Tips voor een stedentrip in Nederland: de leukste steden en activiteiten voor je volgende reis
juli 21, 2025
In de afgelopen jaren is er een duidelijke trend waarneembaar in de voedingskeuzes van Nederlanders. Steeds meer mensen zijn zich bewust van de impact van hun eetpatronen op hun gezondheid, en proberen bewust keuzes te maken die gezonder zijn. Uit meerdere onderzoeken, zoals de Voedselconsumptiepeiling en de jaarlijkse peilingen van onderzoeksinstituten als Motivaction, blijkt dat het aantal mensen dat wil veranderen in hun voeding, toeneemt. De aandacht voor gezonde voeding is opnieuw op gang gekomen, ook al is de transitie naar een volledig gezond eetgedrag nog lang niet voltooid.
Deze trend vertoont zich in verschillende richtingen: een toename van het eten van plantaardige producten, een afname van de consumptie van rood vlees en suikerhoudende dranken, en een grotere bereidheid om beweging en gezondheid in het dagelijks leven te integreren. Echter, ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het grootste deel van de bevolking de aanbevolen richtlijnen voor gezonde voeding niet volledig volgen. De schijf van Vijf, een bekend hulpmiddel van het Voedingscentrum, blijft voor velen nog steeds een ideale richtlijn die vaak niet volledig wordt nageleefd.
In dit artikel zullen we ingaan op de huidige voedingsgewoontes in Nederland, de ontwikkelingen sinds de laatste peilingen, en de uitdagingen die op de weg liggen naar een gezonder eetgedrag. We zullen ook kijken naar de rol van de eetomgeving, het effect van bezuinigen op voedingskeuzes, en de maatregelen die worden genomen om de voeding van de Nederlandse bevolking te verbeteren.
Toename van bewustwording en verandering in eetgedrag
Een duidelijke ontwikkeling die uit de recente peilingen naar voren komt, is de toename van het aantal Nederlanders dat bewust veranderingen aanbrengt in hun eet- en leefstijl. Uit de peiling van Motivaction uit 2024 blijkt dat 44% van de Nederlanders in de afgelopen zes maanden stappen heeft genomen om gezonder te leven. Dit percentage is hoger dan in de afgelopen jaren, met name in vergelijking met 2022. In dat jaar was de consument iets losser met zijn voedingskeuzes, mogelijk als gevolg van de eindfase van de coronapandemie en het ontbreken van restricties.
De hoofdreden voor deze veranderingen is de toegenomen aandacht voor gezonde voeding en beweging. Meer dan 55% van de Nederlanders is bewust aan het verbeteren van hun eetgedrag, iets wat hoger ligt dan in eerdere onderzoeken. Tegelijkertijd is het aantal mensen dat eet wat ze lekker vinden, ongeacht of het gezond is, afgenomen. Deze ontwikkeling suggereert dat de aandacht voor gezonde voeding en duurzame keuzes groter is geworden, ook al is het nog lang geen brede maatschappelijke norm.
Veranderingen in voedingskeuzes en consumptiepatronen
De voedingskeuzes van Nederlanders zijn de afgelopen jaren sterk veranderd. Uit de Voedselconsumptiepeiling 2019-2021 blijkt dat de inname van suiker en zout afgenomen is, terwijl de inname van vezels is toegenomen. Deze ontwikkelingen worden onder andere toegeschreven aan de Nationale Aanpak Productverbetering, waarbij voedingsproducten zijn aangepast om gezonder te zijn. Denk bijvoorbeeld aan de afname van toegevoegd zout in industriële producten en het verlagen van de hoeveelheid suiker in frisdrank.
Nederlanders eten ook meer plantaardige producten, zoals groente, fruit, noten en peulvruchten. Het aantal mensen dat vlees mindert of helemaal niet eet, is toegenomen, hoewel het aantal vleesminderaars in 2024 iets is gedaald ten opzichte van 2022. Toch is de acceptatie van proteïnevervangers, zoals soja of tofu, aangegroeid. Deze producten worden steeds vaker op tafel en worden gezien als een alternatief dat het eetpatroon kan verrijken zonder dat het gevoel van “niet genieten” ontstaat.
Bij het eten van vlees blijkt dat de consumptie van rood en bewerkt vlees afgenomen is. Dit is een positieve ontwikkeling, gezien het feit dat zowel de Gezondheidsraad als het Voedingscentrum adviseren om de inname van deze producten te beperken vanwege het verhoogde risico op hart- en vaatziekten.
De Schijf van Vijf en de richtlijnen voor goede voeding
De Schijf van Vijf is een bekende en eenvoudige visuele hulpmiddel dat mensen helpt om hun voeding te verbeteren. Het Voedingscentrum heeft deze schijf samengesteld op basis van de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad. Deze richtlijnen zijn bedoeld om chronische ziekten te voorkomen en een gezonde levensstijl te bevorderen. Echter, zoals uit de peilingen blijkt, blijft het grootste deel van de bevolking de aanbevolen hoeveelheden niet volgen.
Bijvoorbeeld, in de periode 2019-2021 voldeed slechts 29% van de 18- tot 70-jarigen aan de richtlijn van de Gezondheidsraad om dagelijks ten minste 200 gram groente te eten. In 2012-2016 was dit percentage nog 16%. Voor fruit is het percentage iets lager: 18% voldoet aan de richtlijn van 200 gram per dag, vergeleken met 15% in 2012-2016. Hoewel er een positieve trend is zichtbaar, is het duidelijk dat er nog veel ruimte is voor verbetering.
De eetomgeving en de uitdagingen
Hoewel het bewustwording en de bereidheid tot verandering groeien, blijkt uit verschillende bronnen dat de eetomgeving in Nederland nog steeds een uitdaging is. Nederland is een land waar ongezonde keuzes vaak makkelijker en toegankelijker zijn dan gezonde alternatieven. Supermarkten zijn volgepropt met producten die buiten de Schijf van Vijf vallen, zoals snacks, frisdrank en vette sneden brood. In de openbare ruimte is de verleiding groot, vanwege de aanwezigheid van koffie- en fastfoodkraampjes bij stations, winkelcentra en recreatiegebieden.
Deze omgeving maakt het moeilijk om gezond te eten, omdat het vooral gaat om gewoontes. Mensen zijn er aan gewend geraakt om snelle en goedkope keuzes te maken, ook als die niet het gezondste zijn. De overheid en ngo’s proberen hier verandering in te brengen door het aanbod van gezondere alternatieven te verbeteren, zoals scholingsprogramma’s in scholen, gezondere kantinevoeding en campagnes zoals de Eetwissel. Deze initiatieven zijn bedoeld om mensen te ondersteunen bij het maken van gezondere keuzes en om het bewustzijn voor voeding te verhogen.
Beleving en zelfevaluatie van het eetgedrag
Nederlanders zien zichzelf vaak als relatief gezond eeters. Volgens de CBS-peiling van 2022 geeft 67% van de volwassenen aan dat ze (heel) gezond eten. Vooral het eten van voldoende groente en gevarieerd eten wordt vaak genoemd als reden voor deze zelfevaluatie. Echter, als we kijken naar de werkelijke consumptiepatronen, blijkt dat het aantal mensen dat aan de richtlijnen van de Gezondheidsraad voldoet, nog steeds relatief laag is.
Hoewel de meeste mensen zich gezond zien, is er ook aandacht voor verbetering. Veel mensen zijn bereid om veranderingen aan te brengen in hun eetpatronen, zowel voor hun eigen gezondheid als voor de duurzaamheid. De Eetwissel, een programma dat gezonde en duurzame eetkeuzes integreert, is daar een goed voorbeeld van. Meer dan 85% van de Nederlanders vindt dat Eetwissels kunnen bijdragen aan een gezonder en duurzamer eetpatroon.
Invloed van bezuinigen op voedingskeuzes
In de afgelopen jaren is er ook sprake van bezuinigingen op voedingsmiddelen. De peilingen tonen aan dat het bezuinigen op voeding in 2024 afgenomen is ten opzichte van eerdere jaren. De consument is bereid om wat meer uit te geven aan gezonder eten, wat mogelijk een gevolg is van de toegenomen aandacht voor gezondheid. Echter, in tijden van economische onzekerheid kan het toch gebeuren dat gezonde producten minder worden gekocht in de wissel voor goedkope en ongezondere alternatieven. Dit is een uitdaging, omdat gezonde producten vaak duurder zijn dan hun ongezonde tegenhangers.
De rol van de overheid en maatschappelijke initiatieven
De overheid speelt een belangrijke rol in het bevorderen van een gezonder eetgedrag. Door middel van campagnes, onderwijs en beleidsmaatregelen probeert het Rijk ervoor te zorgen dat gezonde voeding toegankelijker en betaalbaarder wordt. De Nationale Aanpak Productverbetering is een goed voorbeeld van een initiatief dat heeft geleid tot verbeteringen in de voedingssamenstelling van industriële producten. Daarnaast zijn er programma’s zoals “Voedsel voor Mens en Milieu” en “Eetwissel” die bewustzijn en praktische stappen bevorderen.
De samenwerking tussen overheden, ngo’s en de particuliere sector is essentieel om de voedingskeuzes van de bevolking te verbeteren. Het is niet alleen een individuele verantwoordelijkheid, maar ook een maatschappelijke uitdaging. Door gezonde keuzes makkelijker en toegankelijker te maken, kan het aantal mensen dat aan de richtlijnen voor goede voeding voldoet, stijgen.
Toekomstige uitdagingen en kansen
Ondanks de positieve ontwikkelingen is er nog veel werk aan de winkel. De Nederlandse bevolking moet zich verder bewegen naar een voeding die volledig in lijn is met de richtlijnen van de Gezondheidsraad. Dit betekent dat er meer groente en fruit moet op de maaltijd, minder vlees en suiker, en meer aandacht voor de duurzaamheid van de voeding.
Een van de grootste uitdagingen is het veranderen van gewoontes. Eten is niet alleen een kwestie van gezondheid, maar ook van plezier, gezelligheid en culturele tradities. Het is daarom belangrijk om gezonde keuzes te integreren in het dagelijks leven op een manier die niet afbreuk doet aan het genieten van het eten. De Eetwissel is daar een goed voorbeeld van, waarbij gezonde en duurzame keuzes op een eenvoudige en praktische manier worden aangeboden.
Daarnaast is er ook aandacht voor voedselzekerheid in Nederland. Ondanks dat Nederland een voedselzeker land is, blijkt uit onderzoek dat er in het geval van een plotselinge afsluiting van de voedselimport en -export toch aanpassingen nodig zouden zijn. De huidige productie is gericht op aardappelen en dierlijke producten, terwijl er minder wordt geproduceerd in de categorieën graan, fruit en oliegewassen. Dit onderstreept de noodzaak om ook op het vlak van voedselproductie meer aandacht te besteden aan diversiteit en duurzaamheid.
Conclusie
De afgelopen jaren is er duidelijk sprake van een positieve ontwikkeling in de voedingskeuzes van Nederlanders. Meer mensen zijn zich bewust van de impact van hun eetpatronen op hun gezondheid, en proberen bewust keuzes te maken die gezonder zijn. De consumptie van rood vlees en suikerhoudende dranken is afgenomen, terwijl de inname van groente, fruit en vezels is toegenomen. Echter, ondanks deze verbeteringen blijft het grootste deel van de bevolking de aanbevolen richtlijnen voor gezonde voeding niet volledig volgen.
De eetomgeving in Nederland blijft een uitdaging, omdat gezonde keuzes vaak minder toegankelijk zijn dan ongezonde alternatieven. De overheid en maatschappelijke initiatieven spelen een belangrijke rol in het bevorderen van een gezonder eetgedrag, maar ook individuele bewustwording en bereidheid tot verandering zijn essentieel. De toekomstige kansen liggen in het integreren van gezonde en duurzame keuzes in het dagelijks leven, en het versterken van het bewustzijn over het belang van een gezonde voeding.