Suzanne Schulting: Een Nationale Icoon in Sport en Populaire Esthetiek
juli 21, 2025
Het verkeer in Nederland is de laatste jaren een stuk drukker geworden. Files zijn steeds vaker en langer aan de orde, met als gevolg dat reizigers en werknemers steeds meer tijd verliezen op de weg. Uit meerdere rapportages en analyses blijkt dat de filezwaarte – het product van de lengte en de duur van files – aanzienlijk is toegenomen in de afgelopen jaren. Dit artikel biedt een overzicht van de huidige toestand van het Nederlandse verkeer, de oorzaken van de toegenomen fileproblematiek, en mogelijke oplossingen.
Stijgende filezwaarte
De filezwaarte, een maat voor de mate van vertraging veroorzaakt door files, is in 2023 met 17 procent toegenomen, gemeten door de ANWB (bron 3). Deze stijging wordt vooral toegeschreven aan het feit dat het aantal voertuigen op de weg toeneemt. In 2024 is deze stijging verder doorgezet; volgens de ANWB is de filezwaarte met 8 procent toegenomen (bron 5). In 2024 stonden Nederlanders tot 18 procent meer in de file dan in 2023. In de spitsuren stond het verkeer aanzienlijk langer stil: in de ochtend- en avondspits was de filezwaarte met respectievelijk 6 en 18 procent hoger (bron 5).
De toename van de filezwaarte is vooral duidelijk op woensdagen en donderdagen, met een stijging van 40 en 25 procent op die dagen. Ook in de weekenden is de filezwaarte fors toegenomen, met 45 procent meer files dan in 2023, vooral door wegwerkzaamheden (bron 5).
Drukte in de spits
De grootste oorzaak van files blijft de drukte in de spitsuren. Rond 07:00 en 16:00 uur, vooral op maandag tot vrijdag, is het op de wegen het drukst. In 2024 was 77 procent van alle files het gevolg van deze spitsdrukte, volgens Rijkswaterstaat (bron 6). Dinsdagen en donderdagen zijn hierbij de drukste dagen. Tijdens deze perioden rijden veel Nederlanders tegelijkertijd van en naar hun werk, wat leidt tot congestie op de belangrijkste wegen en snelwegen.
De ochtend- en avondspits zijn niet alleen drukker geworden, maar ook langer. In 2023 was de filezwaarte tijdens de ochtendspits met 10 procent en in de avondspits met 18 procent toegenomen. Overdag, buiten de spitsuren, nam de filezwaarte met 23 procent toe (bron 3). Deze ontwikkeling heeft betrekking op het woon-werkverkeer, maar ook op andere verkeersstromen, zoals winkel- en recreatieverkeer.
Regionale verschillen
De toegenomen verkeersdrukte is niet gelijk verdeeld over het hele land. Het westen van Nederland, met name de regio’s rondom de vier grote steden (Den Haag, Utrecht, Amsterdam en Rotterdam), is het meest getroffen (bron 1). Hier is er veel werk te vinden, maar veel mensen wonen in de omringende buitengebieden. Dit leidt tot een intensief woon-werkverkeer, wat op zijn beurt files veroorzaakt. Deze regio’s zijn dus zowel woon- als werkplekken, waardoor het verkeer op en rond deze steden intensiever is dan elders in het land.
Hoewel het westen van Nederland het hardst wordt getroffen, blijkt uit de data dat ook andere regio’s aanzienlijk zijn geïmpacteerd. In 2024 stond het verkeer in het oosten, zuiden en westen van Nederland 6 procent vaker of langer in de spits dan in het noorden (bron 2). In het noorden nam de filezwaarte niet toe, wat aangeeft dat de drukte in het noordelijke deel van het land op dit moment lager is dan elders.
Oorzaken van de stijgende filezwaarte
De toegenomen filezwaarte is het gevolg van meerdere factoren. Ten eerste is er de groei van het aantal voertuigen. In 2024 werden dagelijks gemiddeld ongeveer 1.000 nieuwe personenauto’s geregistreerd, volgens de RDW (bron 7). In totaal was het aantal personenauto’s in Nederland in 2024 bijna 9,45 miljoen. Meer auto’s op de weg betekent per slot van rekening meer kans op files, vooral tijdens de spitsuren.
Daarnaast speelt het verkeersaanbod een rol. Het aantal mensen dat werkt en dus dagelijks woon-werkverkeer doet, is toegenomen. Ook de groei van de bevolking leidt tot meer verkeer. Deze ontwikkeling is wereldwijd een trend, maar in Nederland heeft het extra gevolgen gezien de relatief compacte landmassa en de hoge dichtheid van het woon-werkverkeer.
Wegwerkzaamheden zijn een andere belangrijke oorzaak van files. In 2024 zorgde het aantal en de duur van wegwerkzaamheden voor 45 procent meer files in de weekenden dan in 2023 (bron 5). Ondanks de noodzaak van onderhoud en modernisering van de infrastructuur, hebben deze projecten ertoe geleid dat het verkeer verder is ingeperkt.
Ondanks de groeiende drukte op de wegen, is het effect van thuiswerken en buiten de spits reizen nauwelijks meer zichtbaar. Het verkeer is inmiddels opnieuw op peil van voor de coronapandemie, wat betekent dat de eerder waargenomen afname van de spitsdruk is verdwenen (bron 3). De spitsuren zijn dus weer intensief en de filezwaarte is terug op het niveau voor de coronamaatregelen.
Drukte op specifieke wegen
Bij het analyseren van de toegenomen filezwaarte valt op dat bepaalde wegen en knooppunten extra hard worden getroffen. In 2024 was de A27 bij Lexmond naar Werkendam het grootste knelpunt, gevolgd door de A4 van Den Haag-Zuid naar de Ketheltunnel en de A2 van knooppunt Empel naar Kerkdriel (bron 2). Deze wegen zijn belangrijke verbindingen in het woon-werkverkeer en worden daarom vaak intensief gebruikt.
De toegenomen drukte op deze wegen kan worden toegeschreven aan een combinatie van factoren, zoals de afstand tussen woon- en werklocaties, de hoeveelheid werknemers die deze wegen gebruiken, en eventuele wegwerkzaamheden of ongevallen. In de zomermaanden, bijvoorbeeld, waren de A2 tussen Utrecht en Everdingen en de A10 Noord bij Amsterdam extra druk vanwege zowel verkeer als werkzaamheden (bron 5).
Mogelijke oplossingen
Hoewel het fileprobleem zich blijft voordoen, zijn er een aantal maatregelen in overweging genomen of al in uitvoering die kunnen helpen bij het verminderen van de verkeersdrukte. Eén van de oplossingen is het verbreden van wegen en het aanleggen van nieuwe snelwegen. Dit zou de capaciteit van de infrastructuur verhogen en mogelijkerwijs files verminderen. Echter, verbreden van wegen is kostbaar en kan ook negatieve gevolgen hebben voor het milieu, zoals geluidsoverlast en uitlaatgassen.
Een andere aanpak is het aanpassen van de snelheden op de wegen. De overheid kan kiezen voor hogere of lagere snelheden, afhankelijk van de situatie. Hogere snelheden kunnen de doorgang verbeteren, maar ook het aantal ongelukken verhogen. Lagere snelheden kunnen juist veiliger zijn, maar ook leiden tot langzamere verkeersstromen. Het is dus een balans die moet worden gevonden tussen veiligheid, doorgankelijkheid en milieueffecten.
Naast fysieke veranderingen aan de infrastructuur is er ook aandacht voor verkeersmanagement. Door verkeer te leiden via minder drukke wegen en door het gebruik van intelligente verkeerssystemen kunnen files worden verminderd. Tevens is er ruimte voor het bevorderen van alternatieve vervoersmiddelen, zoals fietsen, het openbaar vervoer en elektrische auto’s. Deze opties kunnen druk op de wegen verminderen en bijdragen aan een duurzamere mobiliteit.
Een belangrijke maatregel is het aanmoedigen van mensen om hun reispatronen te veranderen. Door bijvoorbeeld thuis te werken of te reizen buiten de spitsuren, kan de druk op de wegen worden verminderd. Deze maatregelen kunnen niet alleen files voorkomen, maar ook het milieu verlichten door minder verkeer en minder uitstoot.
Conclusie
De toegenomen filezwaarte in Nederland is een groeiend probleem dat zowel reizigers als werknemers last van hebben. De groei van het aantal voertuigen, de drukte in de spitsuren, en het aantal wegwerkzaamheden zijn belangrijke oorzaken van de verhoogde verkeersdruk. De drukte is vooral gevoeld in het westen van het land, waar de vier grote steden zich bevinden. De groei van de bevolking en het aantal werknemers draagt extra bij aan de intensiteit van het woon-werkverkeer.
Hoewel het fileprobleem zich blijft voordoen, zijn er mogelijke oplossingen die in overweging kunnen worden genomen. Het verbreden van wegen, het aanpassen van snelheden, het gebruik van intelligente verkeerssystemen, en het bevorderen van alternatieve vervoersmiddelen zijn allemaal manieren om de druk op de wegen te verlichten. Tevens is het aanmoedigen van mensen om te reizen buiten de spitsuren of om te werken vanuit huis een maatregel die kan bijdragen aan minder files.
De toekomst van het Nederlandse verkeer is dus een kwestie van aanpassing en innovatie. Het is duidelijk dat het huidige model van verkeer en mobiliteit niet volledig duurzaam is, maar met het juiste beleid en maatregelen kan dit veranderen. Het is belangrijk dat zowel de overheid als de maatschappij actief meedenkt over hoe het verkeer in Nederland beter en efficiënter kan worden geregeld.