Nieuwe Dorpen in Nederland: Een Kijkje in de Toekomst van Wonen

De Nederlandse polders en plattelandsgebieden zijn al eeuwenlang een cruciaal onderdeel van het landschap en de cultuur. Maar met klimaatverandering en de groeiende behoefte aan duurzame woningbouw, ontstaan er ook nieuwe dorpen die de toekomst van wonen in Nederland voorstellen. In het zuiden van het land worden momenteel twee van de nieuwste dorpen gebouwd: Hoef en Haag en Cortelande. Deze dorpen zijn ontworpen met klimaatresilientie, toekomstbestendigheid en gemeenschapsontwikkeling in gedachten. In dit artikel gaan we dieper in op deze innovatieve dorpen, hun ontwikkeling, hun uitdagingen en hun toekomstvisie.

Hoef en Haag: Het Nieuwste Dorp aan de Lek

Hoef en Haag ligt aan de rivier de Lek, vlak bij het oude dorp Vianen. Het is sinds 2016 in opkomst en heeft al een flinke groei doorgemaakt. Inmiddels wonen er bijna 4.300 inwoners, en het dorp blijft groeien. Het is ontworpen als een toekomstbestendig dorp, waarin aandacht is voor duurzaamheid, groen en verkeer. De ontwikkeling van Hoef en Haag is een gezamenlijke inspanning van meerdere partijen, waaronder de gemeente en het Hoogheemraadschap.

Verenigingsleven en voorzieningen

Aan het begin van de ontwikkeling had Hoef en Haag vrijwel geen voorzieningen. Geen supermarkt, geen slagerij, en zelfs geen brievenbus. Dat leidde tot een gebrek aan vertrouwelijkheid en toegankelijkheid voor inwoners, vooral voor ouderen en gezinnen. In 2022 werd de eerste minimarkt geopend, waarin boerenproducten, bloemen en slagerijproducten worden verkocht. Deze pilot, die iedere vrijdag plaatsvindt, is een tijdelijke oplossing totdat er een permanente supermarkt is gebouwd.

Inwoners zoals Anneke zijn blij met de ontwikkeling. "Eindelijk reuring in het dorp," zegt ze. De markt brengt mensen bij elkaar en creëert een gevoel van gemeenschap. Het is een eerste stap naar een dorp dat niet alleen toekomstbestendig is qua infrastructuur, maar ook qua sociaal contact.

Toekomstvisie

Hoef en Haag is ontworpen met aandacht voor de toekomst. De ligging van huizen en straatjes is zodanig dat er voldoende ruimte is voor water. In tijden van regenval kan het waterpeil in sloten stijgen en in droge perioden dalen. Deze aanpak is essent voor de toekomstbestendigheid in laag Nederland, waar het risico op overstromingen groter wordt door klimaatverandering.

Daarnaast is het dorp bedoeld als een model voor duurzaam wonen, waarin woningen op een slimme manier zijn ingevoegd in het landschap. De dorpskern is centraal gelegen, met straatjes en hofjes die sociale cohesie bevorderen. De verenigingsruimtes zijn ontworpen om mensen bij elkaar te brengen, wat essent is voor het opbouwen van een gezonde dorpsgemeenschap.

Cortelande: Het Vijfde Dorp van Zuidplas

Cortelande is het tweede nieuwe dorp in ontwikkeling in Nederland. Het ligt in de gemeente Zuidplas, in de Zuidplaspolder, op het laagst gelegen punt van het land: 6,76 meter onder NAP. Hoewel het dorp in een polder ligt, is het gebouwd op een iets hoger gelegen deel (4,45 meter onder NAP), om zo toch ruimte te maken voor het water.

Naamgeving en historische verwijzing

De naam "Cortelande" is gekozen uit ruim 2200 inzendingen. Het is een verwijzing naar de "pael van Cortelande", een grenspaal die rond het jaar 1300 in het gebied stond. Burgemeester Han Weber noemt de keuze van de naam een “leuk feit”, omdat het een historische aanwijzing is. Het dorp zal een nieuwe gemeenschap worden, maar met verankering in het verleden.

Cortelande is ontworpen als een "klimaatdorp", waarin alle voorbereidingen zijn genomen om te kunnen omgaan met de klimaatverandering. Het dorp is bedoeld als een toekomstbestendig gebied, waarin huizen zijn gebouwd met duurzame materialen, energie-efficiëntie centraal staat, en de ruimte voor water is ingebouwd.

Bouwplannen en uitdagingen

De bouw van Cortelande begint in 2026. In het dorp zijn 8000 woningen gepland, verdeeld over verschillende woonbuurten. Het dorp bestaat uit een centraal dorpscentrum, een dorpspark en woonbuurten met elk hun eigen karakter. De buurtjes zijn ontworpen met straatjes en hofjes om een gevoel van herkenbaarheid en sociale cohesie te creëren.

Een belangrijk deel van het dorp is het Kreekrugdorp, een centraal gelegen gebied dat als het hart van Cortelande fungeert. Hier worden de dorpsverenigingen en activiteiten georganiseerd. Verder is er ook een bosgebied dat als recreatiegebied dient en een groene buffer vormt tegen de spoorzone en wegen.

Klimaatresilientie

Cortelande is ontworpen met de klimaatverandering in gedachten. Hoofdverantwoordelijke Josien van Capelle van het Hoogheemraadschap benadrukt dat een dorp niet voor één generatie moet worden gebouwd, maar ook voor de toekomst. Daarom zijn maatregelen genomen om te zorgen dat er voldoende ruimte is voor water. In tijden van regen kan het waterpeil stijgen, en in droge perioden dalen. Dit is een essentiële aanpak in laag Nederland, waarin het gevaar van overstromingen groter wordt.

Bovendien zijn de huizen in Cortelande ontworpen met energie-efficiëntie en duurzame materialen in gedachten. De gemeenschap is georganiseerd op een manier die zowel sociaal als ecologisch duurzaam is.

Vergelijking en toekomstvisie

Hoef en Haag en Cortelande zijn beiden voorbeelden van nieuwe dorpen die worden ontwikkeld met de toekomst in gedachten. Maar er zijn ook duidelijke verschillen tussen de twee.

Beide dorpen zijn ontworpen met aandacht voor de toekomst, maar Hoef en Haag is al in opkomst, terwijl Cortelande nog in de bouw is. Beide dorpen zijn een antwoord op de vraag hoe je in laag Nederland toekomstbestendig kan wonen, en hoe je tegelijkertijd sociale cohesie en duurzaamheid kunt bevorderen.

Uitdagingen en kritiek

Ondanks de veelbelovende plannen voor deze nieuwe dorpen zijn er ook uitdagingen en kritiek.

Kritiek op Cortelande

De bouw van Cortelande heeft niet direct groen licht gekregen. Er was een lang proces van overleg en onderzoek, voordat de gemeenteraad het bestemmingsplan goedkeurde. De reden voor deze kritiek is dat het dorp wordt gebouwd op een van de laagst gelegen plekken van Nederland, waar het risico op overstroming groter wordt door klimaatverandering.

Het Hoogheemraadschap en het kenniscentrum voor bodemdaling hebben duidelijke voorwaarden gesteld. Volgens Josien van Capelle moet er voldoende onderzoek zijn gedaan naar hoe het dorp omgaat met water, om zeker te zijn dat het klimaatresilient is.

Uitdagingen voor Hoef en Haag

In Hoef en Haag is het vooral de vraag geweest hoe je een gezonde gemeenschap kan opbouwen. In de beginfase was er weinig voorzieningen, wat leidde tot een gevoel van isolement bij sommige inwoners. De markt, die nu iedere vrijdag op de marktplein wordt gehouden, is daar een antwoord op geweest.

Maar ook op de lange termijn is er aandacht nodig voor voorzieningen zoals een supermarkt, medische zorg en educatieve instellingen. Deze voorzieningen zijn essent voor het groeien van het dorp en het aantrekken van nieuwe inwoners.

Toekomstbestendig wonen in Nederland

De ontwikkeling van nieuwe dorpen zoals Hoef en Haag en Cortelande is een antwoord op de vraag hoe je in laag Nederland toekomstbestendig kan wonen. Beide dorpen zijn ontworpen met aandacht voor klimaatverandering, duurzame materialen, energie-efficiëntie en sociale cohesie.

Maar dit is niet alleen een technische uitdaging, het is ook een sociale en culturele. Hoe bouw je een gemeenschap in een nieuw dorp? Hoe zorg je dat mensen elkaar kennen en contacten kunnen opbouwen? Hoe maak je ervoor dat er voldoende voorzieningen zijn, zowel qua winkels, als medische zorg en educatie?

Deze vragen zijn essent voor het opbouwen van een gezonde gemeenschap, en beide dorpen zijn op weg om antwoorden te geven. Het is nog maar de vraag hoeveel van deze plannen op de lange termijn werken, en of ze een model zullen worden voor andere dorpen in Nederland.

Conclusie

Nieuwe dorpen zoals Hoef en Haag en Cortelande zijn een antwoord op de vraag hoe je in laag Nederland toekomstbestendig kan wonen. Beide dorpen zijn ontworpen met aandacht voor klimaatresilientie, duurzaamheid en sociale cohesie. Maar ze zijn ook een antwoord op de groeiende behoefte aan woningbouw in Nederland.

Hoef en Haag is al in opkomst en groeit snel. Het is een model voor toekomstbestendig wonen, waarin aandacht is voor groen, water en sociale verbanden. Cortelande is nog in de bouw, maar de plannen zijn ambitieus. Het is bedoeld als een klimaatdorp, waarin huizen zijn gebouwd met energie-efficiëntie en duurzame materialen in gedachten.

Beide dorpen zijn een blik in de toekomst van wonen in Nederland, en laten zien hoe je in laag Nederland op een slimme manier kan bouwen. Het is nog maar de vraag hoeveel van deze plannen op de lange termijn werken, en of ze een model zullen worden voor andere dorpen in Nederland. Maar zolang er behoefte is aan woningbouw, en zolang klimaatverandering een uitdaging is, zullen er nieuwe dorpen blijven ontstaan.

Bronnen

1. Zuid-Holland: Ontwikkeling middengebied Zuidplaspolder
2. Woon je in het nieuwste dorp van het land, zijn er (bijna) geen voorzieningen: 'Hebben we nu een markt? Wat een feest'
3. Dorpen en steden in de regio
4. Nieuw dorp op laagst gelegen punt van Nederland gaat Cortelande heten
5. Is een gloednieuw dorp in de laagste polder van het land verstandig?
6. Welkom in Cortelande