Nederland in het licht van internationale culturele evenementen
juli 20, 2025
Het Nederlands examen op vwo-niveau vereist niet alleen een solide taalbegrip, maar ook een systematische aanpak bij het lezen en het samenvatten van teksten. Ondanks dat het schriftelijke samenvatten officieel sinds 2015 geen onderdeel meer is van het examen, blijft het een essentieel vaardigheid die leerlingen moeten beheersen. Dit komt doordat vragen rondom het hoofdthema, kernzinnen en structuur blijven voorkomen. In dit artikel worden tips en strategieën besproken die leerlingen kunnen gebruiken om effectief en efficiënt te werken tijdens het examen.
Samenvatten als strategie voor het examen
Hoewel het schriftelijk samenvatten op het Nederlands examen niet langer verplicht is, is het nog steeds een belangrijke oefening om de kern van een tekst te begrijpen. De meeste tips die in de bronnen genoemd worden, duiden op het belang van het kunnen samenvatten van teksten, zelfs wanneer dit niet direct wordt getoetst. Bijvoorbeeld, als er wordt gevraagd om een tekst in een bepaald aantal woorden samen te vatten, is het handig om deze vaardigheid op te peil.
Een veelgebruikte aanpak is het maken van een kladversie, gevolgd door het schrijven van een nette versie. Deze aanpak zorgt ervoor dat de kern van de tekst goed wordt overgebracht in een duidelijke, overzichtelijke vorm. Ook is het belangrijk om aandacht te besteden aan het aantal woorden dat wordt opgegeven in de vraag. Als je het woordelijm overschrijdt, kun je creatief zijn met het verwoorden van zinnen, zolang het betekenisverlies niet optreedt.
Oriënterend lezen en het herkennen van kernzinnen
Een essentiële tip die in meerdere bronnen wordt genoemd, is het oriënterend lezen van de tekst. Voordat je aan de vragen begint, is het verstandig om de tekst eerst te scannen. Let op zaken als de titel, eventuele tussenkopjes, inleiding en conclusie. Deze elementen geven vaak een goed beeld van de hoofdgedachte van de tekst.
Bij het lezen van de tekst zelf is het belangrijk om aandacht te hebben voor kernzinnen. Vaak bevinden deze zich in de eerste en laatste zin van een alinea. Deze zinnen geven vaak het doel of de hoofdgedachte van de alinea aan. Door je hier op te focussen, kun je efficiënter werken bij het beantwoorden van vragen.
Open vragen en het herhalen van de vraag
Bij het beantwoorden van open vragen is het verstandig om de vraag eerst te herhalen. Dit helpt om ervoor te zorgen dat het antwoord direct op de vraag aansluit. Bijvoorbeeld, bij een vraag als "Wat is de hoofdgedachte van de tekst?", kan het antwoord beginnen met "De hoofdgedachte van de tekst is..." of "De auteur wil hier mee zeggen dat...".
In het correctievoorschrift wordt vermeld dat het herhalen van de vraag in het antwoord niet wordt meegeteld in het woordelijm. Dit betekent dat je deze strategie kunt gebruiken zonder dat je het woordelijm verkeerd gebruikt. Deze aanpak zorgt bovendien voor duidelijkheid in je antwoord.
Let op emotie en taalgebruik in meerkeuzevragen
Bij meerkeuzevragen is het belangrijk om aandacht te hebben voor het taalgebruik en eventuele emotie in de antwoorden. Woorden als "helemaal niet", "ergens tussen" of "zeer goed" kunnen een essentieel verschil maken in de betekenis van een antwoord. Het is daarom verstandig om niet alleen te reageren op wat je zelf denkt, maar altijd uit te gaan van wat in de tekst staat.
Oefenen met oude examens
Een veelgebruikte oefenmethode is het werken met oude examens. Dit helpt leerlingen om te wennen aan de vraagstellingen en de structuur van het examen. Oefenen met oude examens kan ook helpen bij het herkennen van typische vragen en het ontwikkelen van een strategische aanpak.
Daarnaast is het verstandig om niet alleen de vragen te beantwoorden, maar ook te kijken naar de oplossingen en uitleg. Dit helpt bij het begrijpen van waarom bepaalde antwoorden juist zijn en waarom andere niet. Het oefenen met oude examens helpt leerlingen om zowel hun kennis als hun examenstrategie te verbeteren.
Het gebruik van oefenmateriaal en hulpbronnen
Er zijn verschillende oefenboeken en online hulpbronnen beschikbaar die leerlingen kunnen gebruiken om zich goed voor te bereiden op het examen. Onder andere Lyceo biedt examentrainingen aan die als effectief worden beschouwd. Deze trainingen bevatten onder andere uitleg over het verschil tussen uiteenzettingen, betogingen en beschouwingen, en geven tips over het schrijven van open vragen en het leren van werkwoordspelling.
Daarnaast zijn er ook video’s beschikbaar waarin de stof wordt uitgelegd. Deze video’s kunnen helpen bij het begrijpen van complexe tekstsoorten en het leren van grammatica. Het gebruik van deze hulpbronnen kan bijdragen aan een betere voorbereiding en een hogere kans op succes op het examen.
Strategieën voor tijdgebrek
Tijdgebrek is een bekende uitdaging tijdens het examen. Het is daarom verstandig om tijdens de voorbereiding te oefenen met het werken onder tijdsdruk. Dit helpt bij het ontwikkelen van een efficiënte aanpak en het vermijden van paniek tijdens het examen.
Als je tijdens het examen merkt dat je niet alles in orde kunt krijgen, kun je altijd nog je kladpapier inleveren. Zorg ervoor dat je je naam op het kladpapier schrijft, zodat de corrector weet dat het jouw werk is. Dit kan leiden tot extra punten, vooral als het klad een duidelijke aanpak en goede inzichten bevat.
Conclusie
Het samenvatten van teksten is een essentieel onderdeel van het Nederlands examen, ook al is het niet meer verplicht. Door het begrijpen van kernzinnen, het herkennen van hoofdgedachten en het oefenen met oude examens, kunnen leerlingen hun examenresultaten verbeteren. De aanpak van het maken van een kladversie gevolgd door een nette versie is een effectieve strategie die tijdens het examen kan worden toegepast. Bovendien is het belangrijk om aandacht te hebben voor het aantal woorden en het taalgebruik bij open vragen en meerkeuzevragen. Door deze tips en strategieën te gebruiken, kan een leerling beter voorbereid zijn op het Nederlands examen en zo haar kansen op succes vergroten.