De invloedrijke geschiedenis van CCC Inc. op de Nederlandse folk- en Americana-scene
juli 18, 2025
In de winter van 2017/2018 maakte Nederland deel uit van een intensieve griepepidemie die 18 weken lang duurde, van 11 december 2017 tot en met 15 april 2018. De epidemie, vooral gecharacteriseerd door het griepvirus type B (Yamagata-lijn), had ernstige gevolgen voor zowel de gezondheidszorg als de bevolking. Tijdens de piekweken in februari en maart zochten ongeveer 170 per 100.000 inwoners de huisarts opwege griepachtige klachten. De epidemie resulteerde in schattingen van 900.000 besmette personen, 16.000 ziekenhuisopnames, en 9.500 overlijdensgevallen.
De omvang van de griepepidemie
De griepepidemie van 2017/2018 is beschreven als intensiever en langer dan normaal. Gemiddeld duren epidemieën in Nederland circa 9 weken, maar deze duurde 18 weken, wat aangeeft dat het virus zich langdurig in de bevolking verspreidde. Tijdens de epidemie werden vooral jonge kinderen onder de 4 jaar en ouderen zwaar getroffen. Meer dan 70% van de monsters van patiënten tijdens de piekweken bleek positief voor het influenzavirus.
De overbelasting van ziekenhuizen en huisartsen was opmerkelijk. In week 15 van 2018 zochten 55 per 100.000 mensen de huisarts opwege griepachtige klachten. In week 16 was dit aantal met 36 per 100.000 al iets gedaald, en in week 17 was het opnieuw gedaald tot 24 per 100.000, wat aangaf dat de epidemie eindelijk de epidemische drempel onder had bereikt. In de afgelopen 20 jaar is dit de langste griepepidemie ooit, met als enige uitzondering de griepepidemie in 2014/2015, die 21 weken duurde.
De oversterfte gedurende deze periode was 9.400, wat verdubbelt de gemiddelde oversterfte van 4.000 in een reguliere griepepidemie. De oversterfte was vooral te zien onder ouderen, met een toename van complicaties zoals longontsteking.
Tabel: Belasting van de zorgtijdens de griepepidemie van 2017/2018
| Indicator | Aantal |
|---|---|
| Aantal besmette personen | ~900.000 |
| Aantal ziekenhuisopnames | ~16.000 |
| Aantal overlijdensgevallen | ~9.500 |
| Oversterfte (vergelijkbaar met gemiddelde) | 9.400 |
| Duur van de epidemie | 18 weken |
| Aantal weken waarin 55 per 100.000 mensen naar de huisarts gingen | Week 15 |
| Aantal weken waarin 36 per 100.000 mensen naar de huisarts gingen | Week 16 |
| Aantal weken waarin 24 per 100.000 mensen naar de huisarts gingen | Week 17 |
Oorzaak en verloop van de epidemie
De griepepidemie in Nederland begon met het griepvirus type B (Yamagata-lijn), wat ongebruikelijk was. In de meeste griepepidemieën domineert een virus van het type A, zoals A(H3N2) of A(H1N1)pdm09. Tijdens deze epidemie werd het Yamagata-lijn type B echter dominant, wat betekende dat een groot deel van de bevolking niet immuun was voor deze variant. Later in de epidemie werden ook A(H3N2) en A(H1N1)pdm09 virusvarianten vaak gedetecteerd.
De verspreiding van het virus leidde tot een hoge belasting van de zorgsystemen. Ziekenhuizen moesten tijdelijk hun Spoedeisende Hulp sluiten vanwege het hoge aantal patiënten, en geplande operaties moesten worden uitgesteld. Ook het personeel in de zorgsector raakte getroffen door griep, wat de druk nog verder verhoogde. Het tekort aan bedden op de intensive care en klinische afdelingen was een directe gevolg van de overbelasting.
Gevolgen voor de bevolking
De epidemie had vooral ernstige gevolgen voor ouderen en jonge kinderen. In maart 2018 rapporteerden huisartsen dat ouderen met longontsteking in de maand vooral zwaar werden getroffen. Ziekteverzuim en ziekenhuisopnames namen toe, en de sterfte onder 65-plussers was hoger dan normaal.
De oversterfte van 9.400 personen was een duidelijke indicatie van de ernst van de epidemie. Deze oversterfte werd niet alleen veroorzaakt door griep, maar ook door complicaties zoals longontsteking en andere ziektebeelden die mogelijk verder werden verslechterd door griep. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelde vast dat de oversterfte hoger was dan in de acht voorgaande seizoenen.
Eind van de epidemie
De griepepidemie in Nederland werd officieel ten einde verklaard in mei 2018. In week 17 van dat jaar was de incidentie van influenzavirus-achtige ziektebeelden gedaald tot onder de epidemische drempel. De laatste weken van de epidemie werden sporadisch nog influenzavirussen gedetecteerd, maar de epidemie had zijn hoogtepunt bereikt.
Hoewel de epidemie officieel voorbij was, bleef het virus nog aanwezig in bepaalde segmenten van de bevolking. In de peilstations van huisartsen bleven er monsters positief voor influenzavirus. Dit betekende dat, hoewel de epidemie was afgelopen, individuele gevallen van griep zich nog voordeden.
Vergelijking met voorgaande griepepidemieën
De griepepidemie van 2017/2018 was duidelijk intensiever en langer dan de gemiddelde griepepidemie in Nederland. In de afgelopen 20 jaar duurde een epidemie gemiddeld 9 weken, en de epidemie van 2017/2018 was daarom twee keer zo lang. De langste griepepidemie in de historie van Nederland was in 2014/2015, waarin het virus A(H3N2) dominant was. Deze epidemie duurde 21 weken, en dus was de epidemie van 2017/2018 iets korter.
In vergelijking met de oversterfte in voorgaande griepepidemieën was de oversterfte in 2017/2018 het hoogst. In de acht voorgaande seizoenen varieerde de oversterfte tussen 0 en 8.500. De oversterfte in 2017/2018 was 9.400, wat aantoont dat het virus een grotere impact had dan normaal.
De rol van de zorgsystemen
De zorgsystemen in Nederland kregen tijdens de epidemie een zware test. Ziekenhuizen en huisartsen moesten geconfronteerd worden met een recordaantal patiënten. De druk op de Spoedeisende Hulp was zo hoog dat sommige ziekenhuizen tijdelijk moesten sluiten. Ook op de intensive care was er een tekort aan bedden, wat leidde tot uitstel van geplande operaties.
Daarnaast was er een tekort aan zorgpersoneel, omdat ook de medewerkers in de zorgsector ziek werden. Dit maakte de situatie nog verder onhoudbaar, wat leidde tot afzeggingen van reguliere zorg en tijdelijke sluiting van afdelingen. De overbelasting van het zorgsysteem werd door verschillende media beschreven, en het RIVM en CBS rapporteerden uitgebreid over de gevolgen.
Leermoment en voorkomen van toekomstige epidemieën
De griepepidemie van 2017/2018 stelde de zorgsystemen in Nederland voor een zware test. De overbelasting van ziekenhuizen en de hoge oversterfte onderstrepen de noodzaak van een beter voorbereidingssysteem voor toekomstige epidemieën. Vaccinatieprogramma’s en snelle detectie van nieuwe virusvarianten zijn essentieel om zowel de bevolking als de zorgsystemen te beschermen.
De epidemie toonde aan dat het virus zich snel verspreidt, vooral bij bevolkingsgroepen die gevoeliger zijn voor complicaties. De Yamagata-lijn van griepvirus type B was ongebruikelijk dominant, wat betekent dat vaccins die op andere varianten zijn gebaseerd, minder effectief zijn. Het is daarom belangrijk om vaccinatieprogramma’s continu aan te passen op basis van de meest recente virusgegevens.
Conclusie
De griepepidemie van 2017/2018 in Nederland was intensief, langdurig en had significante gevolgen voor zowel de bevolking als de zorgsystemen. De epidemie, die 18 weken duurde, resulteerde in ongeveer 900.000 besmette personen, 16.000 ziekenhuisopnames en 9.500 overlijdensgevallen. De oversterfte was hoger dan normaal, en de zorgsystemen kregen te maken met een recordaantal patiënten en tekorten aan zorgpersoneel.
Hoewel de epidemie eind van mei 2018 officieel ten einde was, bleef het virus in bepaalde segmenten van de bevolking actief. De ervaring van deze epidemie benadrukt de noodzaak van voorbereiding op toekomstige epidemieën en het belang van snelle detectie en effectieve vaccinatieprogramma’s. De griepepidemie van 2017/2018 is een herinnering aan de kwetsbaarheid van het zorgsysteem en de bevolking in tijden van een intensieve ziekteuitbraak.