De toename van spinnen in Nederland: trends sinds 2018 en wat dat betekent

De afgelopen jaren is er sprake van een duidelijke verandering in het spinnenlandschap in Nederland. Niet alleen het aantal waargenomen exemplaren is toegenomen, ook de soorten spinnen die in ons land voorkomen, lijken steeds meer aan te nemen. Deze verandering is niet toevallig, maar lijkt verband te houden met klimaatverandering, veranderende ecologieën en toegang tot nieuwkomers via importroutes of migratie. In dit artikel bekijken we de trends die zich sinds 2018 hebben ontwikkeld, de belangrijkste spinnen die in de aandacht zijn gekomen, en wat deze ontwikkelingen betekenen voor zowel mensen als de natuur.


De groeiende aanwezigheid van exotische spinnen

Een van de opvallendste trends sinds 2018 is de toename van exotische spinnen in Nederland. Dit betekent spinnen die niet van oorsprong uit ons land stammen, maar die door veranderingen in klimaat en ecologie nu steeds vaker in Nederland voorkomen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de valse wolfspin, die in 2007 voor het eerst in Nederland werd waargenomen. Sindsdien is het aantal waarnemingen van deze spin exponentieel toegenomen. In de periode van september 2018 tot 2019 werden er 41 exemplaren gezien, in de periode 2021-2022 al bijna 500. Dit duidt op een versterkte vestiging van deze soort in Nederland.

De valse wolfspin komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en heeft een voorkeur voor warme omgevingen. Door de stijgende temperaturen in stedelijke gebieden, zoals in huizen en bebouwde woonomgevingen, kan deze spin zich steeds beter vestigen. De spin is actief van nature en jaagt op prooi, in tegenstelling tot veel andere spinnen die op webben afwachten. Ondanks de naam is de valse wolfspin niet agressief, maar wel in staat om een pijnlijk beetje toe te dienen, vooral als het gevoeligheid van de betreffende persoon dat vereist.

Spinnenexpert Sjef van Overdijk benadrukt dat de naam "valse wolfspin" misleidend kan zijn, omdat het suggerereert dat het een agressieve soort is. In werkelijkheid is de spin slechts een "onechte" of "valse" wolfspin, wat wil zeggen dat het geen echte wolfspin is. Echter, de spin is wel giftig, en een beetje kan bij bepaalde mensen tot lokale ontstekingsreacties leiden.


De kruisspin en de trend in tuinen

Een andere spin die opnieuw in aantocht is, is de kruisspin. Deze spin is de meest voorkomende spin in Nederland en werd in 2021 wederom de winnaar van de Spinnentelling. In 2021 was het gemiddeld aantal kruisspinnen per tuin 13, wat hoger is dan in 2019 en 2020, maar nog steeds lager dan in de jaren 2015-2017. De daling in het aantal kruisspinnen begint in 2015, toen er gemiddeld 24 spinnen per tuin werden waargenomen. In 2016 was dit aantal zelfs gestegen tot 37 per tuin, maar in de daaropvolgende jaren volgde een duidelijke daling, tot een dieptepunt in 2019 en 2020, waarin er gemiddeld slechts 6 exemplaren per tuin werden gezien. Sinds 2021 is er een zichtbare herstelling, wat wijst op een comeback van deze spin.

De kruisspin is een veelvoorkomende spin die vooral in bebouwde omgevingen en tuinen te vinden is. Ze heeft een karakteristieke vorm en is relatief makkelijk te herkennen. Het feit dat het aantal kruisspinnen sinds 2021 weer stijgt, wijst op een stabilisering van de populatie, mogelijk versterkt door gunstigere klimatologische omstandigheden of veranderingen in het ecosysteem.


De rol van klimaatverandering

Een van de hoofdoorzaken van de toename van zowel exotische als endemische spinnen in Nederland is de klimaatverandering. Spinnenexpert Sjef van Overdijk benadrukt dat de warme, droge zomers die in de afgelopen jaren steeds vaker voorkomen, het klimaat steeds meer mediterrane trekken krijgen. Dit betekent dat soorten die oorspronkelijk uit Zuid-Europa komen, zoals de valse wolfspin, nu steeds vaker in Nederland kunnen overwinteren en zich vestigen.

Buiten het klimaat spelen ook andere factoren een rol. Zo kunnen spinnen via importroutes, zoals geïmporteerde olijfbomen of andere planten, naar Nederland meereizen. Ook is er een fenomeen genaamd ballooning, waarbij jonge spinnen aan hun web met de wind meereizen over lange afstanden. Dit zorgt ervoor dat spinnen soorten die eerder alleen in Zuid-Europa voorkwamen, nu ook in Nederland worden aangetroffen.


De invloed op mensen en huisdieren

Hoewel de toename van spinnen in Nederland een ecologisch fenomeen is, kan het ook impact hebben op mensen en huisdieren. Spinnen zijn in de regel ongevaarlijk, maar bepaalde soorten kunnen wel een beetje toebrengen. De valse wolfspin is hier een voorbeeld van. Hoewel het niet levensbedreigend is, kan een beetje van deze spin bij gevoelige personen tot lokale ontstekingen leiden. Daarom is het verstandig om spinnen te vermijden en, als je er één tegenkomt, zeker niet te proberen hem te pakken of te vertrappen.

Voor huisdieren is de situatie iets anders. Volgens dierendeskundigen zijn spinnen voor huisdieren in de regel niet gevaarlijk. Huisdieren zoals katten of honden zijn vaak niet geïnteresseerd in spinnen en zullen deze meestal negeren. In zeldzame gevallen kunnen spinnen wel bijten, maar de gevolgen zijn meestal niet ernstig. Echter, als een spin wel een dier bijt, kan dat bij gevoelige dieren tot een lichte reactie leiden, zoals ontsteking of pijn.


Wat kunnen we als mens doen?

Hoewel spinnen in de natuur een belangrijke rol spelen – zoals het reguleren van insectenpopulaties – kan hun aanwezigheid in bebouwde omgevingen soms vervelend zijn. Er zijn enkele manieren om spinnen te vermijden of hun aanwezigheid te beperken:

  • Houden van een nette leefomgeving: Spinnen houden van schaduwrijke en stofrijke plekken. Door regelmatig te stofzuigen en te schrobben, wordt de kans op spinpopulaties verminderd.
  • Vermijden van open plekken: Spinnen houden van hoeken en nissen. Door deze plekken te houden in goede staat en eventueel met schermen te afsluiten, kan het aantal spinnen verminderd worden.
  • Gebruik van spinbestrijdingsmiddelen: In extreme gevallen kan het gebruik van spinbestrijdingsmiddelen worden overwogen. Echter, dit dient met voorzichtigheid te gebeuren, zowel om de ecologie niet te schaden als om de veiligheid van mensen en dieren te waarborgen.
  • Spinnen niet vertrappen: Hoewel het verleidelijk is om een spin te vertrappen, is dit niet effectief. Door te vertrappen, kan de spin stressen en mogelijk agressief reageren, wat de kans op een beetje vergroot.

De ecologische betekenis van spinnen

Hoewel spinnen vaak met angst of ongemak geassocieerd worden, spelen ze een belangrijke rol in het ecosysteem. Zij zijn natuurlijke jagers en helpen bij het reguleren van insectenpopulaties, waaronder vliegen, muggen en andere kleine insecten. Zonder spinnen zou het insectenovervloed in veel gebieden exponentieel toenemen, wat negatieve gevolgen kan hebben voor mensen, dieren en de natuur in het algemeen.

Daarnaast zijn spinnen ook een belangrijk onderdeel van de biodiversiteit. De toename van exotische spinnen in Nederland wijst op een diverser ecosysteem, wat op zich een positieve ontwikkeling is. Echter, het is belangrijk om te letten op eventuele negatieve gevolgen van deze toename, zoals de verdringing van endemische spinnen of de impact op andere insectenpopulaties.


Conclusie

De toename van spinnen in Nederland, zowel exotische als endemische soorten, is een duidelijke trend die sinds 2018 zichtbaar is. De valse wolfspin is een van de meest opgemerkte spinnen, en haar groeiende aanwezigheid wijst op veranderingen in klimaat en ecologie. Ook de kruisspin, een veelvoorkomende spin in Nederlandse tuinen, is opnieuw in aantocht. De toename van spinnen in Nederland is een gevolg van meerdere factoren, waaronder klimaatverandering, migratie via web en importroutes.

Hoewel spinnen in de regel ongevaarlijk zijn voor mensen en huisdieren, is het verstandig om voorzichtig te zijn en te vermijden om ze te storen of te vertrappen. Buiten hun eventuele narekende aspecten spelen spinnen een essentiële rol in het ecosysteem. Zij helpen bij het reguleren van insectenpopulaties en bijdragen aan de biodiversiteit. Daarom is het belangrijk om spinnen met respect te behandelen en hun rol in de natuur niet te onderschatten.


Bronnen

  1. De giftige valse wolfspin duikt steeds vaker op in Nederland
  2. Deze spin komt het meest voor in Nederland
  3. Valse wolfspin in Nederland
  4. Exotische spinnen in Nederland
  5. Giftige valse wolfspin in Nederland
  6. Grootste spinnen in Nederland
  7. Spin en gevaar voor mensen en dieren

Related Posts