Nederlandse steden: een overzicht van inwoneraantallen, kenmerken en bijnamen
juli 20, 2025
Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) speelt een cruciale rol in de veiligheid van zowel de Nederlandse burgerbevolking als militairen. Deze dienst staat 24 uur per dag klaar om explosieven, zowel conventionele als geïmproviseerde, onschadelijk te maken. Binnen Nederland en in internationale missiegebieden is de EOD een onmisbaar onderdeel van de defensie-structuur. De taak van de EOD is niet beperkt tot het ruimen van bommen of het onderzoeken van verdachte pakketten; de dienst is ook verantwoordelijk voor het zogenaamde “springen” van explosieven, wat inhoudt dat deze veilig vernietigd worden. In dit artikel bespreken we de activiteiten, locaties, en het belang van de EOD in het kader van de Nederlandse veiligheid, met een focus op het sprinzen van explosieven en de voorbereidingen op nieuwe springlocaties.
De rol van de EOD in Nederland
De Explosieven Opruimingsdienst Defensie is onderdeel van het Operationeel Ondersteuningscommando Land en sinds 2012 direct onderdeel van Defensie. De EOD's taak is om explosieven, inclusief bommen, vuurwerk, en verdachte pakketten, onschadelijk te maken. Dit gebeurt zowel op het land als in de zee. De dienst is niet alleen actief binnen Nederland, maar ook in internationale missiegebieden, waar de dreiging van geïmproviseerde explosieven (IED’s) het hoogst is.
In Nederland is de EOD permanent actief. Jaarlijks ontvangt de dienst circa 2.500 meldingen van conventionele explosieven en diverse meldingen van verdachte pakketten of geïmproviseerde explosieven. De meeste explosieven zijn overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog, zoals bommen die niet zijn ontploft of mijnenvelden die tijdens de oorlog zijn aangelegd. Daarnaast worden er jaarlijks ook meldingen gedaan van illegaal vuurwerk, handgranaten, of verdachte pakketten op openbare plekken. De EOD is opgeleid om deze gevaren snel en veilig te ruimen.
Het ruimen en springen van explosieven
Wanneer een explosief wordt aangetroffen, wordt het eerst onderzocht door de politie of andere betrokken partijen. Als de explosie niet direct gevaarlijk is en niet zelf kan worden geruimd, wordt de EOD ingeschakeld. De EOD is de enige organisatie in Nederland die geoordeeld explosieven kan “laten springen”, wat betekent dat ze veilig vernietigd worden. Dit is een essentieel onderdeel van de taak van de EOD, omdat explosieven die niet op de juiste manier geruimd worden, een groot risico vormen voor de omgeving en de bevolking.
De EOD werkt nauw samen met civiele bedrijven die explosieven kunnen detecteren. Deze bedrijven mogen alleen conventionele explosieven zoeken; de EOD is de enige die deze veilig kan vernietigen. Dit is belangrijk bij grote bouwprojecten, waar explosieven vaak worden aangetroffen bij het leggen van wegen of spoorlijnen. De EOD is dan verantwoordelijk voor het veilig springen van deze gevaren.
Het springen gebeurt meestal overdag en niet in het weekend, wat betekent dat er een beperkt aantal explosies per dag plaatsvindt. De intensiteit van het werk varieert afhankelijk van de omstandigheden, zoals het aantal meldingen en de locatie. In sommige gevallen is het nodig om te springen buiten Nederland, bijvoorbeeld in internationale oefengebieden waar zwaardere explosieven gebruikt kunnen worden.
Springlocaties in Nederland
Een cruciale activiteit van de EOD is het gebruik van springlocaties, waar explosieven veilig geruimd kunnen worden. De huidige springlocaties in Nederland zijn onder andere het springterrein bij Reek. Dit terrein is echter tegen de grenzen aan gelopen qua vergunning en drukte. Daarom zoekt Defensie momenteel naar nieuwe locaties binnen Nederland waar geoefend kan worden. Deze locaties zijn van groot belang voor de voorbereiding op zowel nationale als internationale missies.
Een van de locaties die in overweging worden genomen is Flevoland. In deze regio zijn twee mogelijke locaties geïdentificeerd: een gebied naast de Ketelbrug boven Swifterbant en een gebied tussen de Vogelweg en Meeuwentocht in Lelystad. Als een van deze locaties wordt gekozen, is het niet duidelijk of er met zwaardere explosieven gewerkt kan worden. Dit is een belangrijk overweging, omdat de dreiging van geïmproviseerde explosieven groter is in internationale missiegebieden. De EOD moet daardoor regelmatig oefenen met verschillende soorten explosieven om zich goed voor te bereiden.
Embleem en symboliek van de EOD
Het embleem van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie is een krachtig symbool van de taak en verantwoordelijkheid van de EOD. Het embleem toont een vallende okergele vliegtuigbom, vergezeld door een zwaard en een lauwertak tegen een rode achtergrond. De symboliek van het embleem is duidelijk en doeltreffend:
- Rood symboliseert gevaar en staat voor het karakter van EOD-operaties.
- De bom staat voor de hoofdtaak van de EOD: het onschadelijk maken van ongesprongen explosieven.
- De drie zichtbare vinnen van de bomstaart vertegenwoordigen de dreigingen die gepaard gaan met explosievenruiming: conventionele, chemisch-biologische en radiologische.
- Geel staat voor oplettendheid, voorzichtigheid en vijandigheid.
- Het zwaard verwijst naar de strijd die de EOD levert met de vaak onzichtbare vijand.
- De lauwertak symboliseert vrede en veiligheid.
Het embleem is ontworpen om de essentie van de EOD duidelijk te maken: het ruimen van explosieven om veiligheid te waarborgen, zowel in Nederland als in internationale missiegebieden.
De geschiedenis van de EOD
De Explosieven Opruimingsdienst Defensie heeft een rijke geschiedenis. In 1943 werd reeds voorzien dat na de bevrijding van Nederland veel niet-gesprongen explosieven achterbleven. Daarom werden militairen op een Bomb Disposal cursus gestuurd in Engeland. In 1944 begonnen 11 ruimers van de landmacht met het ruimen van mijnenvelden, losse munitie en opslagplaatsen. EOD-ploegen van de marine begonnen met het ruimen in het Scheldegebied. Tientallen EOD-ers verloren het leven of raakten gewond tijdens deze vroege operaties.
De EOD is sinds 2012 onderdeel van Defensie en is niet langer uitsluitend gericht op opleiding en ruimen, maar ook op het actief inzetten van EOD-ers in militaire missies. Dit betekent dat de EOD nu ook deel uitmaakt van bredere defensie-activiteiten en niet alleen gericht is op het ruimen van explosieven.
Oefenen voor terroristische aanslagen
Een belangrijk aspect van de werkzaamheden van de EOD is het voorbereiden op terroristische aanslagen. De dreiging in Nederland wordt momenteel omschreven als “aanzienlijk”, wat betekent dat een aanslag voorstelbaar is. De EOD oefent regelmatig om aanslagen op meerdere plaatsen tegelijk het hoofd te kunnen bieden. Dit is van groot belang, omdat de dreiging van geïmproviseerde explosieven (IED’s) in missiegebieden vooral hoog is.
In Nederland worden jaarlijks circa 200 meldingen gedaan van geïmproviseerde explosieven, zoals illegaal vuurwerk, handgranaten of verdachte pakketten op openbare plekken. Deze meldingen stijgen vaak rond de jaarwisseling, wanneer het aantal meldingen van mensen die met vuurwerk experimenteren toeneemt. De EOD is daarom permanent klaar om deze gevaren snel en veilig te ruimen.
De toekomst van de EOD
De EOD moet zich continu aanpassen aan de veranderende wereld. De dreiging van explosieven, zowel conventioneel als geïmproviseerd, blijft een groot risico, niet alleen in internationale missiegebieden, maar ook in Nederland. Daarom is het belangrijk dat de EOD voldoende ruimte heeft om te trainen en te oefenen. Momenteel zoekt Defensie naar nieuwe springlocaties binnen Nederland om de oefeningen te kunnen uitbreiden. In Flevoland zijn twee mogelijke locaties geïdentificeerd, maar het is nog onduidelijk of deze locaties geschikt zijn voor het gebruik van zwaardere explosieven.
De EOD speelt een essentiële rol in de veiligheid van Nederland en haar burgers. De dienst is niet alleen verantwoordelijk voor het ruimen van explosieven, maar ook voor het voorbereiden op mogelijke terroristische aanslagen. De EOD zorgt ervoor dat Nederland veilig blijft, zowel in het huidige tijdperk als in de toekomst.
Conclusie
De Explosieven Opruimingsdienst Defensie is onmisbaar voor de veiligheid van zowel de Nederlandse burgerbevolking als militairen. De EOD staat 24 uur per dag klaar om explosieven, inclusief verdachte pakketten en geïmproviseerde explosieven, veilig te ruimen. De dienst is verantwoordelijk voor het springen van explosieven, wat inhoudt dat deze veilig vernietigd worden. In Nederland is de EOD permanent actief en wordt jaarlijks met circa 2.500 meldingen van explosieven gewerkt. Daarnaast is de EOD ook betrokken bij het voorbereiden op terroristische aanslagen, wat regelmatig gebeurt via oefeningen.
Momenteel zoekt de EOD naar nieuwe springlocaties binnen Nederland, waaronder in Flevoland. Deze locaties zijn belangrijk voor de uitbreiding van de oefeningen en het gebruik van zwaardere explosieven. De EOD speelt dus een cruciale rol in de veiligheid van Nederland en haar burgers, en dit zal in de toekomst nog steeds het geval zijn.