Steden en regio’s in Nederland die onder het zeeniveau liggen

Nederland is een uniek land, waarvan een aanzienlijk deel historisch gezien uit water is gewonnen. Het landbouw- en stedebouwbeleid heeft geleid tot het droogleggen van vele polders en veengebieden. Door dit proces zijn grote delen van het land onder het zeeniveau beland, met name in Noord- en Zuid-Holland, maar ook in andere regio’s. Deze steden en gebieden zijn niet alleen historisch interessant, maar ook belangrijk voor toerisme en toekomstige waterbeheerstrategieën. In dit artikel geef ik een overzicht van de steden en regio’s in Nederland die onder het zeeniveau liggen, waarom dat zo is, en welke maatregelen er genomen zijn om dit risico te beheersen.

Wat betekent "onder zeeniveau" en hoe is het ontstaan?

Het normaal Amsterdams Peil (NAP) is het referentieniveau voor hoogte in Nederland. Alles wat onder dit peil ligt, wordt gezien als onder zeeniveau. Het proces dat hier tot stand heeft gebracht, is historisch en technisch verankerd. Tijdens de 17e tot 20e eeuw werden veengebieden en moerassen drooggelegd om er agrarisch land of stedelijke gebieden te creëren. Dit gebeurde met behulp van dijken en polders, waarbij het water uit de polders werd weggepompt. De bodem zakte daarna verder, waardoor het land nog lager onder het zeeniveau kwam te liggen.

Momenteel ligt ongeveer 26% van het Nederlandse grondgebied onder NAP. Een groot deel van dit land bevindt zich in de zuidwestelijke regio’s van het land, vooral in Noord- en Zuid-Holland. Hierdoor is het land sterk kwetsbaar voor overstromingen. Rond 59% van het land loopt het risico op overstroming, zowel van zee- als rivierkant. Deze situatie heeft geleid tot het ontwikkelen van complexe waterbeheermaatregelen, zoals de Deltawerken, en plannen voor de toekomst.

De meest lage steden en regio’s in Nederland

Zuidplaspolder: het laagste punt van Nederland

De Zuidplaspolder in Zuid-Holland is het laagste punt van Nederland. Het laagste punt bevindt zich op 6,76 meter onder NAP. Dit gebied is een klassiek voorbeeld van een droogmakerij, ontstaan door eeuwenlang waterbeheer en dijktechnieken. Het is een polder die verder gelegen is van de kust, maar toch een typisch voorbeeld van land dat veroverd is op water.

Haarlemmermeer en Wieringermeer

Beide polders liggen op -5 meter en -4 meter onder NAP. Haarlemmermeer is een historisch belangrijk gebied dat in de 19e eeuw drooggelegd werd. Het is tegenwoordig een belangrijk recreatiegebied en woningbouwgebied. Wieringermeer is een van de grotere polders in Noord-Holland, die ook drooggelegd is om landbouwgrond te winnen.

Flevoland

Flevoland is een regio die op -4 meter onder NAP ligt. Hoewel het niet direct grenst aan de kust, is het een recente landwinning, vooral ontwikkeld in de middeleeuwen. Het is grotendeels gebruikt voor landbouw en recreatie. De regio is een belangrijk voorbeeld van moderne poldering en innovatief waterbeheer.

Laag Holland: een regio vol polders en droogmakerijen

Laag Holland is een regio in Noord-Holland die volledig onder het zeeniveau ligt. Het omvat bekende steden en dorpen zoals Volendam, Edam, de Zaanstreek en de Beemster. Deze regio is historisch ontstaan door drooglegging van veengebieden. De Beemster is een van de bekendste polders in deze regio en ligt op 6 meter onder NAP. Het is een UNESCO-werelderfgoedgebied en een levend voorbeeld van poldering.

Gouda en Amsterdam

Grote steden zoals Gouda en Amsterdam bevinden zich ook op locaties die historisch gezien uit veengebieden zijn gewonnen. In deze steden is het regelmatig dat na hevige regenbuien water in huizen stroomt. Dit is een gevolg van bodemdaling, die ontstaat door drooglegging en het wegwerken van water. De funderingen van huizen kunnen hierdoor beschadigen en instorten, wat maakt duidelijk dat bodemdaling een ernstig probleem is in de laaggelegen delen van Nederland.

Toeristische betekenis van polders en onder-zeeniveau-gebieden

De polders en droogmakerijen in Nederland zijn niet alleen historisch belangrijk, maar ook van toeristische aantrekkingskracht. Steden zoals Volendam en Edam trekken jaarlijks tienduizenden bezoekers. Deze gebieden zijn niet alleen mooi om te zien, maar ook een levend voorbeeld van het Nederlandse waterbeheer en landbouwvermogen.

De Beemster en de Zaanstreek zijn UNESCO-werelderfgoedgebieden. Ze worden daarom bewaard als culturele en historische gebieden. Toeristen kunnen hier leren hoe Nederland land heeft gewonnen uit water en hoe dit land is gemaakt door polders en dijken. Deze gebieden zijn een levend voorbeeld van het Nederlandse geheugen met water.

Toekomstige plannen en uitdagingen

Nederland moet zich voortdurend verdedigen tegen de risico’s van zeespiegelstijging en bodemdaling. De huidige dijken zijn weliswaar sterk, maar als het waterpeil verder stijgt, zullen ze mogelijk niet voldoende zijn. Daarom worden plannen gemaakt voor verbeteringen aan het watersysteem. Denk aan hogere dijken, groene bufferzones langs de kust, en innovatieve bouwmethoden die het land beter kunnen verdedigen. Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheid om delen van het land opnieuw te verwateren of om te bouwen in hoger gelegen gebieden.

Moderne technologieën zoals duinverhogingen, stroomversnellers en waterkrachtcentrales worden gebruikt om het waterbeheer efficiënter te maken. Deze maatregelen zijn nodig om de toekomstige risico’s te beheersen.

Conclusie

Nederland is een land waarvan een aanzienlijk deel onder het zeeniveau ligt. Deze situatie is historisch ontstaan door drooglegging van veengebieden en moerassen. De polders en droogmakerijen zijn niet alleen belangrijk voor landbouw en stedebouw, maar ook voor toerisme. Ze zijn levende voorbeelden van het Nederlandse waterbeheer en landbouwvermogen. Met de stijgende zeespiegel en bodemdaling is het van groot belang dat Nederland zich goed voorbereid op toekomstige uitdagingen. Door verder te investeren in innovatief waterbeheer en bouwmethoden, kan Nederland zich blijven verdedigen tegen de risico’s van overstroming en bodemdaling.

Bronnen

1. Nijland Online - Welke steden in Nederland liggen onder zeeniveau
2. IndeHeiligeStede - Nederland onder zeeniveau: de plekken en regios die onder het water liggen
3. IndeHeiligeStede - Nederland onder water: gebieden die onder het zeeniveau liggen
4. Rode Kruis - Overstromingen in Nederland: wat doen we als de dijken bezwijken?