Nederland in Beweging: Tendenzen en Uitdagingen in de Huidige Samenleving

Nederland is een land van verandering. In de afgelopen jaren zijn er tal van ontwikkelingen waarin het land zich transformatieert, zowel demografisch als sociaal-cultureel. Het aantal jongeren dat een opleiding in het mbo volgt, is sterk gedaald. De bevolkingsgroei vertraagt, grotendeels door minder immigranten en een dalend geboortecijfer. Tegelijkertijd zien we een afname in de hoeveelheid cafés, en een duidelijke toename in sociale segregatie tussen rijke en minder rijke inwoners. Al deze tendensen zijn niet los van elkaar te zien, maar vormen samen een beeld van een land in beweging — soms langzaam, soms snel, maar altijd richting verandering.

In deze artikel zullen we deze trends belichten aan de hand van recente cijfers en analyses, waarbij we een objectieve en feitelijke benadering volgen. Door deze inzichten te begrijpen, krijgen we een beter beeld van de huidige stand van zaken in Nederland en de mogelijke gevolgen voor de toekomst.

Minder Beweging in de Bevolking

Een van de eerste trends die we in kaart brengen, is de afname van beweging in de Nederlandse bevolking. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldt dat slechts 44 procent van de Nederlanders vorig jaar voldoende bewoog, terwijl dit percentage in 2019 nog 49 procent was. Deze daling is vooral zichtbaar bij jongeren, jongvolwassenen en hoger opgeleiden. Deze groepen bewegen minder met de fiets of te voet, zowel naar school of werk als in hun vrije tijd.

Een mogelijke oorzaak hiervoor is de opkomst van de elektrische fiets (e-bike). Hoewel de e-bike een duurzame en handige oplossing biedt, kan hij ook een negatieve impact hebben op de fysieke inspanning. Tessa Schurink, onderzoerster bij het RIVM, legt uit dat het gebruik van e-bikes minder intensief is dan met een gewone fiets. Als iemand de e-bike gebruikt in plaats van de traditionele fiets, is het minder intensief, wat mogelijk kan leiden tot een verminderde lichaamsbeweging over het gehele jaar.

Minder Jongeren Kiezen voor MBO-opleidingen

Een andere duidelijke trend is de afname in het aantal jongeren dat een opleiding in het mbo volgt. De afgelopen vijf jaar is het aantal mbo-studenten met 30.000 afgenomen, van 504.000 in 2020 naar 467.000 in 2024. Adnan Tekin, voorzitter van de mbo-raad, wijst op vooroordelen als een belangrijke oorzaak. Hij benadrukt dat mbo-opleidingen een essentieel onderdeel zijn van de samenleving, aangezien ze professionals opleiden voor beroepen zoals loodgieters, verpleegkundigen en automonteurs.

Volgens Tekin is er een probleem van onbekendheid: ouders en jongeren zijn vaak niet op de hoogte van wat mbo-schools te bieden hebben. Hij benadrukt dat het mbo-opleidingen kwalitatief hoogwaardig zijn, maar dat ze worstelen met negatieve vooroordelen. Als deze trend zich voortzet, kan Nederland op den duur worstelen met een tekort aan beroepsbevolking in essentiële sectoren.

Bevolkingsgroei Traagt Aan

Hoewel Nederland traditioneel bekend staat om snelle bevolkingsgroei, is deze groei in de eerste helft van 2024 vertraagd. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt dat de bevolking op eind juni 17,98 miljoen mensen telde. De grens van 18 miljoen inwoners wordt verwacht te worden bereikt rond midden augustus, maar de groei verloopt langzaam. De bevolkingsgroei is volledig afhankelijk van migratie, omdat er meer mensen overlijden dan geboren worden.

In 2024 zijn er 138.000 immigranten en 92.000 emigranten geweest. Dit leidt tot een netto toevoeging van 46.000 mensen, maar dit is minder dan in hetzelfde halfjaar in 2023. De afname wordt onder meer toegeschreven aan het feit dat er minder vluchtelingen uit Oekraïne aankomen dan vorig jaar en dat immigranten vaak tijdelijk verblijven. De demografische trends wijzen erop dat Nederland op termijn kan worstelen met een minder jonge bevolking, wat impact heeft op de economie en de zorgsector.

Minder Cafés, Minder Samenkomst

Een andere duidelijke neergaande trend is het aantal cafés in Nederland. In 2007 telde het land nog 12.065 cafés, maar in 2024 is dit aantal gedaald naar 8.080. Dit betekent een afname van ruim 33 procent. Cafés zijn plekken waar mensen elkaar ontmoeten, waar mensen samen tafel delen en waar de samenleving zich op informele manieren ontmoet. De afname van cafés zorgt voor grotere leegtes in het sociale netwerk van gemeenschappen.

In Vlaardingen en Schiedam merken eigenaren van cafés dat de cultuur langzaam verdwijnt. Regels en beperkingen door bijvoorbeeld de DCMR (milieudienst) maken het voor ondernemers steeds moeilijker om hun zaak draaiende te houden. Volgens barvrouwen in deze steden is het vooral jongeren in de steek gelaten. Cafés die overdag open zijn, zijn bijna uniek, en het aanbod is beperkt. De kosten stijgen, en de afname van klanten maakt het steeds lastiger om de zaak draaiend te houden.

Minder Kinderen in de Bevolking

Het aantal geboren kinderen in Nederland is ook opnieuw gedaald. In 2023 kregen vrouwen gemiddeld minder kinderen dan in voorgaande jaren. Het CBS rapporteerde dat het aantal geboortes op de meeste plekken in Nederland gedaald is. Hoewel het totale aantal inwoners nog steeds toeneemt — met ongeveer 140.000 in 2023 — is deze groei grotendeels te danken aan migratie. De bevolking groeit niet meer door een natuurlijke toename in het aantal kinderen.

De oorzaken van deze afname zijn complex. Jongeren beginnen steeds later aan kinderen of besluiten helemaal niet te beginnen. Dit heeft te maken met veranderingen in het leven van jongeren, zoals het hogere educatieniveau, de wensen rondom carrière en de financiële druk. De gevolgen van deze trend zullen op de lange termijn duidelijk worden, met een ouder wordende bevolking en een mogelijke tekort aan jonge werknemers.

Sociale Segregatie Tegen de Toenemende Tijd

Nederland is ook een land dat steeds meer wordt verdeeld in verschillende leefwerelden. Arm en rijk ontmoeten elkaar steeds minder, wat uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt. De leefwerelden van de 20 procent meest welvarende en de 20 procent minst welvarende inwoners van 30 tot 59 jaar zijn in tien jaar tijd duidelijk gescheiden geraakt. De meest rijke mensen ontmoeten vooral mensen met vergelijkbare welvaart, terwijl de armste inwoners vooral met mensen in vergelijkbare omstandigheden in contact raken.

Deze trend kan leiden tot ongelijke kansen en een vermindering van sociale samenhang. In het onderwijssysteem en op de arbeidsmarkt zijn kansen om deze segregatie te bestrijden. Hoewel Nederland in vergelijking met andere Europese landen niet erg gesegregeerd is, is het duidelijk dat leefwerelden in tien jaar tijd eenzijdiger zijn geworden. Dit heeft gevolgen voor de samenleving als geheel, met een vermindering van het begrip en het respect tussen verschillende sociale groepen.

Conclusie

De ontwikken in Nederland van de afgelopen jaren tonen duidelijk een land in beweging. Zowel demografische trends als sociale veranderingen vormen een beeld van een maatschappij die op meerdere fronten verandert. De daling van het aantal jongeren dat mbo-opleidingen volgt, de vertraging in de bevolkingsgroei, de afname van cafés en de toename van sociale segregatie zijn slechts enkele van de trends die Nederland tegenwoordig kenmerken.

Deze veranderingen hebben gevolgen voor de toekomst van het land, met mogelijke impacten op de economie, de zorgsector en de sociale cohesie. Het is belangrijk dat zowel beleidmakers als burgers deze ontwikken in kaart brengen en actie ondernemen waar nodig. Door bewust om te gaan met deze trends, kan Nederland zich goed voorbereiden op de toekomst.

Bronnen

1. RIVM maakt zich zorgen: Nederlanders zijn flink minder gaan bewegen
2. Steeds minder jongeren leren een vak: 'Mbo'ers schamen zich'
3. Nederlandse bevolking groeit minder hard: minder immigratie, minder baby's
4. Steeds minder cafés in Nederland: ‘We zijn bijna de enige die overdag open zijn’
5. Steeds minder kinderen geboren in Nederland, welke gevolgen heeft dat?
6. De rijkste en armste Nederlanders ontmoeten elkaar steeds minder