De meest gezonde steden in Nederland: Welke gemeenten ademen de schoonste lucht?

In een tijd waarin luchtkwaliteit een steeds grotere rol speelt in de keuze voor wonen of reizen, is het van belang om te weten welke steden in Nederland de meest gunstige omstandigheden bieden voor gezond leven. Nederland telt niet alleen rijke historie en culturele bezienswaardigheden, maar ook verschillende gemeenten waar de lucht bijzonder schoon is. Deze artikelen geven een overzicht van de steden en gemeenten in Nederland die opduiken in meerdere analyses en onderzoeken als de gezondste of de meest luchtschoon leefomgevingen. Op basis van gegevens uit diverse betrouwbare bronnen, zoals RIVM, het Europees Milieuagentschap (EEA), en journalistieke analyses, worden de tien gezondste steden en gemeenten in Nederland besproken, evenals de factoren die bijdragen aan hun positieve score.

Wat bepaalt de luchtkwaliteit van een stad?

Om te bepalen hoe schoon de lucht is in een bepaalde stad, wordt gebruikgemaakt van diverse indicatoren. Een belangrijk criterium is de concentratie van fijnstof (PM2.5) en stikstofdioxide (NO2), die beide negatief zijn voor de gezondheid. Daarnaast spelen verkeer, industrie, houtverbranding en de aanwezigheid van groene ruimte een rol in de luchtkwaliteit. In dit kader worden steden en gemeenten beoordeeld op het grondgebied van openbaar vervoer, fiets- en voetgangersvriendelijkheid, recreatieplekken en het algehele gezonde milieu.

De onderzoeken tonen aan dat in grote steden zoals Rotterdam, Eindhoven en Nijmegen de luchtkwaliteit als "matig" of "niet ideaal" wordt geclassificeerd. In tegenstelling daarmee, zijn er gemeenten die dicht bij of zelfs onder de WHO-advieswaarden liggen, wat betekent dat daar de lucht aantoonbaar gezonder is.

De tien gezondste steden en gemeenten in Nederland

Onderstaande lijst is gebaseerd op meerdere analyses, waaronder de onderzoeken van Pointer (gebaseerd op RIVM-gegevens), Arcadis (tweejaarlijkse gezondheidsinventarisatie), en het Europees Milieuagentschap (EEA). Deze bronnen beoordelen niet alleen de luchtkwaliteit, maar ook andere aspecten van gezondheid, zoals recreatie, beweging en maatschappelijke cohesie.

1. Apeldoorn (Gelderland) – Meest gezonde stad van Nederland

Apeldoorn staat bovenaan in de ranglijst van Arcadis en scoort het hoogst op meerdere gezondheidsaspecten. De stad is fietsvriendelijk, heeft genoeg recreatieplekken, en biedt goede voorzieningen voor beweging en sociaal contact. Apeldoorn heeft ook een gunstige luchtkwaliteit, die verder verbeterd wordt door een lage fijnstofconcentratie en minimaal verkeer.

2. Maastricht (Limburg) – Gezonde gemeenschap met veel groen

Maastricht scoort goed in de Arcadis-ranglijst en is een stad met veel groene ruimte en beweging. De luchtkwaliteit in Maastricht is relatief gunstig, met een lage concentratie fijnstof. De stad staat ook op een gunstige positie in de EEA-ranglijst.

3. Groningen (Groningen) – Schoonste lucht in Nederlandse steden

Groningen scoort op meerdere onderzoeken positief voor luchtkwaliteit. Volgens het Europees Milieuagentschap ademen de inwoners van Groningen de schoonste lucht van alle negen grote steden in Nederland. De stad is daarnaast goed te bereiken met fiets of openbaar vervoer, wat bijdraagt aan een gezonde leefomgeving.

4. Schiermonnikoog (Friesland) – Eiland van frisse lucht

Schiermonnikoog, een van de Waddeneilanden, scoort het hoogst op de lijst van Pointer als gemeente met de schoonste lucht. De lage fijnstof- en NO2-concentraties liggen ver onder de WHO-advieswaarden. Daarnaast profiteert het eiland van frisse zeewind en weinig verkeer.

5. Terschelling (Friesland) – Rustige plek met minimaal vervuiling

Terschelling scoort ook hoog in de Pointer-lijst. Het eiland is een populaire bestemming voor wandelaars en fietsers, en de luchtkwaliteit is uitstekend. De combinatie van natuurlijke omgeving en weinig industriële activiteit draagt bij aan een gezonde leefomgeving.

6. Vlieland (Friesland) – Grote open ruimte, schone lucht

Vlieland is een eiland met weinig bevolking en een gunstige luchtkwaliteit. De fijnstof- en NO2-concentraties zijn laag, en het eiland profiteert van de frisse lucht die via de zee aangevoerd wordt. Het is een ideale plek voor wie schone lucht zoekt en tegelijk geniet van natuur.

7. Ameland (Friesland) – Zandstranden en frisse lucht

Ameland is een van de meest bezoekersvriendelijke eilanden in Nederland. De luchtkwaliteit is uitstekend, en de concentratie van fijnstof en stikstofdioxide ligt ver onder de WHO-advieswaarden. Het eiland is een populaire bestemming voor fietsen en wandelen.

8. Het Hogeland (Groningen) – Dichtbevolkt, maar gezond

Het Hogeland is een gebied in Groningen dat relatief dichtbevolkt is, maar toch een goede luchtkwaliteit biedt. De combinatie van een gunstige geografische ligging en relatief weinig verkeer leidt tot een lage concentratie vervuilende stoffen.

9. Texel (Noord-Holland) – Vrije lucht en open ruimte

Texel, een van de Noord-Hollandse eilanden, scoort goed op luchtkwaliteit. Het eiland is populair bij fietsers en wandelaars en is bekend om zijn open ruimtes en frisse lucht. De concentratie fijnstof is laag, en de stikstofdioxide ligt onder de WHO-advieswaarden.

10. Noardeast-Fryslân (Friesland) – Groene ruimte met schone lucht

Noardeast-Fryslân is een gebied in Friesland dat relatief dunbevolkt is en weinig industriële activiteit kent. De luchtkwaliteit is uitstekend, en de concentratie vervuilende stoffen is laag. Het gebied is ideaal voor wandelingen, fietsritjes en recreatie.

Gezondheid en luchtkwaliteit: Wat betekent dit voor bewoners en toeristen?

De luchtkwaliteit heeft een directe invloed op de gezondheid van mensen, vooral voor kinderen, ouderen en personen met chronische ziektes. In steden waar de luchtvervuiling hoger is, zijn de risico’s op longproblemen, hart- en vaatziekten, en allergieën aanzienlijk groter. In de tien genoemde steden en gemeenten is dit risico aanzienlijk lager, wat maakt dat zij niet alleen gezonder zijn om in te wonen, maar ook aantrekkelijker voor toeristen die een rustige en gezonde omgeving zoeken.

Daarnaast draagt schone lucht bij aan een betere levenskwaliteit. Mensen kunnen langer en vaker wandelen, fietsen of sporten zonder last van luchtkwaliteit. Dit bevat ook positief effect op mentale gezondheid, want frisse lucht en beweging zijn bekend om hun kalmerende en opbouwende werking.

De invloed van verkeer en industrie op luchtkwaliteit

Hoewel de tien genoemde steden en gemeenten relatief schone lucht bieden, blijft Nederland als land met een hoge bevolkingsdichtheid en intens verkeer de uitdagingen aan luchtkwaliteit. In steden zoals Eindhoven, Nijmegen en Rotterdam is de luchtkwaliteit slechter, wat vooral te wijten is aan verkeer, industrie en houtverbranding. In deze steden wordt de luchtkwaliteit vaak geclassificeerd als "matig", wat betekent dat de concentratie fijnstof en stikstofdioxide hoger is dan de WHO-advieswaarden.

Om de luchtkwaliteit te verbeteren, nemen steden maatregelen zoals verkeersbeperkingen, meer fietspaden, investeringen in openbaar vervoer en stimuleren van duurzame energie. Deze acties worden steeds belangrijker, gezien de toegenomen aandacht voor duurzaamheid en gezondheid.

Reizen en verblijf in schone steden

Voor toeristen is het verblijf in een stad met goede luchtkwaliteit een extra pluspunt. Het maakt het dorp of stad aantrekkelijker voor wandelingen, fietsritten, en ontdekkingen in de natuur. Bovendien draagt het bij aan een rustiger en gezonder verblijf, wat bijzonder waardevol is voor gezinnen met kinderen of voor oudere bezoekers.

In steden als Apeldoorn, Groningen en Zwolle zijn er ook extra faciliteiten voor beweging, zoals fietspaden, recreatiegebieden en groene ruimtes. Deze steden zijn daarom ook een populaire keuze voor sportieve toeristen en gezinnen die willen genieten van frisse lucht en gezonde activiteiten.

De rol van openbaar vervoer en fietspaden

Een belangrijke factor in de luchtkwaliteit van een stad is de beschikbaarheid van fietspaden en openbaar vervoer. In steden waar fietsen en lopen centraal staan, is de fijnstofconcentratie meestal lager dan in steden waar het verkeer domineert. Bovendien draagt fietsen en wandelen bij aan het verbeteren van de gezondheid van inwoners en toeristen.

In de tien genoemde steden zijn fietspaden en voetgangerszones goed ontwikkeld, waardoor bezoekers eenvoudig kunnen bewegen zonder het gebruik van auto’s. Dit maakt het verblijf niet alleen gezonder, maar ook comfortabeler en duurzamer.

Samenleving en gezonde gemeenschap

Een gezonde leefomgeving is niet alleen een kwestie van luchtkwaliteit, maar ook van sociale interactie, beweging en toegang tot recreatie. In de steden en gemeenten die in deze artikelen genoemd worden, zijn deze aspecten goed ontwikkeld. Er zijn genoeg plekken voor sociale contacten, activiteiten en recreatie, waardoor mensen niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal gezonder leven.

Conclusie

De tien genoemde steden en gemeenten in Nederland bieden een gunstige combinatie van luchtkwaliteit, beweging, recreatie en sociale interactie. Deze steden en gebieden zijn ideaal voor wie op zoek is naar een gezonde leefomgeving of een rustige bestemming voor een vakantie. Of je nu wilt genieten van een fietsrit door het Friese landschap, wandelen in het centrum van Apeldoorn, of ontdekken wat Groningen te bieden heeft, deze steden zijn een aanrader voor toeristen die schone lucht en gezondheid belangrijk vinden.

De kwaliteit van de lucht blijft een belangrijk thema in Nederland, en de inspanningen van steden en gemeenten om deze te verbeteren zijn van essentieel belang voor de gezondheid van de bevolking. Voor toeristen is dit ook een waardevolle informatiebron, want het beïnvloedt de kwaliteit van het verblijf en het genieten van de natuur en culturele bezienswaardigheden.

Bronnen

1. Dit is de meest gezonde stad van Nederland (en dit de minst gezonde)
2. Groningen heeft van de grote Nederlandse steden de schoonste lucht
3. Waar in Nederland is de lucht nog écht schoon?
4. In Nederland heeft geen enkele onderzochte stad een ‘goede’ luchtkwaliteit
5. Je dagelijkse rondje: een wandeling door het park, frisse lucht in je longen
6. Onze top 7 van leukste steden voor een stedentrip in Nederland