treurtrips brengt bezoekers langs de Passage in Zandvoort. Deze winkelpassage is opgenomen als een van de treurste en minst uitnodigende voorbeelden van winkelpanden in Nederland. De Passage staat bekend om haar donkere, rommelige binnenruimte en de onuitnodigende uitstraling van de winkels. Toch is deze plek een must-visit volgens Van Wonderen, omdat ze zo’n sterk contrast biedt met het stralende strandbeeld van Zandvoort.
De route voert bezoekers vanaf de Passage naar Circus Zandvoort, een gebouw dat in 2018 werd ingericht als het enige echte lelijke, maar toch opmerkelijke gebouw van Nederland. Het Circus Zandvoort werd opgebouwd door de Zandvoortse artistieke gemeenschap uit gebruikte materialen. Het is een levend voorbeeld van hoe lelijkheid en creativiteit kunnen samengaan om een unieke plek te vormen.
Veenschappen en de Veenkoloniën
Een ander hoofdstuk in Treurtrips is gewijd aan de veenkoloniën van Groningen en Drenthe. Deze gebieden zijn historisch ontstaan als landbouwgebieden in de 19e eeuw. Ze zijn vaak verlaten of vergeten door de moderne stedebouw. De veenkoloniën worden vaak gezien als verstilde parels langs het kanaal, maar in de praktijk zijn ze vaak leeg, met verlaten woningen en verwaarloosde industrieterreinen.
De route voert bezoekers langs arbeiderswoningen en kaarsrechte kanalen. Een van de bekendere steden op deze route is Hoogeveen, waar zich het enige echte Henny Huisman Museum bevindt. Het museum staat op een verlaten industrietrein en is een uniek exemplaar van industriële archeologie. Het is een plek die niet alleen geschiedenis biedt, maar ook een glimp van de leefomgeving van vroege arbeiders in de veenkoloniën.
Lelystad – Leelijke eend?
Lelystad wordt in Treurtrips beschreven als het lelijke eendje van Nederland. Het is een geplande stad die in de jaren 70 werd gebouwd op het terrein van de Flevopolder. Volgens Van Wonderen is Lelystad een typisch voorbeeld van een stad die niet bepaald harmonieus is. Het is een stad die is gemaakt uit concrete plannen, maar die in de praktijk toch een onnatuurlijke indruk maakt.
In een interview met Ger Koreman, een inwoner van Lelystad die dol is op zijn stad, wordt gezegd dat elke stad haar lelijkheden heeft, maar dat dit niet betekent dat het een lelijke stad is. Lelystad is groen, ruim en heeft een unieke mix van mensen uit het hele land. Toch blijft het een stad die veel aandacht krijgt vanwege haar vreemde, geplande karakter.
Noord-Limburg – Horst
Een andere treurplek die in Treurtrips centraal staat, is Horst in Noord-Limburg. Horst is een stad die zich geheel uitstrekt over een industrieterrein. Het is een stad waar de industrie vroeger dominant was, maar nu langzaam verandert. In Horst trof Van Wonderen een bijzonder geval: in een straat met rijtjeshuizen stond het huis van Dschero Khan, een Mongoolse prins die volgens eigen zeggen directe afstammeling is van Dzenghis Khan. Dit verhaal is zo absurde en fascinerend dat het een perfecte illustratie is van wat Van Wonderen bedoelt met ‘aandoenlijke treurnis’.
De rol van treurplekken in de huidige stedebouw
Treurplekken zijn niet alleen interessant vanwege hun visuele schrijnendheid of lelijkheid, maar ook vanwege hun rol in de huidige stedebouw. Oud-hoogleraar bestuurskunde en gemeentekunde Wim Derksen merkt in zijn recensie op dat treurplekken vaak voorkomen aan de randen van steden of in krimpgebieden. Ze zijn dan ook vaak te vinden in gebieden die zijn verlaten of vergeten door de overheid en de bewoners.
Derksen stelt dat deze plekken voer zijn voor planologen, omdat ze het gevolg zijn van falend beleid of verkeerde architecturale keuzes. Toch ziet hij ook kansen in deze gebieden. Als treurplekken met de natuur worden verbonden, kan er een nieuwe kansen worden gecreëerd. Zo kan er nieuw groen worden geblazen zonder het historische karakter aan te tasten. Het is een manier om deze plekken te herwaarderen en te herbestemmen.
Treurtrips en de toeristische markt
Treurtrips is geen klassieke reisgids, maar wel een unieke inzameling van plekken die vaak niet in toeristenfolders staan. Toch raakt het boek een steeds groter publiek. De groei van het fenomeen urban exploration en industrial tourism heeft geleid tot een toegenomen interesse in industriële en verlaten plekken. Dit is een trend die ook in Nederland is aan het opkomen.
Van Wonderen benadrukt dat treurplekken niet alleen aantrekkelijk zijn voor fotografen en stedebouwkundigen, maar ook voor mensen die een andere kijk op het land willen krijgen. Treurtrips biedt een kans om het land te herontdekken, met een glimlach op het gezicht en een camera in de hand. Het is een manier om te zien dat ook lelijkheid haar eigen schoonheid heeft.
De rol van fotografie en storytelling
In Treurtrips wordt veel gebruik gemaakt van fotografie. De auteur stelt dat treurplekken vaak pas echt leven komen in beeld. Een foto kan de schrijnendheid of de charme van een plek vastleggen, zodat het ook in de toekomst kan worden herontdekt. Van Wonderen noemt zelfs een Spotify playlist die mensen in de juiste stemming brengt voor een treurtrip. Deze playlist helpt om de treurige, positieve stemming van het boek te benadrukken.
Het boek is ook geschreven met veel humor en lezenswaardige anekdotes. Van Wonderen zorgt er voor dat de lezer niet alleen wordt geïnformeerd over de plekken, maar ook geboeid wordt door de geschiedenis en de context. Zo wordt Treurtrips niet alleen een gids, maar ook een boek dat mensen aan het lachen maakt en diep ontroert.
Kritische kijk op het fenomeen treurplekken
Niet iedereen is positief over de populariteit van treurplekken. Sommige inwoners van steden zoals Lelystad vinden het niet prettig dat hun stad in het oog wordt gehouden vanwege lelijkheid. Ger Koreman, een inwoner van Lelystad, benadrukt dat elke stad haar lelijkheden heeft, maar dat dit niet betekent dat het een lelijke stad is. Lelystad is ruim, groen en een smeltkroes van mensen uit het hele land. Het is een stad die veel te bieden heeft, ook al heeft het een andere esthetiek dan de klassieke historische steden.
Toch blijft het feit dat treurplekken aantrekkelijk zijn. Ze brengen mensen naar plekken waar ze normaal aan voorbij lopen. Ze geven een ander perspectief op het land en de manier waarop het is opgebouwd. Treurplekken zijn vaak vergeten, verlaten of schrijnend, maar ze hebben ook hun eigen waarde. Ze zijn het resultaat van historische processen, stedebouwkundige keuzes en menselijke activiteit. Ze tonen een andere kant van Nederland, die vaak verborgen blijft.
Conclusie
Treurtrips – (Her)ontdek Nederland biedt een unieke manier om Nederland te herontdekken. Het boek nodigt bezoekers uit om zich bewust te maken van de minder mooie, maar vaak even rijke facetten van het land. Treurplekken zijn plekken die iets met mensen doen: ze ontroeren, verwonderen of verbijsteren. Ze tonen de schrijnendheid en de charme van het land in één en hetzelfde moment.
De gids biedt niet alleen routebeschrijvingen, maar ook historisch en cultureel achtergrondinformatie. Het is een uitdaging aan de klassieke toeristische gidsen en een oproep om te zien dat lelijkheid haar eigen schoonheid heeft. Treurtrips is meer dan een reisgids: het is een uitnodiging om het land vanuit een andere kijk te ontdekken, met humor, nieuwsgierigheid en een camera in de hand.