Verkeersongevallen in Nederlandse steden: trends, risicogebieden en gegevens

Het aantal verkeersongevallen in steden in Nederland is een onderwerp dat regelmatig in de aandacht komt, zowel in media als in beleid. Uit recente statistieken blijkt dat het aantal ongelukken in stedelijke gebieden aanzienlijk is en dat bepaalde regio’s en gemeenten fors van het landelijk gemiddelde afwijken. Deze gegevens zijn van belang voor zowel bewoners als bezoekers, omdat ze inzicht geven in het verkeersrisico en de veiligheid in stadsomgevingen.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de trends in verkeersongevallen in Nederlandse steden, met een focus op de meest betrokken regio’s, het type wegen waar de meeste ongelukken voorkomen, en de toename in het aantal incidenten in recente jaren. Daarnaast worden gegevens geanalyseerd over de ernst van de ongelukken, de betrokken verkeersdeelnemers en mogelijke oorzaken.

Trends in het aantal verkeersongevallen in steden

De afgelopen jaren is er een duidelijke stijging in het aantal verkeersongevallen in Nederland. Dit is ook zichtbaar in stedelijke gebieden. Zo stond in 2023 het aantal geregistreerde ongelukken op 134.000, wat een toename van bijna 10% is ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze trend zit al geruime tijd aan, zoals blijkt uit de data: in 2022 was er een stijging van bijna 8.000 ongelukken ten opzichte van 2021, en in 2021 zelfs een stijging van ruim 10.000 t.o.v. 2020.

Deze groei is vooral zichtbaar in regio’s zoals Zuid-Holland. Daar vinden jaarlijks gemiddeld 88,8 verkeersongevallen per 10.000 inwoners plaats, wat hoger is dan het landelijke gemiddelde van 75,2. In vergelijking met andere regio’s is de kans op een ongeluk in Zuid-Holland aanzienlijk groter. Noord-Brabant volgt op de voet, met 77,7 ongelukken per 10.000 inwoners. Aan de andere kant is Friesland de veiligste regio in Nederland met maar 57,3 ongelukken per 10.000 inwoners.

Deze cijfers worden door de Rijkswaterstaat verzameld en beschikbaar gesteld via open data. Zowel het aantal ongevallen als de locaties waar ze voorkomen, zijn beschikbaar voor analyse. De data is vooral relevant voor het bepalen van verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals het aanpassen van snelheidslimieten of het introduceren van verkeerslichten.

Verkeersongevallen in steden: gemeenten met het hoogste aantal

In de data is ook duidelijk dat bepaalde gemeenten meer verkeersongevallen registreren dan andere. Zuid-Holland blijkt hier het meest betrokken te zijn. In de regio is een duidelijke clustering van gemeenten met relatief hoge aantallen verkeersongevallen met letsel. Deze gegevens zijn afkomstig van een kaart die het aantal verkeersongevallen per 1.000 inwoners toont voor 2023.

Deze kaart is opgesteld op basis van politieregistraties. Het is belangrijk te weten dat niet alle ongevallen worden geregistreerd, vooral als de politie niet wordt gewaarschuwd. De data geeft dus niet een volledig beeld van alle incidenten, maar wel een duidelijke indicatie van de gebieden waar het verkeersrisico het grootst is.

Bijvoorbeeld in Rotterdam, de grootste stad van Zuid-Holland, worden relatief veel ongelukken geregistreerd. Deze stad staat bekend om haar drukke verkeerssituatie en complexe wegenpatronen. Andere steden in Zuid-Holland, zoals Den Haag en Utrecht, tonen ook hogere cijfers dan het landelijke gemiddelde.

Soorten wegen en het aantal ongelukken

Niet alleen het aantal ongelukken per regio is belangrijk, ook de soorten wegen waar het vaakste tot ongelukken komt, worden genoemd in de data. Het blijkt dat het meeste verkeer en het meeste risico zich voordoen op rechte wegen, in het bijzonder op wegvakken. Op wegvakken vallen het grootste aantal dodelijke ongelukken, behalve op gemeentelijke 50 km/uur-wegen.

In 2020 zijn bijvoorbeeld 23 minder dodelijke ongelukken op 120 km/uur-wegen geregistreerd in vergelijking met 2011, maar op 100 km/uur-wegen was er een toename van 19 doden. Op 130 km/uur-wegen stegen de dodelijke ongelukken met 14. Op gemeentelijke 30 km/uur- en 60 km/uur-wegen zijn er duidelijke toenames: 23 meer op 30 km/uur-wegen en 35 meer op 60 km/uur-wegen.

Deze data is afkomstig van het SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) en geeft een duidelijk beeld van de veranderingen in het aantal dodelijke ongelukken per wegsoort. Het is ook opvallend dat op gemeentelijke 50 km/uur-wegen het aantal dodelijke ongelukken afgenomen is: in 2020 waren er in totaal 49 minder dan in 2011.

Betrokken verkeersdeelnemers bij ongelukken

Een ander belangrijk aspect van verkeersongevallen in steden is de betrokkenheid van verschillende verkeersdeelnemers. Uit de data blijkt dat fietsers en bromfietsers vaak slachtoffer zijn van ernstige ongelukken. In 2024 overleed bijvoorbeeld 246 fietsers, 24 minder dan in 2023. Van deze fietsers was 44% op een e-bike. Hoofdletsel was de meest voorkomende oorzaak van de dodelijke ongelukken bij fietsers (60%).

Bromfietsers en snorfietsers vormen ook een groep met een relatief hoog aantal slachtoffers. In 2024 overleefden 30 van hen een verkeersongeval, een aanzienlijke daling ten opzichte van 2000, toen er 104 bromfietsers overleden. Dit toont aan dat het aantal dodelijke ongelukken bij bromfietsers aanzienlijk is gedaald, maar het aantal is nog steeds te hoog om te negeren.

In de totale verkeersongevallen in Nederland zijn 430.000 mensen betrokken per jaar. Hiervan belanden ongeveer 130.000 mensen op de spoedeisende hulp. Meer dan 600 personen overlijden jaarlijks aan de gevolgen van een verkeersongeval. Deze cijfers zijn afkomstig van Fondsslachtofferhulp en tonen het ernstige karakter van verkeersongevallen in Nederland.

Impact van verkeersongevallen op slachtoffers

Het slachtofferschap van een verkeersongeval heeft vaak een grote impact op de betrokken personen. Uit een onderzoek van het RIVM blijkt dat 430.000 mensen (18 jaar en ouder) in 2018 slachtoffer zijn geweest van een verkeersongeval. Voor 350.000 van hen was dit de meest schokkende gebeurtenis van dat jaar, en voor 110.000 personen was het een zeer stressvolle ervaring.

De psychische en fysieke gevolgen van een verkeersongeval zijn dus niet te onderschatten. Voor veel slachtoffers is het begin van een lange revalidatieperiode of levenslange herstel. Daarom is het belangrijk dat zowel de overheid als maatschappelijke organisaties zich bewust zijn van deze impact en de nodige steun verlenen.

Conclusie

Verkeersongevallen in Nederlandse steden zijn een serieuze maatschappelijke kwestie. De data laat zien dat het aantal ongelukken in stedelijke gebieden aanzienlijk is, met duidelijke verschillen tussen regio’s. Zuid-Holland en Noord-Brabant tonen een hoger risico dan het landelijke gemiddelde, terwijl Friesland relatief veilig is. De meeste ongelukken gebeuren op rechte wegen, met fietsers en bromfietsers als vaak betrokken verkeersdeelnemers.

De toename in het aantal verkeersongevallen in recente jaren benadrukt de noodzaak voor preventieve maatregelen. Het is belangrijk dat zowel individuen als beleidsmakers zich bewust zijn van de risico’s en de maatregelen die kunnen worden genomen om verkeersveiligheid te verbeteren.

Bronnen

1. Tirendo - Verkeersongevallen in Nederland
2. Data.overheid.nl - Verkeersongevallen - bestand geregistreerde ongevallen Nederland
3. Fondsslachtofferhulp.nl - Aantal ongelukken verkeer Nederland statistieken
4. Femmefrontaal.nl - Het aantal verkeersongevallen stijgt in een jaar met bijna 10%
5. Vzinfo.nl - Letsels/Regionaal/Verkeersongevallen