De 10 meest kerstige steden in Nederland: Feestelijke sfeer en gezelligheid voor iedereen
juli 21, 2025
Het schrijfexamen Nederlands op VWO- en HAVO-niveau is een cruciale toets in het eindexamenproces. Een van de kernvaardigheden die hierbij beoordeeld wordt, is de vermogen om teksten correct en overzichtelijk te samenvatten. Samenvatten vereist meer dan alleen het omschrijven van de inhoud van een tekst; het gaat om het selecteren van essentiële informatie, het weergeven van de kernboodschap en het formuleren ervan in eigen woorden. Om dit goed te kunnen, zijn doordachte aanpakken en oefeningen onmisbaar.
Deze artikel biedt een overzicht van bewezen effectieve tips en technieken voor het samenvatten, gebaseerd op adviezen uit betrouwbare bronnen. Deze strategieën zijn gericht op zowel het schoolexamen als het centraal examen en zijn toepasbaar op verschillende tekstsoorten. Doel is om leerlingen te begeleiden bij het verbeteren van hun lees- en schrijfvaardigheid en hen voor te bereiden op de eisen van het Nederlands examen.
Voordat je aan een samenvatting begint, is het belangrijk om je eerst goed te oriënteren op de tekst. Dit helpt om een beter begrip te krijgen van de hoofdgedachten en de structuur van de tekst. Een aanrader is om de tekst eerst te scannen: kijk naar de titel, subtitels, inleiding en conclusie. Deze elementen vormen vaak de kern van de tekst en geven een duidelijk overzicht van het onderwerp en de schrijfintentie.
Daarnaast is het verstandig om eventuele illustraties of grafieken in de tekst te bekijken. Deze kunnen extra context of ondersteuning bieden voor de hoofdgedachten. Dit geeft je alvast een beeld van wat de tekst overbrengt, wat je later helpt bij het beantwoorden van vragen en het samenvatten van de inhoud.
Na het scannen van de tekst is het tijd om deze rustig door te lezen. Tijdens deze lezing is het belangrijk om je te concentreren op de kernzinnen van elke alinea. Vaak bevatten de eerste en laatste zin van een alinea de belangrijkste informatie. Door je hier op te focussen, kun je snel de essentie van de tekst vaststellen.
Het is handig om tijdens het lezen korte notities te maken, zoals het opschrijven van kernwoorden of zinnen. Dit helpt bij het herinneren van de belangrijkste punten en maakt het samenvatten later eenvoudiger. Let erbij op om alleen de essentiële informatie vast te leggen, zodat je niet in de details verdwijnt.
Een goede samenvatting bestaat vaak uit twee fasen: een kladversie en een nette versie. In de kladfase schrijf je eerst los, zonder direct rekening te houden met woordbeperkingen of stijl. De doel is om al je gedachten en hoofdpunten te noteren. Vervolgens pas je deze kladversie aan om hem te voldoen aan de eisen van het examen: duidelijke structuur, overzichtelijkheid en gebruik van eigen woorden.
Het is verstandig om eerst een kladversie op te stellen. Dit zorgt ervoor dat je tijd hebt om eventuele fouten te herzien en de structuur te verbeteren voordat je de eindversie schrijft. Tijdens het schrijven van de eindversie moet je rekening houden met de woordbeperking van de opdracht. Dit betekent dat je creatief moet zijn in het formuleren van zinnen, zonder de kernboodschap van de tekst te verliezen.
Een vaak voorkomend probleem bij het samenvatten is dat je soms teveel woorden gebruikt. Dit kan voorkomen door creatief te zijn in het verwoorden van zinnen. In plaats van zinnen letterlijk over te nemen uit de tekst, kun je ze omformuleren zodat ze korter worden. Let erbij op dat je niet in telegramstijl schrijft, maar zinnen blijft gebruiken die duidelijk en begrijpelijk zijn.
Het is ook belangrijk om je te concentreren op het weergeven van de kernboodschap. Als je merkt dat je teveel woorden gebruikt, kijk dan of je zinnen kunt samenvoegen of herformuleren zonder de inhoud te verliezen. Dit vereist oefening en een goed begrip van het onderwerp van de tekst.
Het samenvatten vereist ook kennis van de tekstsoorten en de structuur van de tekst. Het is belangrijk om te weten wat de kenmerken zijn van een betoog, een uiteenzetting of een beschouwing. Deze kennis helpt bij het herkennen van de hoofdgedachten en het vormgeven van de samenvatting.
Bijvoorbeeld, bij een betoog moet je drie argumenten opnoemen die voor je standpunt pleiten. Bij een samenvatting is het belangrijk om deze argumenten te overhouden en in je eigen woorden te formuleren. Bij een brief of een artikel is het belangrijk om het juiste stijlgebruik en de juiste opbouw te hanteren. Door te weten wat de kenmerken zijn van elk type tekst, kun je gerichter samenvatten en voldoen aan de eisen van het examen.
Een van de belangrijkste tips is om veel te oefenen met verschillende tekstsoorten. Dit helpt bij het herkennen van de hoofdgedachten en het vormgeven van de samenvatting. Door te weten wat de kenmerken zijn van elk type tekst, kun je gerichter samenvatten en voldoen aan de eisen van het examen.
Het is verstandig om te oefenen met teksten uit diverse bronnen, zoals kranten, tijdschriften en examens. Dit helpt bij het herkennen van verschillende schrijfstijlen en het begrijpen van de hoofdgedachten. Door veel te oefenen, kun je je vaardigheden verbeteren en zelfvertrouwen opbouwen.
Bij het samenvatten is het belangrijk om rekening te houden met de stijl en het woordgebruik. Het is verstandig om te gebruiken wat je leert over stijlmiddelen en woordkeuze in de les. Dit helpt bij het formuleren van duidelijke en begrijpelijke zinnen. Let erbij op dat je niet in telegramstijl schrijft, maar zinnen blijft gebruiken die duidelijk en begrijpelijk zijn.
Het is ook belangrijk om te weten dat bepaalde woorden in meerkeuzevragen een bepaalde emotie bevatten, zoals "helemaal niet" of "zeer goed". Deze emotiewoorden zorgen voor essentiële verschillen in betekenis. Ga hierbij altijd uit van wat in de tekst staat en niet van wat jij denkt.
Het samenvatten is een belangrijk onderdeel van het schrijfexamen Nederlands. Het vereist niet alleen kennis van de tekstsoorten en de structuur van de tekst, maar ook oefening en creativiteit. Door te weten wat de kenmerken zijn van elk type tekst, kun je gerichter samenvatten en voldoen aan de eisen van het examen.
Het is verstandig om veel te oefenen met verschillende tekstsoorten en te werken aan je leesvaardigheid. Dit helpt bij het herkennen van de hoofdgedachten en het vormgeven van de samenvatting. Door te weten wat de kenmerken zijn van elk type tekst, kun je gerichter samenvatten en voldoen aan de eisen van het examen.