Onveilige plekken in Nederland: Een overzicht en analyse van veiligheidsgevoelens
juli 18, 2025
In Nederland zijn oude schoolgebouwen meer dan alleen plekken waar kinderen les kregen. Ze zijn historische getuigen van de educatieve ontwikkeling in het land en dragen vaak een rijke architectonische en culturele erfenis met zich mee. Vele van deze gebouwen zijn verder verwerkt in het straatbeeld en sommigen zijn zelfs gerestaureerd en opnieuw ingezet voor andere doeleinden, zoals cafés, hotels of winkels. In deze artikel gaan we op reis door het land om enkele van de meest bijzondere oude schoolplekken te ontdekken, van historische dorpsscholen tot gerestaureerde gebouwen die nu een ander leven leiden.
Wandelen langs bijzondere oude scholen
Een van de beste manieren om deze historische schoolplekken te ontdekken, is via wandelingen. In zowel stedelijke als landlelijke omgevingen kun je tijdens wandelingen oude scholen tegenkomen die nu een andere bestemming hebben. Deze gebouwen zijn vaak herkenbaar aan hun hoge ramen, brede deuren en statige opgangen. Ze dragen de stempel van de onderwijsgeschiedenis en bieden een rijke context voor wie geïnteresseerd is in het verleden van het Nederlandse onderwijs.
In Ettersheim, een dorp in Noord-Holland, staat een beroemd klein schooltje: de school van Dik Trom. Deze eenmansschool was het werkplek van Johan Kievit, de schrijver van de Dik Trom-boeken. Het eerste boek, Uit het leven van Dik Trom, werd hier geschreven. Het gebouw is tegenwoordig een kinderboekenmuseum. Tijdens een wandeling van 15 kilometer door de polder, waar ook de avonturen van Dik Trom zich afspelen, kun je deze plek bezoeken en een glimp opvangen van de rijke geschiedenis die in het gebouw leeft.
Een andere route in Noord-Holland brengt je door Haarlem en de omgeving. In de 19e eeuw werd daar de eerste Rijkskweekschool geopend, een opleidingsschool voor onderwijzers. Het statige schoolgebouw aan de Koudenhorn is nog steeds herkenbaar aan zijn drie verdiepingen en brede, met ornamenten omlijste deuren. Verderop de route kom je ook langs een ander historisch schoolgebouw: de eerste middelbare meisjesschool (MMS) uit 1867. Deze school had een vooraanstaande rol in de geschiedenis van vrouwelijk onderwijs in Nederland.
Historische scholen in de Achterhoek
De Achterhoek, een stukje Gelderland met een rijke cultuurhistorie, is een andere hotspot voor oude schoolplekken. In het dorp Gorssel, dat in 1253 is genoemd in documenten, vind je tijdens een wandeling van 2 kilometer diverse historische gebouwen. De Oude School aan de Nijverheidsweg dateert uit 1913 en was oorspronkelijk bekend als "De School met de Bijbel". Het had drie lokalen en telde 45 leerlingen, die voor die tijd nog naar een school in het buurdorp Eefde moesten lopen. Het gebouw is tegenwoordig een fietsenwinkel, maar de gevel en architectuur geven nog altijd een indruk van zijn oude bestemming.
Een andere historische school in Gorssel is de Vullerschool, genoemd naar J.A. de Vuller, die van 1830 tot 1860 burgemeester van Gorssel was. Deze school staat al sinds 1928 op dezelfde plek en is een ander interessant doelwit voor wandelaars in de regio.
Gerestaureerde scholen en hun huidige bestemming
Niet alle oude schoolplekken zijn in het verleden gebleven; veel van deze gebouwen hebben inmiddels een nieuwe functie gekregen. Een van de meest bijzondere omzettingen is de Brasserie Old School in Oostwold. Dit historische schoolgebouw uit 1869 is gerestaureerd en nu een populaire brasserie. Het ligt aan het Oldambtmeer en biedt een weids uitzicht over het water. Het is een populaire plek voor een kop koffie, een lunch of een diner, met gerechten die gemaakt worden met verse streekproducten. Het is een prachtige plek om even te ontspannen en het landschap van de Waddenzee te bewonderen.
In Winterswijk, een dorp in de Achterhoek, is een oud middelbaar schoolgebouw omgetoverd tot het Oldschool Hotel. Het is tegenwoordig een unieke verblijfplek waar gasten kamers kunnen boeken met een schoolthema. De inrichting is subtiel en aandachtig, met details die verwijzen naar het educatieve verleden van het gebouw. De kamers zijn benoemd naar schoolonderwerpen zoals biologie, geschiedenis en natuurkunde, en sommige hebben zelfs een krijtmuur of een oude lokaalatmosfeer. Het hotel staat tegenover het Mondriaanmuseum, wat het een extra interessant bezoek maakt voor kunstliefhebbers.
Een gesloten schoolplek in Leiden
Niet alle oude schoolplekken zijn nog in gebruik of hergebruikt. In Leiden stond de Old School, een populaire koffiebar en galerie, op het Pieterskerkhof. Het was een favoriete plek voor kunstliefhebbers en culturele爱好者, maar helaas is het bedrijf permanent gesloten. Het gebouw zelf is nog steeds een historische plek, maar het is nu leeggebleven. Toch zijn er andere plekken in Leiden te bezoeken die deel uitmaken van de stad’s rijke geschiedenis.
Praktische informatie voor bezoekers
Als je van plan bent een van deze oude schoolplekken te bezoeken, zijn er een paar dingen om in overweging te nemen. De meeste wandelingen zijn vrij toegankelijk en kunnen zonder vooraf reservering worden afgelegd. Voor plekken die nu een andere functie hebben, zoals Brasserie Old School of Oldschool Hotel, is het verstandig om vooraf te reserveren of te checken of ze geopend zijn. De meeste wandelingen door historische schoolgebieden zijn licht tot gemiddeld in moeilijkheidsgraad en geschikt voor iedereen vanaf kinderen tot oudere bezoekers.
Het beste moment om deze plekken te bezoeken is zomer- of herfst, wanneer het weer meestal gunstig is en de lucht helder is. In de winter zijn sommige plekken minder toegankelijk of hebben ze beperkte openingstijden.
Conclusie
Oude schoolplekken in Nederland zijn meer dan alleen gebouwen. Ze zijn getuigen van de educatieve ontwikkeling van het land en dragen een rijke geschiedenis met zich mee. Of het nu om historische wandelingen gaat, gerestaureerde schoolgebouwen of plekken die nu een andere functie hebben, deze locaties bieden een unieke manier om het verleden te ontdekken en ervaringen op te doen. Voor wie geïnteresseerd is in geschiedenis, architectuur of gewoon in het ontdekken van nieuwe plekken, is een bezoek aan deze oude schoolplekken zeker aan te raden.