Nederlandse steden en plekken met het meeste Pokéstops voor Pokémon GO
juli 19, 2025
Overstromingen vormen in Nederland een reëel en structureel gevaar, vooral in stedelijke gebieden. Door de geografische omstandigheden van het land — een delta met grote delen onder zeeniveau — en de impact van klimaatverandering, blijft het overstromingsrisico een belangrijk onderwerp voor de overheid, burgers en infrastructuur. In dit artikel geef ik een overzicht van de huidige situatie, de maatregelen die genomen zijn om waterveiligheid te waarborgen, en hoe burgers zich voor kunnen bereiden op mogelijke overstromingen, met name in steden.
Nederland, een land in de ban van water
Nederland is een land dat sterk wordt beïnvloed door water. Meer dan 26% van het land ligt onder NAP (Nieuw Amsterdams Peil), en 29% is vatbaar voor overstromingen als rivieren buiten hun oevers treden. Deze geografische kwetsbaarheid maakt Nederland gevoelig voor zowel zee- als rivieroverstromingen. Het land is historisch gezien door water bepaald, maar ook in de toekomst blijft water een centrale factor in de Nederlandse leefomgeving.
De zeespiegel stijgt wereldwijd, en met name in West-Nederland daalt de bodem door natuurlijke processen en verdroging van veengebieden. Deze combinatie zorgt ervoor dat de risico’s op overstromingen blijven groeien. Daarom is het voor de overheid en burgers belangrijk om bewust te zijn van het overstromingsrisico, en passende maatregelen te nemen.
Overstromingsrisico in steden
In Nederland wonen circa 70% van de inwoners in gebieden die gevoelig zijn voor overstromingen. Steden zoals Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag bevinden zich in gebieden met een relatief hoog overstromingsrisico. Deze steden liggen vaak dicht bij zee of grote rivieren, wat het risico op wateroverlast vergroot.
De Atlas Leefomgeving stelt een overstromingskaart beschikbaar waarmee burgers kunnen zien hoe groot het risico is op hun locatie. Op basis van deze kaart is te zien dat steden in de zuidwestelijke regio’s van het land — zoals Rotterdam en de regio Zeeland — het hoogste risico lopen. Deze gebieden zijn goed beschermd door dijken en andere maatregelen, maar het risico blijft bestaan, vooral bij extreme weersomstandigheden.
Een belangrijk aspect is dat overstromingen niet alleen door zee of rivieren kunnen ontstaan, maar ook door zware regenval. In steden is de kans op lokale overstromingen groter, omdat het regenwater moeilijker kan afstromen door de dichte bebouwing. Dit fenomeen staat bekend als pluviale overstroming.
De watersnoodramp van 1953 en de Deltawerken
Een van de meest impactvolle gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis is de watersnoodramp van 1953. In de nacht van 31 januari op 1 februari brak een stormvloed de dijken door op meer dan 90 plaatsen in het zuidwesten van Nederland. De vloed die hierop volgde kostte meer dan 1800 mensen het leven en veroorzaakte enorme economische schade. Deze ramp was de aanleiding voor de bouw van de Deltawerken, een complexe inrichting van dijken, sluizen en dammen om het land veilig te maken tegen zeeoverstromingen.
Sinds de Deltawerken zijn gerealiseerd, is Nederland het best beveiligde delta-gebied ter wereld. De maatregelen zijn constant versterkt, en Rijkswaterstaat blijft er werk aan doen om het land veilig te houden. Toch kan het risico op overstroming nooit volledig worden uitgesloten. Ongeveer 59% van het Nederlandse landoppervlak loopt nog steeds een overstromingsrisico.
Overstromingen en mentale gezondheid
Overstromingen hebben niet alleen fysieke gevolgen, maar ook psychologische. Het verlies van eigen woning of bezittingen kan leiden tot langdurige stress en mentale problemen. Ook mensen die in risicogebieden wonen, kunnen al stress ervaren, zelfs zonder dat er een overstroming heeft plaatsgevonden. Dit zorgt voor een groeiende druk op de mentale gezondheid van bevolkingsgroepen die direct of indirect met water te maken hebben.
De overheid en hulpverleners zijn hier bewust van. Door voorlichting en maatregelen worden burgers ondersteund bij het verwerken van de impact van overstromingen. Het is belangrijk om in te zien dat overstromingen niet alleen fysieke schade veroorzaken, maar ook een emotionele belasting met zich meebrengen.
Maatregelen en voorbereiding
Voorbereiding op overstromingen is essentieel, zowel voor individuen als voor de overheid. De overheid investeert al jaren miljarden euro’s in maatregelen om waterveiligheid te waarborgen. Deze maatregelen zijn onder andere gericht op het versterken van dijken, het herstellen van natuurlijke waterafvoer en het creëren van ruimtes waar water kan opvangen.
Naast infrastructuur is bewustwording onder burgers even belangrijk. Rijkswaterstaat en organisaties zoals Overstroming.nl richten zich op het informeren van burgers over wat zij kunnen doen in geval van een dreigende overstroming. De keuze ligt meestal tussen blijven of weggaan, maar beide opties hebben hun eigen risico’s. Het is daarom belangrijk om vooraf een plan te maken en te weten wat de veiligste optie is in jouw specifieke situatie.
Bij een dreigende overstroming is het belangrijk om:
- Alert te zijn voor waarschuwingen via radio, tv, sirenes of sms’jes.
- De instructies van de autoriteiten op te volgen.
- Enkel noodzakelijke spullen mee te nemen.
- Niet zelf te gaan op onderzoek uit naar de veiligheid van jouw wijk.
Het is verstandig om een plan te maken, inclusief een lijst van noodzakelijke voorraden, en te weten waar je heen kan bij een overstroming.
Overstromingen in het brede kader: Nederland en de wereld
Nederland is niet het enige land dat overstromingsrisico’s heeft. Ook landen als Spanje, Italië, België, Duitsland, Frankrijk en Marokko hebben regelmatig met overstromingen te maken. In oktober 2019 bijvoorbeeld, raakte het eiland Mallorca zwaar getroffen door overstromingen, waarbij minstens acht mensen omkwamen. In september 2019 leidden overstromingen in Spanje tot de dood van zes personen.
Overstromingen zijn dus een wereldwijd probleem, en niet enkel een Nederlandse kwestie. De impact van klimaatverandering en verstedelijking zorgt ervoor dat overstromingsrisico’s wereldwijd toenemen. Nederland, met zijn geografische kwetsbaarheid, is hierbij een voorbeeld van hoe landen met overstromingsrisico’s om kunnen gaan met dit probleem.
De rol van burgers in waterveiligheid
Hoewel de overheid een cruciale rol speelt in het beveiligen van het land tegen overstromingen, is het ook aan individuen om voorbereid te zijn. Het is belangrijk om te weten welke risico’s er zijn op jouw locatie, en wat je kunt doen in geval van een dreigende overstroming.
Een aantal vragen die je kunt stellen:
- Weet ik waar mijn woonplaats ligt in de overstromingskaart?
- Ben ik voorbereid op een dreigende overstroming (bijv. noodvoorraad, vluchtroute)?
- Begrijp ik wat de waarschuwingssignalen betekenen?
Burgers worden ook geencouragerd om aan te sluiten bij lokale voorlichtingsactiviteiten of workshops over waterveiligheid. Dit helpt om bewust te worden van de risico’s en passende maatregelen te nemen.
Toekomstvisie en klimaatverandering
De toekomst van waterveiligheid in Nederland hangt sterk af van de maatregelen die worden genomen tegen klimaatverandering. De zeespiegel stijgt, en met die stijging komt ook een groter risico op zeeoverstromingen. Daarnaast kan regenval toenemen, wat de kans op pluviale overstromingen verder vergroot.
In documentaires zoals De Klimaatverkenner (2022) worden zorgelijke vragen gesteld over de toekomst van Nederland. Nicolaas Veul stelt bijvoorbeeld de vraag: blijft Nederland in de toekomst nog bewoonbaar? Uit een peiling van Rijkswaterstaat blijkt dat 11% van de Nederlanders overweegt om te verhuizen naar een gebied dat niet kan overstromen. Deze trend benadrukt de groeiende bewustwording bij burgers over waterveiligheid.
Conclusie
Overstromingen vormen in Nederland een reëel en structureel risico, met name in steden en regio’s dicht bij zee of rivieren. Hoewel maatregelen zoals de Deltawerken en de continue versterking van dijken het risico sterk hebben verlaagd, blijft het noodzakelijk om bewust te zijn van het overstromingsrisico en voorbereid te zijn op mogelijke situaties.
De rol van de overheid, infrastructuur en burgers is hierbij even belangrijk. Door investeringen in waterveiligheid, voorlichting en voorbereiding op overstromingen, kan Nederland zich verder ontwikkelen in een veilige leefomgeving. Het is de verantwoordelijkheid van iedereen — zowel individuen als samenleving — om bewust om te gaan met het water en de risico’s die ermee gepaard gaan.