Weekenden in Nederland: Ontdek de Meest Populaire Opties voor een Weekendje Wegg
juli 23, 2025
In de afgelopen jaren blijft het thema drugsgebruik in Nederlandse steden een onderwerp van zorg en aandacht. Recente onderzoeken laten zien dat Nederland opnieuw steden in de Europese top 5 van drugsgebruik telt, op basis van sporen die worden gevonden in rioolwater. Deze gegevens komen voort uit jaarlijks onderzoek door het Europese agentschap voor verdovende middelen (EMCDDA) en bieden inzicht in het drugsgebruik op stedelijke schaal.
In dit artikel worden de resultaten van dit onderzoek verwerkt in een overzicht van de Nederlandse steden die opvallen door hun hoge cijfers in het gebruik van verschillende drugs. Op basis van de data uit 2023 worden de trends en conclusies uitgelegd, inclusief de rol van verschillende steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Utrecht en Eindhoven. Daarnaast worden ook de betekenis en beperkingen van deze metingen besproken.
De methode van het onderzoek
Het onderzoek dat deze data produceert, is een unieke manier om inzicht te krijgen in drugsgebruik op stedelijke schaal. In plaats van mensen te ondervragen of te tellen hoe vaak ze drugs gebruiken, wordt het rioolwater in de steden onderzocht op sporen van drugsresten. Deze methode, bekend als wastewater-based epidemiology, biedt een objectieve manier om trends in drugsgebruik te volgen.
In 2023 zijn er 88 steden in 24 Europese landen (plus Turkije) onderzocht. In Nederland zijn vijf steden betrokken: Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Utrecht en Eindhoven. Voor elke stad zijn afvalwatermonsters genomen gedurende één week in de maanden maart tot mei. Deze monsters zijn geanalyseerd op sporen van zes drugs: cocaïne, amfetamine, methamfetamine, MDMA, ketamine en cannabis.
De resultaten zijn uitgedrukt in milligram per dag per 1.000 inwoners. Dit maakt het mogelijk om steden met elkaar te vergelijken, ook als de bevolkingsaantallen verschillen. Het onderzoek wordt sinds 2011 jaarlijks uitgevoerd, waardoor trends in het drugsgebruik over de tijd zichtbaar worden.
Top 5 van cocaïnegebruik
Cocaïne is een van de meest gebruikte drugs in Europese steden. In 2023 blijkt uit het onderzoek dat Antwerpen (België) de kop van de lijst in Europa inneemt. Nederlandse steden zijn sterk vertegenwoordigd in de top 5. De volgende steden staan bovenaan in het gebruik van cocaïne:
- Antwerpen (België)
- Tarragona (Spanje)
- Amsterdam
- Leeuwarden
- Rotterdam
De cijfers tonen aan dat Amsterdam en Rotterdam de hoogste cocaïnegebruikswaarden hebben onder de Nederlandse steden. In Amsterdam is het gemiddelde 200 milligram per dag per 1.000 inwoners, terwijl in Rotterdam dit iets hoger ligt op 225 milligram. Leeuwarden volgt ongeveer gelijk op Amsterdam. In vergelijking met andere grote Europese steden is het cocaïnegebruik in deze steden aanzienlijk hoger. Zo is in Leeuwarden het gebruik bijna twee keer zo hoog als in Parijs.
Top 5 van amfetaminegebruik
Amfetamine, ook wel bekend als "speed" of "pep", is een drug die vooral in de Noordelijke delen van Europa populair is. In 2023 is er sprake van een opmars in het gebruik van amfetamine, met name in Scandinavische en Noord-Europese steden. De top 5 in het gebruik van amfetamine is als volgt:
- Gävle (Zweden) – 557 milligram per dag
- Tsjechische en Duitse steden (niet specifiek genoemd)
- Leeuwarden – 331 milligram per dag
- Amsterdam – 122 milligram per dag
- Andere Noord-Europese steden
Leeuwarden blijkt hier de enige Nederlandse stad in de top 5 te zijn. Het gebruik van amfetamine in deze stad is vrijwel twee keer zo hoog als in Amsterdam. Dit maakt Leeuwarden een uniek fenomeen in Nederland. De cijfers tonen aan dat amfetaminegebruik vooral sterk gegroeid is in Scandinavie en het oosten van Europa, terwijl Nederland niet in de kopgroep zit.
Top 5 van MDMA-gebruik
MDMA, ook bekend als "xtc", is een clubdrug die vaak op feestavonden wordt gebruikt. In 2023 is het gebruik van MDMA in de meeste Europese steden stijgend, maar met name in België en Duitsland is het gebruik het hoogst. De top 5 van MDMA-gebruik is als volgt:
- Antwerpen (België) – 318 milligram per dag
- Rotterdam – 237 milligram per dag
- Amsterdam – 195 milligram per dag
- Andere Europese steden
- Andere Europese steden
Zowel Rotterdam als Amsterdam staan in de top 5. Rotterdam is met 237 milligram per dag het dichtst bij Antwerpen, wat suggereert dat het gebruik van xtc in deze steden sterker is dan elders in Nederland. De resultaten tonen ook aan dat het gebruik van xtc in de maanden voorafgaand aan het onderzoek een soort van comeback heeft gemaakt.
Top 5 van cannabisgebruik
Cannabis blijft in Nederland een veelvoorkomende drug, zoals te zien is uit het onderzoek. Nederland is al jaren een grootverbruiker van cannabis, samen met Tsjechië, Spanje en Slovenië. In 2023 is er in 20 van de 88 onderzochte steden een toename van cannabisgebruik gemeten, terwijl in 15 steden juist een afname is vastgesteld. Amsterdam staat in het onderzoek op de vijfde plek in Europa met een gemiddelde van 196 milligram per dag per 1.000 inwoners.
Opvallend is dat het cannabisgebruik tijdens de coronapandemie aanzienlijk is gedaald – met bijna 100 milligram per dag. In de jaren na de coronapandemie is het gebruik langzaam weer stijgend, maar nog steeds niet op het niveau van voor de pandemie. De meeste cannabisresten zijn gevonden in Nederland, België, Spanje en Frankrijk.
Samenvatting van de top 5 steden in Nederland
| Stad | Cocaïne (mg/dag) | Amfetamine (mg/dag) | MDMA (mg/dag) | Cannabis (mg/dag) |
|---|---|---|---|---|
| Amsterdam | 200 | 122 | 195 | 196 |
| Rotterdam | 225 | - | 237 | - |
| Leeuwarden | 200 | 331 | - | - |
| Utrecht | - | - | - | - |
| Eindhoven | - | - | - | - |
Deze tabel geeft een overzicht van de belangrijkste cijfers die zijn gemeten in de vijf Nederlandse steden. De cijfers zijn gebaseerd op de data uit 2023 en tonen het gebruik van verschillende drugs in milligram per dag per 1.000 inwoners. Amsterdam en Rotterdam vallen op met hun hoge cocaïne- en xtc-gebruik, terwijl Leeuwarden sterk opvalt door het amfetaminegebruik.
Betekenis en beperkingen van de metingen
De resultaten van het onderzoek geven een waardevolle inzicht in de trends van drugsgebruik in steden, maar het is belangrijk om de betekenis en beperkingen van deze cijfers goed te begrijpen. Een van de voordelen van het gebruik van rioolwatermonsters is dat het een objectieve en niet-ingrijpende methode is. Er is geen persoonlijke invloed op de metingen, zoals bij ondervragingen of schattingen.
Echter, er zijn ook beperkingen aan deze methode. De metingen duren slechts een week, wat betekent dat ze een korte periode van het jaar vastleggen. Dit kan leiden tot variaties in de resultaten afhankelijk van de tijdstippen waarop de monsters worden genomen. Daarnaast zeggen de cijfers niets over wie de gebruikers zijn of hoe vaak ze drugs gebruiken. Het is niet mogelijk te bepalen of het toeristen, forenzen of inwoners zijn die het gebruik veroorzaken.
Trimbos-onderzoeker Smit-Rigter benadrukt dat de cijfers slechts een van de puzzelstukjes vormen van het drugsgebruik in steden. Ze geven inzicht in het totale verbruik, maar zeggen niets over de sociale of demografische achtergronden van de gebruikers. Thomas ter Laak, betrokken bij de metingen, wijst erop dat kleine verschillen tussen steden niet altijd statistisch betrouwbaar zijn en dus niet als reële verschillen beschouwd moeten worden.
Conclusie
De resultaten van het onderzoek tonen aan dat Nederlandse steden sterk vertegenwoordigd zijn in de Europese top 5 van drugsgebruik, vooral als het gaat om cocaïne, xtc en cannabis. Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden vallen op met hun hoge cijfers, terwijl Leeuwarden bij amfetaminegebruik een unieke positie inneemt. De methode van rioolwateronderzoek biedt een waardevolle manier om drugsgebruik in steden te volgen, maar het is belangrijk om de resultaten met voorzichtigheid te interpreteren.
De cijfers zijn slechts een van de aspecten van drugsgebruik en moeten worden geplaatst in een bredere context van sociale, economische en culturele factoren. Voor toekomstige onderzoeken is het belangrijk om deze data te combineren met andere bronnen, zoals surveys en politiegegevens, om een completer beeld te krijgen van het drugsgebruik in steden.