GPX en TCX Routes in Nederland: Turn-by-Turn Navigatie voor Fietsers
juli 21, 2025
De islamitische gemeenschap in Nederland is de afgelopen decennia steeds invloedrijker geworden. Zowel qua demografische groei als qua culturele en politieke impact speelt de islam een toenemende rol in de Nederlandse maatschappij. Uit onderzoeken blijkt dat het aandeel moslims in de bevolking groeit, ook al is het huidige percentage nog relatief klein. Tegelijkertijd ontwikkelt zich binnen de moslimgemeenschap een diversiteit aan religieuze identiteiten, waardoor het beeld van moslims in Nederland steeds complexer wordt. Dit artikel onderzoekt de huidige positie van moslims in Nederland, de trends in religieuze identiteit en de maatschappelijke en demografische ontwikkelingen die van invloed zijn op hun toekomst.
De groei van het moslimaantal in Nederland
Het aantal moslims in Nederland is de afgelopen jaren gestegen. Volgens het CBS zijn ongeveer 5 procent van de volwassenen in Nederland moslim. Als je dit omrekent naar de totale bevolking, kom je uit op ongeveer 850.000 moslims. Andere onderzoeken, zoals van het Amerikaanse onderzoeksinstituut Pew Research, spreken van 6 procent, wat ongeveer 1 miljoen moslims betekent. Het verschil in cijfers kan onder andere worden toegeschreven aan de methode van onderzoek en definities van wat een moslim is. Zo legt het CBS de nadruk op geloofsovertuiging bij jongeren vanaf 15 jaar, terwijl kinderen van moslimouders pas worden meegerekend wanneer zij oud genoeg zijn om zelf een mening te vormen.
Mensen overschatten het aantal moslims in Nederland. Een onderzoek van Ipsos uit december toont aan dat de meeste Nederlanders denken dat ongeveer 19 procent van de bevolking moslim is, terwijl het daadwerkelijke percentage lager is. Dit verschil kan worden toegeschreven aan media-aandacht en de zichtbaarheid van islamitische symbolen in de maatschappij, zoals hoofddoeken en moskeeën.
Binnen de groep migranten die sinds 1996 naar Nederland is gekomen, is slechts een kwart moslim. De meeste immigranten zijn christelijk, namelijk meer dan de helft. Toch is de islamitische gemeenschap in Nederland de komende decennia waarschijnlijk verder gegroeid, vooral gezien de huidige migratiestroom uit islamitische landen. In 2050 is het aantal moslims in Nederland naar verwachting drie tot vier miljoen, wat aanzienlijk is in vergelijking met de huidige bevolkingsgroei.
Demografische ontwikkelingen
De demografische ontwikkelingen binnen de moslimgemeenschap in Nederland zijn belangrijk om te begrijpen. Moslims krijgen gemiddeld meer kinderen dan de Nederlandse maatschappij in het algemeen. Daarnaast treden ze vroeger met kinderen dan andere groepen. Dit heeft geleid tot een snelle groei binnen de moslimbevolking. Bovendien zijn immigranten uit islamitische landen oververtegenwoordigd in de huidige migratiestroom naar Nederland.
Sociaal-demograaf Jan Latten wijst erop dat de demografie van de moslimgemeenschap een grote rol speelt in de bevolkingsgroei van Nederland. Over 25 jaar is het aantal moslims in Nederland mogelijk verdrievoudigd. Dit is een aanzienlijke verandering en heeft maatschappelijke implicaties. Bijvoorbeeld: in de komende jaren zullen steeds meer wijken en steden in Nederland in meerderheid islamitisch worden. In 2015 was al duidelijk dat in 54 gemeenten het aandeel moslims hoger was dan het landelijke gemiddelde. Gemeente Leerdam stond daarop op nummer één, met 18,6% moslims in de bevolking. Rotterdam, met 13,7%, staat op de derde plek.
Identiteit en religieuze praktijk
De religieuze identiteit van Nederlandse moslims is de afgelopen tien jaar veranderd. Uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat het geloof voor velen steeds belangrijker is geworden. Dit kan worden toegeschreven aan de toegenomen spanningen tussen moslims en niet-moslims in Nederland en het gevoel van uitsluiting dat daarmee gepaard gaat. De negatieve beeldvorming over de islam heeft geleid tot een sterke verankering van de moslimidentiteit bij velen.
Het SCP onderscheidt vijf soorten moslims, waarvan de laatste twee in aantallen zijn toegenomen. Onder moslims van Turkse afkomst is het percentage dat tot de striktere religieuze groepen behoort, gestegen van 37 naar 45 procent. Onder moslims van Marokkaanse afkomst is de stijging nog duidelijker: van 77 naar 84 procent. Deze groepen kunnen echter niet eenvoudig worden bestempeld als streng orthodox of salafistisch, benadrukt het SCP. Slechts 0,5 procent van de moslims noemt zichzelf salafistisch, terwijl ongeveer 8 procent streng orthodox is.
Hoewel de religieuze praktijk toeneemt, blijft het merendeel van de vrome en strikte moslims openstaan voor culturele diversiteit. Bijna iedereen zegt het goed te vinden dat de samenleving uit meerdere culturen bestaat. Minder dan 10 procent heeft begrip voor religieus geweld. Bij verkiezingen gaat een groot deel van de strenge moslims stemmen. Ze wijzen de democratische rechtsstaat en haar instituties dus voor het overgrote deel niet af, concludeert het SCP. De meeste strengere moslims zien zich als onderdeel van de Nederlandse democratie.
Jonge moslims en secularisering
Ondanks de toename van religieuze praktijk onder oudere moslims is er ook een trend van secularisering bij jongeren. Een onderzoek uit 2016 toont aan dat ruim een kwart van de jonge moslims in Nederland de islam minder serieus neemt dan hun ouders. Ze brengen de islamitische regels en gebruiken minder in de praktijk en beschouwen religie in toenemende mate als een privézaak. Ze noemen zich nog steeds moslim, maar tonen dat in het openbare leven minder en zijn minder streng in het naleven van islamitische voorschriften.
De keuze van jongeren om minder strikt te leven is ook zichtbaar in hun kledingkeuze en hun moskeebezoek. Zo draagt vijfendertig procent van de meisjes van wie hun moeder een hoofddoek droeg, zelf geen hoofddoek. Dertig procent van de jongens gaat minder vaak naar de moskee dan hun vader. Toch is er ook een minderheid, namelijk zeventien procent, die het geloof juist serieuzer gaat nemen dan hun ouders.
Deze trend van secularisering bij jonge moslims is belangrijk om te begrijpen voor het beeld van de islam in Nederland. Het toont aan dat de islamitische gemeenschap niet homogeen is, maar dat er ook een modernere en meer open visie op religie ontstaat. Dit heeft gevolgen voor de integratie van moslims in de maatschappij en voor het debat over religie in het openbare leven.
Maatschappelijke spanningen en integratie
De islamitische gemeenschap in Nederland is niet zonder uitdagingen. Moslims zijn in de minderheid en voelen zich in sommige gevallen uitgesloten of beïnvloed door de negatieve beeldvorming over de islam. Uit onderzoek blijkt dat de meeste moslims in Nederland goed geïntegreerd zijn in de samenleving. Ze dragen bij aan de economie, de cultuur en het sociale leven. Toch blijven uitdagingen bestaan, zoals discriminatie en islamofobie.
Een ander aspect van integratie is het onderwijs. Er zijn steeds meer islamitische scholen in Nederland. Deze scholen bieden moslimkinderen de mogelijkheid om onderwijs te volgen in een islamitische omgeving. Het debat over de financiering en kwaliteit van deze scholen is echter continu gaande. In 2020 was 0,8% van alle Nederlandse basisscholen islamitisch. Daarnaast zijn er twee islamitische middelbare scholen, waarvan één in Rotterdam staat. Ook kent Rotterdam twee hbo-instellingen die zich ‘islamitische universiteit’ noemen.
De islamitische politieke partijen en organisaties spelen ook een rol in de integratie van moslims in de Nederlandse maatschappij. Moslims zijn steeds actiever betrokken bij de politiek. Ze vormen een steeds groter gepercentage van de kiezers en zijn vertegenwoordigd op lokaal en nationaal niveau. Het debat over hun rol in de politiek is echter vaak verdeeld. Aan de ene kant wordt er gepleit voor meer inclusie en diversiteit, aan de andere kant worden er zorgen geuit over de invloed van religie op het openbare leven.
Cultuur en diversiteit
De islamitische cultuur heeft bijgedragen aan de diversiteit van de Nederlandse cultuur. Dit is onder meer zichtbaar in de keuken, de muziek en de kunst. Ook worden er steeds meer islamitische feestdagen erkend en gevierd. Deze feestdagen, zoals Ramadan en Ede, zijn voor velen in de islamitische gemeenschap belangrijk en vormen een gelegenheid voor familie en vrienden om samen te komen.
De diversiteit van de islamitische gemeenschap in Nederland is een belangrijk thema. Uit onderzoek blijkt dat het merendeel van de vrome en strikte moslims openstaat voor culturele diversiteit. Ze zien zichzelf als onderdeel van een multiculturele samenleving en willen geen enkele cultuur boven de andere stellen. Minder dan 10 procent heeft begrip voor religieus geweld, wat aantoont dat de meeste moslims de waarden van vrede en respect delen.
Conclusie
De islamitische gemeenschap in Nederland is de afgelopen decennia sterk gegroeid. Hoewel het huidige aandeel moslims in de bevolking relatief klein is, is de demografische ontwikkeling duidelijk: het aantal moslims zal de komende jaren verder stijgen. Deze groei heeft maatschappelijke implicaties, zoals de verandering in de demografie van steden en wijken, en heeft invloed op het debat over religie in het openbare leven.
Binnen de islamitische gemeenschap ontwikkelt zich een diversiteit aan religieuze identiteiten. Aan de ene kant is er een groeiende groep moslims die het geloof serieuzer gaat nemen, aan de andere kant zien we bij jongeren een trend van secularisering. Deze diversiteit is belangrijk om te begrijpen voor het beeld van de islam in Nederland. Het toont aan dat de islamitische gemeenschap niet homogeen is, maar dat er ook een moderne en open visie op religie ontstaat.
De integratie van moslims in de Nederlandse maatschappij is niet zonder uitdagingen. Moslims voelen zich in sommige gevallen uitgesloten of beïnvloed door de negatieve beeldvorming over de islam. Toch blijkt uit onderzoek dat de meeste moslims goed geïntegreerd zijn in de samenleving. Ze dragen bij aan de economie, de cultuur en het sociale leven. De islamitische gemeenschap is een levendig en belangrijk onderdeel van de Nederlandse maatschappij en zal in de komende jaren waarschijnlijk nog invloedrijker worden.