De meest problematische wijken in Nederland: Een overzicht van sociale en economische uitdagingen
juli 20, 2025
Pro-ana is een fenomeen dat al jaren in Nederland aan de orde is, maar dat steeds weer opnieuw scholen en ouders onder druk zet. Het gaat om een groep jongeren – vooral meisjes – die hun eetstoornis, meestal anorexia nervosa, niet als een ziekte zien, maar als een levensstijl. Ze zoeken en delen informatie over hoe ze snel kunnen afvallen, hoe ze hun eetstoornis kunnen verbergen en hoe ze zichzelf kunnen onderhouden in extreem lage gewichten. Deze activiteiten vinden plaats op zogenaamde pro-ana websites, die sinds jaren een plek zijn voor jongeren die zich in hun lichaamsspanningen kunnen bevestigen, of die beïnvloed worden door schadelijke inhoud.
Bij deze websites horen ook zogenaamde pro-ana coaches, die via virtuele contacten jongeren verder beïnvloeden of zelfs misbruiken. Voor ouders, opvoeders en hulpverleners is het belangrijk om te begrijpen hoe deze websites werken, wat de gevaren zijn en hoe herkenning en interventie erbij kunnen helpen jongeren uit een negatieve spiraal te halen.
In dit artikel worden de kernaspecten van pro-ana in Nederland besproken, met aandacht voor de risico’s van pro-ana websites, het verschijnsel van pro-ana coaches, herkenningstekens en beschikbare hulpmiddelen voor ouders en hulpverleners.
Wat is pro-ana?
Pro-ana is een afkorting voor Professional Anorexic, en betekent letterlijk: een anorexic die zijn of haar eetstoornis als een professionele leefstijl beschouwt. De term is ontstaan in de jaren 2000 en is vooral actief geweest via internet. Jongeren, vooral meisjes, gebruiken pro-ana websites om hun eetstoornis te ondersteunen of om zich te inspireren tot verder afvallen.
De inhoud van deze websites bevat tips over:
- Hoe snel afvallen
- Hoe voedsel te vermijden of te braken
- Hoe gewicht te verbergen
- Hoe eetstoornissen te verhullen voor ouders, vrienden of artsen
- Hoe lichaamsbeeld te verbeteren via extreme diëten en beweging
Naast adviezen zijn er ook zogenaamde thinspiration-afbeeldingen. Dit zijn foto’s van zeer dunne modellen of figuren, die als inspiratie dienen om zelf ook dun te worden. Deze beelden versterken de geloofwaarheid dat dunheid gelijk staat aan schoonheid en succes.
Het fenomeen van pro-ana websites
In Nederland zijn pro-ana websites al meer dan twintig jaar actief. Hoewel ze al jaren in de schijnwerpers staan, zijn ze nooit verboden, zoals dat in Frankrijk wel het geval is. Er is een langdurige discussie over het verbannen van deze websites, omdat ze schadelijke en dodelijke gevolgen kunnen hebben.
Een onderzoek wijst uit dat ongeveer 5.600 mensen in Nederland lijden aan anorexia nervosa, en er komen jaarlijks ongeveer 1.300 jongeren bij, meestal meisjes. De sterfte door anorexia is de hoogste van alle psychiatrische aandoeningen en ligt tussen de 5 en 21 procent. Deze hoge sterfte is vaak het gevolg van suïcide of complicaties door ondervoeding.
Voor jongeren die al in behandeling zijn voor anorexia, blijkt dat ze vaak bezoeken maken aan pro-ana websites, wat hun herstelproces kan verstoren. Deze websites kunnen hun ziekmakende gedrag versterken en hun lichaamsbeeldproblematiek verder ontwikkelen.
Waarschuwingen en waarschuwingspagina’s
Sinds enkele jaren proberen beheerders van pro-ana sites hun websites iets "veiliger" te maken door waarschuwingspagina’s in te voeren. Deze pagina’s geven een korte toelichting over de schadelijke aspecten van pro-ana en bieden een doorverwijzing naar hulporganisaties. Echter, deze waarschuwingen zijn vaak snel weg te klikken, waardoor jongeren er niet van worden tegengehouden om verder te surfen en schadelijke inhoud te gebruiken.
Ondanks deze maatregel blijft de inhoud van de websites risicovol. Veel tips zijn ongezond en vallen vaak ver onder de medische normen voor gezond lichaamsgewicht. Voor jongeren die al in een eetstoornis verkeren, kan dit leiden tot verder afvallen, een verder verlies van controle over het eetgedrag en een vertraging in het zoeken naar hulp.
Pro-ana coaches: een nieuw fenomeen
Sinds enige tijd is er binnen de pro-ana wereld een nieuw fenomeen opgedoken: de zogenaamde pro-ana coaches. Deze personen positioneren zich als hulpverleners die jongeren begeleiden in hun "leefstijl" van afvallen. In werkelijkheid is hun doel vaak misbruik en verder beïnvloeding van jongeren.
De coaches gebruiken technieken zoals:
- Een bodycheck vragen: jongeren worden geacht naakt of semi-naakt foto’s te sturen voor "advies".
- Vervolgens krijgen jongeren op basis van deze beelden adviezen over waar ze verder af moeten vallen.
- Soms wordt ook gesuggereerd dat coaching pas "werkt" in ruil voor seksuele diensten.
Ex-gebruikers van pro-ana sites rapporteren dat coaches vaak gebruik maken van de kwetsbaarheid van jongeren. Ze beïnvloeden hen op een manier die hun eetstoornis verder versterkt en hun vertrouwen in andere hulpverleners ondermijnt.
Herkenningstekens van pro-ana coaches
Voor ouders, opvoeders en hulpverleners is het belangrijk om te weten hoe je een pro-ana coach kunt herkennen. Hier zijn enkele herkenningstekens:
| Herkenningsteken | Beschrijving |
|---|---|
| Verlangen naar lichaamsbeelden | De coach vraagt regelmatig naakt of semi-naakte foto’s om advies te geven |
| Exclusiviteit | De coach wil dat de jongere alleen bij hen raad zoekt en niet bij medische of psychologische hulpverleners |
| Verantwoordelijkheid verplaatsen | De coach geeft de jongere de verantwoordelijkheid voor hun lichaam, in plaats van medische begeleiding |
| Seksuele eisen | De coach stelt voorwaarden voor coaching, zoals seks of andere persoonlijke diensten |
| Gebruik van positiviteit | De coach benadrukt dat het "mooi" of "geslaagd" is om dun te zijn, om jongeren te beïnvloeden |
| Geen medische referenties | Er wordt geen medische ondersteuning of professionaliteit genoemd |
Een handreiking voor het herkennen van pro-ana coaches is ontwikkeld door het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Deze handreiking bevat een stappenplan voor signalering en hulpverlening aan jongeren die in contact staan met dergelijke coaches.
Wat kun je doen als je vermoedt dat een jongere in contact staat met een pro-ana coach?
Als een jongere in contact staat met een pro-ana coach of regelmatig pro-ana sites bezoekt, zijn er meerdere stappen die je kunt ondernemen:
Luister actief: Blijf gerust, en luister naar de jongere zonder te oordelen. Begrijp waarom ze dit soort websites bezoeken of waarom ze bepaalde coaches volgen.
Herken het patroon: Kijk naar de veranderingen in gedrag, lichaamsgewicht, eetgedrag of sociaal contact.
Signaleer: Als je reden hebt tot zorg, kun je dit melden bij een schoolpsycholoog, GGZ of andere hulpverleners. Er is een handreiking beschikbaar met praktische tips voor signalering.
Zoek hulp voor de jongere: Zorg dat de jongere contact krijgt met een psycholoog of arts die gespecialiseerd is in eetstoornissen.
Wees betrokken: Voel je als ouder of opvoeder betrokken bij het herstelproces. Zorg voor een ondersteunende omgeving en vermijd straffen of veroordeling.
Gebruik hulpmiddelen: De handreiking en factsheet van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie zijn vrij beschikbaar en bieden structurele hulp bij het herkennen en het verwerken van de situatie.
De discussie over verbanning
In Nederland is er nog steeds discussie over of pro-ana sites moeten worden verboden. Een argument tegen verbanning is dat jongeren daardoor in een groter isolement terecht kunnen komen, omdat ze hun contacten met anderen in hun situatie verliezen. Aan de andere kant is er het argument dat verbanning de jongeren kan helpen om uit hun negatieve spiraal te geraken.
Pro-ana sites bestaan inmiddels al jaren en zijn niet volledig verboden. Sommigen menen dat verbanning het probleem niet oplost, maar dat jongeren op andere manieren moeten worden geholpen. Andere experts stellen dat beheerders van dergelijke websites verantwoordelijk moeten worden gehouden voor de schadelijke effecten van hun inhoud.
In tegenstelling tot Nederland, heeft Frankrijk pro-ana websites al verboden. Daar wordt gezien dat de schadelijke effecten van deze websites niet te overtreffen zijn en dat jongeren daarom niet moeten worden blootgesteld aan dergelijke content.
Conclusie
Pro-ana in Nederland is een serieus fenomeen dat jongeren, vooral meisjes, kan beïnvloeden in hun lichaamsbeeld en eetgedrag. Pro-ana websites en coaches bevatten schadelijke inhoud die jongeren verder kan brengen in hun eetstoornis. Het is belangrijk voor ouders, opvoeders en hulpverleners om herkenningstekens te leren herkennen en jongeren te ondersteunen bij het zoeken naar professionele hulp.
Door middel van bewustwording, signalering en betrokkenheid is het mogelijk om jongeren te helpen om zich los te maken van schadelijke invloeden en een gezonder levensstijl te ontwikkelen.