Leuke vakantiebestemmingen in Nederland voor jongeren
juli 19, 2025
Overstromingen vormen een reëel gevaar voor veel delen van Nederland. Hoewel de overheid al jarenlang investeert in maatregelen zoals de Deltawerken, blijft het land kwetsbaar door zijn unieke deltastructuur. Grote delen van Nederland liggen onder het zeeniveau, en tal van rivieren zoals de Rijn, Maas en IJssel vormen een bron van potentiële overstromingen. Bovendien speelt klimaatverandering een rol, met toenames in hevige regenval en stijgende zeespiegel. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op het overstromingsrisico in Nederland, met een nadruk op de steden en regio’s die het meest gevoelig zijn. Op basis van de beschikbare informatie wordt geanalyseerd hoe groot het risico is en wat de onderliggende redenen zijn voor deze kwetsbaarheid.
Nederland: Land van Water en Dijken
Nederland is een delta, een land dat grotendeels onder het zeeniveau ligt en waar rivieren, meren en zeewater samenwerken om het landschap te vormen. Het land is gescheiden in polders, beschermd door een complex netwerk van dijken, sluizen en stuwmeren. De Rijn, Maas en IJssel zijn drie van de belangrijkste rivieren die door Nederland stromen en die bij hevige regenval of stijgende zeespiegel het risico op overstroming vergroten.
In 1953 maakte Nederland een van de grootste natuurrampen van de twintigste eeuw door: de watersnoodramp. Door een combinatie van een stormvloed en hoge getijden braken 90 dijken door. Meer dan 1800 mensen verloren het leven, en er was aanzienlijke schade aan land en dieren. Deze ramp leidde tot de bouw van de Deltawerken, een reeks ingenieus ontworpen waterkeringen die het land tegen zee en rivieren beschermen.
Toch is Nederland niet volledig veilig. Ondanks de versterkte dijken en het moderne waterbeheer blijft het land kwetsbaar. Bijna 59% van het landoppervlak loopt een overstromingsrisico: 26% ligt onder zeeniveau, 29% kan overstromen door rivieren die buiten hun oevers treden, en 4% ligt buitendijks. Het grootste risico is in de zuidelijke delen van het land, waar het land lager ligt en de rivieren breder zijn.
Overstromingsrisico per Stad
Nederland telt veel steden die in risicogebieden liggen. Aan de hand van kaarten van de Atlas Leefomgeving is te zien welke steden het meest kwetsbaar zijn. Deze kaarten tonen de kans op overstroming vanuit zee, meren of rivieren, en laten zien hoe groot het risico is per regio. In de volgende subsecties wordt ingegaan op een aantal van deze steden.
1. Rotterdam
Rotterdam is de grootste haven van Europa en ligt volledig in de regio Zuid-Holland. Het is een stad die volledig onder water ligt, behouden aan de complexe waterkeringen. Het overstromingsrisico vanuit zee is aanzienlijk. De stad is gelegen in de estuariën van de Rijn en de Maas, wat betekent dat de stroom van zee- en rivierwater elkaar ontmoeten. Door de toegenomen zeespiegelstijging en de groei van de stad is het overstromingsrisico in Rotterdam groter geworden.
De stad heeft maatregelen genomen om dit risico te beheersen. Denk aan projecten zoals het waterplein in het stadsdeel Feijenoord en de opslagruimtes in het stadscentrum. Deze zogenoemde “waterinfrastructuur” helpt om hevige regenval te beheersen en het water te kanaliseren. Toch is Rotterdam nog steeds een van de steden met het grootste overstromingsrisico vanwege de lagere ligging en de omvang van de infrastructuur.
2. Utrecht
Utrecht ligt in het centrum van Nederland en is een transitiegebied tussen het zuiden en het noorden. De stad ligt iets hoger dan de regio’s rondom Rotterdam en Amsterdam, maar is toch kwetsbaar voor overstromingen vanuit de rivieren. De IJssel, een belangrijke rivier die door de regio stroomt, kan bij hevige regenval buiten zijn oevers treden. Ook het overstromingsrisico vanuit de Noordzee is aanwezig, vooral in de oostelijke delen van de stad.
De stad Utrecht heeft een actief beleid opgestart rondom klimaatadaptatie. Denk aan het project “Waterstraat”, een initiatief om stadsbouw en waterbeheer te combineren. Hierbij worden openbare ruimtes als buis- en regenwateropslagruimtes gebruikt. Ook worden groenruimtes en openwateroppervlakken gebruikt om het water te verwerken. Deze maatregelen helpen om de impact van overstromingen te verminderen, maar bieden geen volledige bescherming.
3. Maastricht
Maastricht ligt in Limburg en is een stad die bekend staat om zijn historische kern en hoge ligging. Toch is het overstromingsrisico in de stad niet te verwaarlozen. De stad is het afgelopen decennium meerdere keren getroffen door overstromingen, bijvoorbeeld in 2021 toen de Geul buiten haar oevers trad. De Geul is een van de stromen die door Maastricht stroomt en die bij hevige regenval kan overstromen.
Ondanks de hoge ligging van het stadscentrum is de stad kwetsbaar vanwege de dichtbebouwing en de beperkte afvoer van regenwater. In het stadsdeel Meerssen is bijvoorbeeld een groot stadsdeel overgespoeld door hevige regenval. De stad heeft sindsdien maatregelen genomen, zoals het aanleggen van extra afvoerkanalen en het aanpassen van de infrastructuur om regenwater sneller te kunnen afvoeren.
4. Nijmegen
Nijmegen ligt aan de Maas en is een van de steden die het meest gevoelig zijn voor overstromingen vanuit de rivier. De stad is historisch gezien regelmatig getroffen door overstromingen, en de Maas is in het afgelopen decennium meerdere keren buiten haar oevers getreden. In 2013 bijvoorbeeld stond een groot deel van Nijmegen onder water, met name in de stadsbuurt Valkenberg.
De stad heeft sindsdien investeerde in maatregelen zoals het versterken van dijken en het aanleggen van openbare wateropslagruimtes. Deze maatregelen zijn bedoeld om regenwater sneller af te voeren en het risico op overstroming te verkleinen. Toch blijft het overstromingsrisico aanwezig, vooral in de stadsbuurten die dicht bij de Maas liggen.
5. Leeuwarden
Leeuwarden ligt in Friesland en is een stad die niet direct grenst aan grote rivieren of de Noordzee. Toch is het overstromingsrisico in de stad aanwezig vanwege het lage land en de nabijheid van de Zuiderzee. De stad is regelmatig getroffen door overstromingen, met name in de zomermaanden wanneer de neerslag toeneemt.
De stad heeft in de afgelopen jaren investeerd in maatregelen zoals het versterken van drijfwerken en het aanpassen van de stadsbouw aan klimaatverandering. Denk aan het project “Waterplaats” in het centrum van Leeuwarden, waarbij openbare ruimtes worden gebruikt om regenwater op te slaan. Deze maatregelen helpen om de impact van overstromingen te beheersen, maar bieden geen volledige bescherming tegen hevige regenval of stijgende zeespiegel.
Overstromingsrisico en Mentale Gezondheid
Overstromingen hebben niet alleen fysieke gevolgen, maar ook psychologische. Mensen die een overstroming meemaken, kunnen langdurig stress ervaren. Dit geldt ook voor mensen die in een risicogebied wonen en zich continu zorgen maken over de mogelijkheid van een overstroming. In Nederland zijn er tal van initiatieven om mensen te ondersteunen die geconfronteerd zijn met de gevolgen van overstromingen.
De Nederlandse overheid en organisaties zoals Rijkswaterstaat en de Klimaatadaptatie Nederland werken aan projecten om het overstromingsrisico te verminderen en mensen beter te informeren over wat ze moeten doen bij een dreigende overstroming. De website Overstroming.nl biedt bijvoorbeeld praktische tips over hoe je jezelf kunt voorbereiden op een overstroming, zoals het maken van een noodplan en het opslaan van noodspullen.
Toch is het gevoel van onzekerheid nog steeds groot. Uit een peiling van Rijkswaterstaat blijkt dat 11% van de Nederlanders overweegt om te verhuizen naar een gebied dat niet in het risicogebied ligt. Deze angst is begrijpelijk, aangezien de gevolgen van een overstroming levensbedreigend kunnen zijn.
De Rol van Klimaatverandering
Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in het overstromingsrisico in Nederland. Er zijn drie belangrijke factoren die het overstromingsrisico vergroten:
Toename van hevige regenval: Door klimaatverandering treden er steeds vaker hevige regenbuien op. Deze regenval kan leiden tot lokale overstromingen, vooral in stedelijke gebieden waar het water snel moet afstromen.
Stijgende zeespiegel: De zeespiegel stijgt door het smelten van ijskappen en de opwarming van het zee- en landwater. Dit betekent dat zeeoverstromingen een groter risico vormen, vooral in zuidwestelijke regio’s zoals Rotterdam en Utrecht.
Verdroging en bodemzink: In West-Nederland zinkt de bodem door verdroging van veengebieden. Deze zinkering zorgt ervoor dat de dijken extra hoog moeten worden gebouwd om het land te beschermen.
Deze drie factoren samen zorgen ervoor dat het overstromingsrisico in Nederland groeit. De overheid werkt aan maatregelen om dit risico te beheersen, zoals het versterken van dijken, het aanleggen van openbare wateropslagruimtes en het aanpassen van stadsbouw.
Overstromingskaarten en Informatie
Om het overstromingsrisico beter te begrijpen, zijn er verschillende overstromingskaarten beschikbaar. Deze kaarten tonen de kans op een overstroming vanuit zee, meren of rivieren, en geven een duidelijk overzicht van welke gebieden het meest kwetsbaar zijn.
De Atlas Leefomgeving biedt bijvoorbeeld een overstromingskaart die de kans op overstroming per regio weergeeft. Deze kaart is gemaakt in samenwerking met Rijkswaterstaat en andere overheden. Het doel van de kaart is om mensen beter te informeren over het risico op overstromingen en om hen te helpen bij het maken van een noodplan.
In de overstromingskaart is te zien dat 26% van het Nederlandse landoppervlak onder NAP (Nieuw Amsterdams Peil) ligt. Deze gebieden zijn het meest gevoelig voor overstromingen. De blauwgroene gebieden liggen tot een halve meter boven NAP, en de gele gebieden kunnen lokaal overstromen als een rivier buiten haar oevers treedt.
De kaart geeft ook een duidelijk overzicht van het overstromingsrisico per stad. In steden zoals Rotterdam, Utrecht en Maastricht is het risico hoger vanwege de lagere ligging en de nabijheid van rivieren of zee. In steden die hoger liggen, zoals Den Bosch en Nijmegen, is het risico iets lager, maar nog steeds aanwezig.
Conclusie
Overstromingen vormen een reëel gevaar voor veel delen van Nederland. Hoewel de overheid jarenlang investeert in maatregelen om het land veilig te houden, blijft het kwetsbaar vanwege de lagere ligging, de grote rivieren en de stijgende zeespiegel. In steden zoals Rotterdam, Utrecht, Maastricht, Nijmegen en Leeuwarden is het overstromingsrisico aanzienlijk.
De overstromingskaarten en andere initiatieven van Rijkswaterstaat en de Klimaatadaptatie Nederland helpen om het risico beter te begrijpen en om mensen te informeren over wat ze moeten doen bij een dreigende overstroming. Toch blijft het gevoel van onzekerheid groot. Uit peilingen blijkt dat 11% van de Nederlanders overweegt om te verhuizen naar een plek die niet in het risicogebied ligt.
Het is belangrijk om zich bewust te zijn van het overstromingsrisico en maatregelen te nemen om zichzelf te beschermen. Of het nu gaat om het maken van een noodplan, het opslaan van noodspullen of het aanpassen van de woning aan klimaatverandering, elke actie helpt om het risico te verminderen.
In de komende jaren zal het overstromingsrisico in Nederland waarschijnlijk nog groter worden, maar met goede plannen en acties kan het land zich aanpassen aan de veranderende omstandigheden.