Ontdek de Mooiste Fietsroutes in Nederland: Van Landschap tot Cultuur
juli 21, 2025
Inleiding
De luchtkwaliteit in verschillende gemeenten van Nederland blijkt steeds slechter te worden, wat leidt tot gezondheidsrisico’s en druk op het milieu. Volgens onderzoek door Pointer is Alblasserdam op de 12e positie van de gemeenten met de minst schone lucht in Nederland. De concentratie stikstofdioxide en fijnstof in deze gemeente overschrijdt de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In dit artikel worden de oorzaken van de slechte luchtkwaliteit besproken, de gevolgen voor de gezondheid van de inwoners, en de maatregelen die genomen kunnen worden om de situatie te verbeteren.
Oorzaken van slechte luchtkwaliteit
Scheepvaart, chemie en infrastructuur
Een van de belangrijkste oorzaken van de slechte luchtkwaliteit in Alblasserdam en andere gemeenten is de aanwezigheid van zware scheepvaart voor de deur en chemische bedrijven aan de overkant van het water. Dit leidt tot een hoge concentratie luchtvervuilende stoffen. Ook speelt de infrastructuur een rol: er ligt een vliegveld in de regio, meerdere snelwegen en het gebied is dichtbevolkt. Hierdoor ontstaat extra uitstoot van stoffen die de luchtkwaliteit verder verslechteren.
Houtkachels
Houtkachels worden genoemd als een belangrijke bron van fijnstofuitstoot in Nederland. Volgens het RIVM zijn houtkachels verantwoordelijk voor 23 procent van de totale fijnstofuitstoot. Deze hoge concentratie fijnstof is een van de redenen waarom de luchtkwaliteit in bepaalde woonbuurten zo slecht is.
Gezondheidsgevolgen van luchtvervuiling
Astma, longkanker en beroertes
Luchtvervuiling heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid van inwoners. Kinderen en ouderen zijn vooral kwetsbaar. Zij lopen een groter risico op het ontwikkelen van astma of zelfs longkanker. Ook is de kans op een beroerte groter in gebieden met slechte luchtkwaliteit. Marieke Dijkema van de GGD stelt dat een op de zes beroertes zou kunnen worden voorkomen bij schone lucht.
Kortere levensverwachting
Nederlanders sterven gemiddeld tien maanden eerder door luchtvervuiling. De gezondheidskosten die hierbij horen zijn aanzienlijk. De impact van luchtvervuiling op het lichaam is breed en langdurig, wat leidt tot een toename van ziektes en een afname van levensverwachting.
Risico op mensenrechtenverstrijdingen
Verantwoordelijkheid van de overheid
Er is een reëel risico dat Nederland door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens wordt veroordeeld voor het schenden van mensenrechten, als de luchtkwaliteit niet snel genoeg verbetert. Leven in gezonde lucht is immers een mensenrecht, zoals het Hof al eerder heeft bepaald. Dit betekent dat de overheid verantwoordelijk is voor het nemen van maatregelen die de luchtkwaliteit verbeteren.
Gemeenten met de slechtste luchtkwaliteit
Top 10 van de gemeenten
De volgende lijst toont de gemeenten in Nederland met de slechtste luchtkwaliteit, volgens de berekeningen van Pointer:
- Schiedam
- Rijswijk
- Ridderkerk
- Delft
- Utrecht
- Papendrecht
- Vlaardingen
- Rotterdam
- Barendrecht
- Hendrik-Ido-Ambacht
Alblasserdam komt op de 12e positie, wat aangeeft dat de luchtkwaliteit in deze gemeente nog steeds te wensen overlaat.
Luchtvervuiling en gezondheid
Hoe gevaarlijk is de luchtkwaliteit in Alblasserdam?
In Alblasserdam zijn de concentraties stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM2,5) ongeveer twee keer zo hoog als de advieswaarden van de WHO. De gemiddelde stikstofconcentratie ligt op 19,0 µg/m³, terwijl de WHO-advieswaarde op 10 µg/m³ staat. De gemiddelde fijnstofconcentratie is 10 µg/m³, terwijl de advieswaarde van de WHO op 5 µg/m³ staat.
Deze hoge waarden duiden op een significante risico voor de gezondheid van inwoners, vooral voor jonge kinderen en ouderen. Het is duidelijk dat inwoners van Alblasserdam in een milieu leven dat hun gezondheid negatief beïnvloedt.
Maatregelen voor verbetering van luchtkwaliteit
Beperken van fijnstofuitstoot
Een van de belangrijkste maatregelen is het beperken van fijnstofuitstoot. Dit kan gedaan worden door het gebruik van houtkachels te verminderen of te vervangen door schoonere verwarmingsbronnen. Ook kunnen stadsplanologische maatregelen genomen worden, zoals het aanleggen van groene zones en het verbannen van zware verkeersdrukte in bebouwde woonwijken.
Verkeer beperken en schoonere transportmiddelen stimuleren
Door het gebruik van elektrische auto’s en fietsen te stimuleren, kan het aantal uitstootverkeer worden verminderd. Bovendien kan het aanleggen van fietspaden en voetgangerszones helpen bij het verminderen van verkeer en dus ook van luchtvervuiling.
Scheepvaart en industriële uitstoot
Het is ook belangrijk om de uitstoot van scheepvaart en industriële bedrijven te verminderen. Dit kan gedaan worden door strengere emissienormen in te voeren en bedrijven te stimuleren om over te stappen op duurzamere energiebronnen.
Toekomstvisie
Samenwerking tussen overheid en burgers
Het verbeteren van de luchtkwaliteit vereist samenwerking tussen overheid en burgers. De overheid dient maatregelen te nemen om de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen, maar ook individuen kunnen een rol spelen door bewust keuzes te maken, zoals het gebruik van houtkachels vermijden of alternatieve transportmiddelen te kiezen.
Verantwoordelijkheid van bedrijven
Bedrijven, met name in de scheepvaart en chemie, moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun uitstoot en actief meewerken aan een verbetering van de luchtkwaliteit. De overheid kan hierbij hulp bieden door subsidies te verstrekken voor duurzamere technologieën.
Conclusie
De luchtkwaliteit in Nederland blijft een groot probleem. Gemeenten zoals Alblasserdam staan op de 12e positie van de top 10 van gemeenten met de slechtste luchtkwaliteit. De concentraties stikstofdioxide en fijnstof overschrijden de WHO-advieswaarden, wat leidt tot ernstige gezondheidsrisico’s voor inwoners. Kinderen, ouderen en mensen met kwetsbare gezondheid lopen het grootste risico. De overheid moet dringend actie ondernemen om de luchtkwaliteit te verbeteren, zowel om gezondheidsproblemen te voorkomen als om zich te houden aan mensenrechtennormen. Inwoners en bedrijven kunnen hierbij een belangrijke rol spelen door bewuste keuzes te maken en duurzamere alternatieven te kiezen.