De Vuelta in Nederland 2019: route en betekenis voor Nederlandse fietsenthusiast
juli 20, 2025
Aardwarmte, ook wel bekend als geothermie, is een duurzame energiebron die steeds meer aandacht krijgt in de Nederlandse energietransitie. In dit artikel geven we een overzicht van het huidige gebruik, de toekomstige mogelijkheden en de uitdagingen rond aardwarmte in Nederland. We richten ons op zowel de technische aspecten van aardwarmte, de toepassingen in de praktijk, als de rol van aardwarmte in de energieplannen van de komende jaren.
De ondergrond van Nederland bevat op grotere dieptes warm water, dat gebruikt kan worden om huizen, gebouwen en kassen te verwarmen. Aardwarmte is een zogenaamde duurzame energiebron die niet afhankelijk is van weersomstandigheden of seizoenen. Aan de hand van technieken zoals het opboren en opwarmen van dit water kan aardwarmte een belangrijke bijdrage leveren aan de energietransitie in Nederland.
Momenteel is aardwarmte vooral bruikbaar voor het verwarmen van huizen en kassen. Op termijn kan de technologie worden uitgebreid naar het opwekken van elektriciteit. In Noord- en Zuid-Holland zijn al meerdere aardwarmteprojecten in gebruik, vooral gericht op de glastuinbouwsector, waar aardwarmte een relatief groot deel van de warmtevraag kan dekken.
De overheid en diverse organisaties, zoals EBN en Geothermie Nederland, werken aan het versnellen van de uitrol van aardwarmteprojecten. De ontwikkeling van aardwarmte is echter niet zonder uitdagingen. Problemen zoals corrosie in oude projecten en de hoge kosten van nieuwe projecten vormen obstakels voor grootschalige toepassing.
Wat is Aardwarmte?
Aardwarmte is duurzame warmte die uit de ondergrond komt. Het warme water dat zich op een diepte van 450 meter tot 4 kilometer in de ondergrond bevindt, wordt opgepompt om boven de grond warmtewisselaars te voeden. Deze warmtewisselaars onttrekken de warmte aan het zoute water, waarna het afgekoelde water weer in de ondergrond wordt gepompt via een zogenaamde injectieput. De technologie maakt gebruik van zogenaamde "doublets", waarbij twee pijpen gebruikt worden: één voor het opboren van warm water en één voor het terugvoeren van afgekoelde water.
De technologie is bewezen en al in gebruik in diverse landen. In Nederland is aardwarmte een relatief jonge sector, maar het aantal projecten groeit snel. Voor de glastuinbouwsector is aardwarmte een essentiële bouwsteen in de overgang naar klimaatneutrale verduurzaming. Momenteel voldoet aardwarmte al voor meer dan de helft van de warmtevraag in de glastuinbouw.
Toepassingen en Projecten
Aardwarmte wordt vooral gebruikt voor het verwarmen van huizen en kassen. In de wijk Leyweg in Den Haag is een aardwarmteproject in gebruik waarbij duurzame warmte rechtstreeks aan huizen wordt geleverd. EBN is een belangrijke speler in de ontwikkeling van aardwarmteprojecten en heeft samen met Haagse Aardwarmte B.V. een project in werking. Het doel van EBN is om voorzieningszekerheid van duurzame warmte te bieden, zowel nu als in de toekomst.
Nederland heeft inmiddels meer dan twintig aardwarmteprojecten in gebruik. De meeste van deze projecten bevinden zich in de regio’s Noord- en Zuid-Holland. Deze regio’s zijn gunstig omdat het warme water relatief makkelijk bereikbaar is en de glastuinbouwsector sterk is geconcentreerd.
Nieuwe projecten zijn groter en duurder om aan te leggen in vergelijking met de oudere projecten. Dit komt grotendeels door de toepassing van hoogwaardigere materialen en de complexiteit van het uitvoeren van dergelijke projecten. Ondanks de hoge investeringskosten wordt aardwarmte gezien als een essentieel onderdeel van de energietransitie, omdat het lokale, betrouwbare en duurzame warmte levert.
Uitdagingen en Tegenstrijdigheden
Hoewel aardwarmte veelbelovend is, zijn er ook aanzienlijke uitdagingen. Een van de grootste problemen die in de vroege projecten zijn opgedoken, is corrosie in de putten. Oudere projecten hebben vaak technische problemen ondervonden die bij het gebruik van de putten ontstonden. Uit deze ervaring is geleerd dat het gebruik van hoogwaardigere materialen en technologieën essentieel is voor de duurzaamheid van aardwarmteprojecten.
Daarnaast zijn er ook regelgevings- en logistieke kwesties. Aanleggen van nieuwe projecten vraagt om een strategische aanpak, omdat de looptijd van dergelijke projecten meestal zes tot zeven jaar bedraagt. Het betreft dus een langetermijninvestering. Aan de andere kant is aardwarmte tegenwoordig vaak duurder dan warmte uit warmtekrachtkoppeling (WKK), maar dit verschil wordt steeds kleiner door de dalende rendabiliteit van WKK, die mede wordt veroorzaakt door de toename van wind- en zonne-energie.
Er is ook een kwestie van deelname aan aardwarmteprojecten. Wie niet meedoet of deelneemt aan een project, is bijna te laat om aan te haken voor de jaren 2030. Dit benadrukt de noodzaak om vroeg te starten met de ontwikkeling van aardwarmteprojecten en strategisch te denken over de toekomstige warmtebehoefte.
De Rol van Organisaties en Overheid
Organisaties zoals EBN en Geothermie Nederland spelen een centrale rol in de ontwikkeling van aardwarmte in Nederland. EBN draagt bij aan de versnelling van de warmtetransitie door deel te nemen aan aardwarmteprojecten en de ontwikkeling van warmteopslag in de ondergrond. De overheid heeft ook een belangrijke rol, bijvoorbeeld door het Versnellingsplan Aardwarmte van Geothermie Nederland, dat de kansen en risico’s van aardwarmteprojecten in kaart brengt.
Sinds 1 juli 2023 zijn partijen die aardwarmteprojecten willen ontwikkelen verplicht om EBN uit te nodigen om een belang te nemen van 20% tot 40% in de realisatie van dergelijke projecten. Dit maakt deel uit van een bredere strategie om de warmtetransitie in Nederland te versnellen.
De Geologische Dienst Nederland speelt een rol in het onderzoek naar de ondergrond van Nederland. Deze organisatie beheert gegevens van de ondergrond die door olie- en gasbedrijven gedurende jaren zijn verzameld. Deze data worden gebruikt om aardwarmtebronnen te lokaliseren en de ontwikkeling ervan te versnellen.
Toekomstige Mogelijkheden
De toekomstige uitrol van aardwarmteprojecten hangt af van meerdere factoren. Ten eerste is er de groeiende behoefte aan duurzame warmte, vooral in het kader van de klimaatneutrale doelen voor 2040. Ten tweede zijn er technologische ontwikkelingen die de efficiëntie van aardwarmteprojecten kunnen verhogen. Ten derde is er de regelgeving, die een rol speelt bij de toegankelijkheid van de ondergrond en de financiering van dergelijke projecten.
In de komende jaren zullen aardwarmteprojecten groter en complexer worden. De huidige ontwikkelingen tonen aan dat aardwarmte een essentieel onderdeel wordt van de energieopwekking in Nederland. De combinatie van duurzaamheid, betrouwbaarheid en lokale toepassing maakt aardwarmte tot een aantrekkelijke alternatieve energiebron.
Conclusie
Aardwarmte is een duurzame energiebron die steeds belangrijker wordt in de Nederlandse energietransitie. Het biedt een betrouwbare en betalbare oplossing voor de warmtebehoefte van huizen, gebouwen en kassen. Ondanks de uitdagingen die zijn gekoppeld aan de aanleg en werking van aardwarmteprojecten, is de groei van de sector duidelijk zichtbaar.
Organisaties zoals EBN en Geothermie Nederland spelen een centrale rol in de ontwikkeling van aardwarmteprojecten. De overheid steunt deze ontwikkeling via regelgeving en investeringen. De toekomst van aardwarmte in Nederland is gunstig, mits er verder wordt geïnvesteerd in onderzoek, innovatie en de uitrol van nieuwe projecten.