Overnachten in Nederland met eigen terras: ideale vakantieopties voor 2 personen in juli
juli 19, 2025
Wonen in Nederland betekent leven in een land met veel natuurschoon, historische steden en een hoge levenskwaliteit. Toch is niet overal in Nederland de leefomgeving even gezond. Verschillende onderzoeken, zoals de Gezonde Stad Index van Arcadis en andere bronnen, tonen aan dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen steden en regio's qua luchtkwaliteit, groenruimte, veiligheid en toegankelijkheid. Voor mensen die op zoek zijn naar een gezonde woonomgeving is het dus belangrijk om deze gegevens te kennen. In dit artikel geven we een overzicht van de ongezondste steden om te wonen in Nederland, gebaseerd op recent onderzoek en verklaringen van betrouwbare bronnen.
Waarom is een woonplaats gezond of ongezond?
Een gezonde woonomgeving wordt beoordeeld aan de hand van verschillende criteria. Volgens het onderzoek van Arcadis in de Gezonde Stad Index zijn dit de belangrijkste aspecten:
- Gezonde bouw: Comfortabele woningen, goede voorzieningen en voldoende ruimte.
- Gezonde mobiliteit: Veilige loop- en fietsroutes, en een goed functionerend openbaar vervoer.
- Gezonde buitenruimte: Voldoende groen en natuur.
- Gezond milieu: Goede luchtkwaliteit, weinig geluidsoverlast en weinig hittestress.
- Gezonde gemeenschap: Een veilige, gezonde omgeving die zich richt op fysieke en mentale gezondheid.
Deze criteria vormen samen een beeld van hoe gezond een woonplaats is. In steden met veel industrie, drukke wegen of weinig groen scoort de leefomgeving vaak minder goed.
De ongezondste steden in Nederland
Bijna elk jaar wordt een inventarisatie gemaakt van de gezondheid van steden in Nederland. In deze inventarisaties blijkt dat een aantal steden regelmatig op de onderste plaatsen terechtkomen. De Gezonde Stad Index 2022 van Arcadis beoordeelde 20 steden en stelde een ranglijst op. Hieronder staan de minder gezonde steden volgens dit onderzoek:
| Positie | Stad |
|---|---|
| 16 | Den Haag |
| 17 | Tilburg |
| 18 | Amsterdam |
| 19 | Zaanstad |
| 20 | Rotterdam |
Rotterdam: De ongezondste stad van Nederland
Rotterdam staat opnieuw onderaan de lijst. Volgens het onderzoek is dit niet toevallig. In Rotterdam zijn er meerdere factoren die bijdragen aan een slechte leefomgeving:
- Luchtvervuiling: Rotterdam is een grote industriestad. Vooral op de Maasvlakte zijn er hoge concentraties van stikstofdioxiden en fijnstof. De luchtkwaliteit is hier slechter dan in de meeste andere steden.
- Veiligheid: Onderzoekers stellen dat mensen in Rotterdam zich niet altijd veilig voelen. Dit kan gevolgen hebben voor mentale gezondheid.
- Weinig groen: In vergelijking met steden zoals Groningen of Apeldoorn is er relatief weinig groen in Rotterdam.
- Industrie en verkeer: De combinatie van industrie, zware vrachtwagens en het hoge aantal voertuigen op de wegen zorgt voor een slechte luchtkwaliteit.
Amsterdam: Slechte luchtkwaliteit in stadsgebieden
Amsterdam scoort ook slecht in het onderzoek. De slechte luchtkwaliteit is vooral te merken in de directe omgeving van drukke wegen, zoals de A10 en A12, en in buurten zoals Hoofddorp en Schiphol. De verkeersdrukte, met name door zware vrachtwagens en dieselauto's, zorgt voor fijnstof en andere vervuilingen die de gezondheid nadelig beïnvloeden.
Den Haag en Utrecht: Gezondheidsrisico's door verkeer en overlast
Zowel Den Haag als Utrecht scoren laag in de Gezonde Stad Index. In Den Haag is de luchtkwaliteit slecht in wijkgedeelten die dicht bij de snelwegen liggen. Ook is er sprake van geluidsoverlast. Utrecht heeft hetzelfde probleem en scoort verder onderaan in de lijst. Beide steden zijn druk en hebben weinig ruimte voor groen in het stadscentrum.
Zaanstad en Tilburg: Industriële impact en verkeer
Zaanstad en Tilburg staan ook op de onderste plaatsen. In Zaanstad is de luchtkwaliteit beïnvloed door industrie en verkeer. In Tilburg zijn er gelijkwaardige problemen, waaronder een hoge druk van zware vrachtwagens en weinig groen in het stadscentrum.
Waarom is luchtkwaliteit zo belangrijk?
Luchtkwaliteit is een van de meest bepalende factoren voor de gezondheid van inwoners. Slechte luchtkwaliteit kan leiden tot:
- Aandoeningen van de luchtwegen en longen, zoals astma.
- Hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen.
- Langdurige gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten.
- Hogere sterftegraad, vooral bij mensen met een zwakkere gezondheid of bij ouderen.
Bij het onderzoek van Arcadis bleek dat steden in Zuid-Holland en Noord-Holland in het algemeen slechter scoorden dan steden in Groningen, Drenthe en Friesland. Dit komt onder andere door het hoge aantal industriële bedrijven en het intensieve wegverkeer in de westelijke steden.
De rol van mobiliteit en toegankelijkheid
Mobiliteit en toegankelijkheid zijn ook belangrijke aspecten van een gezonde woonomgeving. Steden die slecht scoren op deze aspecten hebben vaak:
- Weinig fiets- en voetgangerspaden.
- Niet veilige openbare transportopties.
- Vertragingen in het openbaar vervoer.
- Weinig toegankelijkheid tot ziekenhuizen of andere essentiële voorzieningen.
Rotterdam en Amsterdam scoren bijvoorbeeld slechter dan steden als Groningen, Apeldoorn en Enschede, waar er betere infrastructuur is voor fietser en voetgangers. In deze steden is het makkelijker om gezond te verkeer en is de toegankelijkheid tot groen en recreatiegebieden beter.
Gezonde gemeenschappen: Veiligheid en mentale gezondheid
Een gezonde gemeenschap houdt ook rekening met veiligheid en mentale gezondheid. In steden als Rotterdam, Amsterdam en Utrecht is sprake van hoge criminaliteit of overlast, wat mensen kan afhouden van een actieve deelname aan de gemeenschap. Daarnaast is er ook sprake van geluidsoverlast, wat bijdraagt aan stress en slechte slaap.
In tegenstelling hiermee scoren steden als Groningen, Apeldoorn en Emmen goed op dit vlak. In deze steden is er een sterke gemeenschap, een lage criminaliteit en een betere luchtkwaliteit, wat samen leidt tot een hogere levenskwaliteit.
Wat doen steden om de leefomgeving te verbeteren?
Ondanks de problemen werken steden aan verbeteringen. De meeste gemeenten nemen sinds 2020 maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Deze maatregelen omvatten:
- Verboden op oude en vervuilingveroorzakende auto's.
- Invoering van elektrische en waterstofbussen.
- Investeringen in fietspaden en groenruimtes.
- Toegang tot duurzame energie via zonnepanelen en windmolens.
Bijvoorbeeld in Groningen en Emmen is er een sterke focus op duurzame energie en groene ruimtes. In deze steden is de luchtkwaliteit goed en is het leefmilieu gezonder dan in veel andere steden.
Gezondste steden voor vergelijking
Om een goed beeld te krijgen van de ongezonde steden is het handig om ook te kijken naar de gezondste steden in Nederland. Volgens de Gezonde Stad Index zijn dit de top 10:
| Positie | Stad |
|---|---|
| 1 | Groningen |
| 2 | Emmen |
| 3 | Apeldoorn |
| 4 | Nijmegen |
| 5 | Maastricht |
| 6 | Almere |
| 7 | Amersfoort |
| 8 | Haarlem |
| 9 | Enschede |
| 10 | Breda |
In deze steden is er betere luchtkwaliteit, meer groen, betere infrastructuur en een sterke gemeenschap. Groningen, bijvoorbeeld, scoort het hoogst in alle categorieën, waardoor het wordt beschouwd als de gezondste stad van Nederland.
Wat kun je zelf doen om de luchtkwaliteit te verbeteren?
Hoewel gemeenten maatregelen nemen, zijn ook individuen in staat om bij te dragen aan een gezondere leefomgeving. Enkele tips:
- Gebruik elektrische of fietsen voor het transport.
- Vermijd het gebruik van verkeersintensieve routes.
- Zorg voor voldoende groen in en rondom je woning.
- Volg adviezen van GGD Leefomgeving, zoals het vermijden van verkeer in drukke uren.
Door bewust om te gaan met verkeer en milieu, kan iedereen een positieve impact maken op de gezondheid van de leefomgeving.
Conclusie
De leefomgeving speelt een grote rol in de gezondheid van mensen. In Nederland zijn er aanzienlijke verschillen tussen steden qua luchtkwaliteit, groenruimte en veiligheid. De onderzoeken van Arcadis tonen aan dat steden als Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Zaanstad onderaan de lijst vallen in termen van gezondheid. In deze steden zijn er hogere concentraties van vervuiling, weinig groen en minder toegankelijkheid. Aan de andere kant zijn steden als Groningen, Apeldoorn en Emmen gezonder om te wonen.
Hoewel maatregelen worden genomen om de leefomgeving te verbeteren, is het belangrijk om bewust om te gaan met verkeer en milieu. Door gezondere keuzes te maken en te investeren in groene ruimtes en duurzame energie, kan iedereen bijdragen aan een gezondere leefomgeving voor zichzelf en anderen.