Verborgen arbeidersdorpjes in Nederland: een reis door historische gemeenschappen
juli 18, 2025
In het Nederlandse zorgsysteem speelt de geriater een steeds belangrijker rol, met name in het zorgverlening aan ouderen. De demografische veranderingen in de samenleving – waarbij de bevolking steeds ouder wordt – maken het noodzakelijk om een aangepaste aanpak te hanteren voor een groep patiënten met vaak complexe lichamelijke, psychische en sociale problemen. In dit artikel wordt ingegaan op de functie van de geriater in dit kader, de huidige praktijk van geriatrie in Nederland, en de ontwikkelingen die de afgelopen jaren de zorg voor ouderen beïnvloeden. Op basis van bronnen uit ziekenhuizen en medische instellingen in Nederland wordt een overzicht gegeven van de huidige situatie en toekomstperspectieven van geriatrie in het land.
Wat is geriatrie?
Geriatrie is een medische richting die zich richt op de zorg voor ouderen. De geriater is een arts die gespecialiseerd is in het behandelen van oudere patiënten, die vaak meerdere aandoeningen tegelijk hebben. Deze aandoeningen kunnen lichamelijk, psychisch of sociaal van aard zijn. Het doel van geriatrie is het behoud of herstel van de zelfredzaamheid van de patiënt. Dit betekent dat geriatrie niet alleen gericht is op het behandelen van ziekten, maar ook op het verbeteren van de kwaliteit van leven van oudere patiënten.
In de praktijk werkt een geriater vaak in een multidisciplinair team. Dit team kan bestaan uit verpleegkundigen, fysiotherapeuten, voedingsdeskundigen, psychologen en andere zorgverleners. Samen stellen zij een behandelplan op dat afgestemd is op de individuele behoeften van de patiënt. In sommige gevallen is de geriater ook betrokken bij preventie en het begeleiden van ouderen die in hun eigen woning blijven wonen.
Geriatrie in het ziekenhuis: semi-acute zorg
Een recente ontwikkeling in de geriatrie is de introductie van de zogenaamde semi-acute unit. Deze vorm van zorg is bedoeld voor ouderen met urgent, maar niet levensbedreigende problemen. In tegenstelling tot de spoedeisende hulp, waar oudere patiënten vaak terecht komen zonder een duidelijk behandelplan, biedt de semi-acute unit geriatrie de mogelijkheid om snel en gericht te handelen. Patiënten kunnen binnen een dag terecht op deze afdeling, waarbij tijd en aandacht worden besteed aan het opstellen van een persoonlijk behandelplan.
De semi-acute unit is een innovatieve aanpak die in Nederland sinds begin 2023 op enkele locaties wordt getest. Het concept is ontwikkeld in samenwerking met huisartsenpraktijken en is gericht op het verbeteren van de zorg voor kwetsbare ouderen. Het doel is om patiënten vroegtijdig te helpen voordat hun situatie te ernstig wordt. Binnen de semi-acute unit werken geriatrie-afdelingen nauw samen met de Spoedeisende Hulp en andere specialisten, zodat de patiënt een zo compleet mogelijke zorg kan ontvangen.
Seniorvriendelijke ziekenhuiszorg
Een andere belangrijke trend in de geriatrie in Nederland is het opzetten van seniorvriendelijke ziekenhuizen. Deze initiatieven worden gestart in reactie op de toenemende aandacht voor de zorg voor ouderen en de behoefte aan een aangepaste aanpak in ziekenhuisomgevingen. In 2023 kreeg bijvoorbeeld het ziekenhuis Zuyderland het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis. Dit keurmerk wordt verstrekt door ouderenorganisaties en is gericht op het verbeteren van de zorg voor ouderen in ziekenhuizen.
Het seniorvriendelijke zorgconcept houdt onder andere in dat verpleegkundigen extra aandacht krijgen voor de behoeften van oude patiënten. Daarnaast wordt er in dit model meer geïnvesteerd in het voorkomen van verlies aan spierkracht en functioneringsachteruitgang, en in de samenwerking met mantelzorgers. Het seniorvriendelijke ziekenhuismodel is een voorbeeld van hoe geriatrie niet alleen gericht is op het behandelen van ziekten, maar ook op het verbeteren van de algemene zorgervaring voor ouderen.
Geriatrie in het Radboudumc
Het Radboudumc is een vooraanstaand ziekenhuis in Nederland dat ook een afdeling geriatrie heeft. Hier werken geriatrie-artsen en -verpleegkundigen samen aan een multidisciplinair behandelplan voor oudere patiënten. Het Radboudumc is niet alleen een zorgverlener, maar ook actief betrokken bij onderwijs en wetenschappelijk onderzoek in het gebied van geriatrie. De afdeling is coördinator van een aantal opleidingsactiviteiten en werkt samen met andere instellingen in de ouderenzorg om klinisch geriater-opleidingen te organiseren.
Op de afdeling geriatrie van het Radboudumc wordt zorg verleend aan kwetsbare ouderen met complexe ziektebeelden. De focus ligt op het behoud van functioneren en het verbeteren van de kwaliteit van leven. De afdeling werkt nauw samen met andere afdelingen en geriatrische centra, waaronder het Radboudumc Alzheimer Centrum.
De geriatrie-afdeling van St. Jansdal
St. Jansdal is een ander ziekenhuis dat ook een geriatrie-afdeling heeft. Hier wordt zorg verleend aan oudere patiënten met meerdere aandoeningen. De afdeling werkt in een multidisciplinair team, waarbij arts, verpleegkundige en andere zorgverleners samen een behandelplan opstellen. Voor oudere patiënten is het vaak belangrijk om naast medische zorg ook psychosociale ondersteuning te krijgen.
Bij St. Jansdal is een geriatrie-polikliniek beschikbaar waar oudere patiënten terecht kunnen voor specialistische zorg. Deze poli is toegankelijk via een verwijsbrief van de huisarts. Patiënten kunnen een afspraak maken via een afsprakenbureau of via een online platform. Het is belangrijk om vooraf goed voorbereid te zijn op de afspraak. Patiënten worden uitgenodigd om een vragenlijst in te vullen en een overzicht van hun medicijnen mee te nemen.
Geriatrie en digitale zorg
Een nieuwe ontwikkeling in de geriatrie is het gebruik van digitale tools om de zorg te verbeteren. In sommige ziekenhuizen wordt digitale zorg gebruikt om patiënten, cliënten en naasten beter te ondersteunen. Deze digitale zorg houdt bijvoorbeeld in dat patiënten via een online platform toegang krijgen tot hun medische dossiers, dat ze digitale afspraken kunnen maken, en dat mantelzorgers beter worden ingeschakeld in het zorgproces.
In 2025 werd een nieuw project gelanceerd waarin digitale zorg voor ouderen en mantelzorgers een centrale rol speelt. Het doel van dit project is om zorg te verlenen die afgestemd is op de individuele behoeften van de patiënt, en om mantelzorgers te betrekken in het zorgproces. Digitale zorg kan bijdragen aan een betere kwaliteit van zorg, omdat informatie sneller en efficiënter kan worden gedeeld.
De rol van de geriater in het Nederlandse zorgsysteem
De geriater speelt een essentiële rol in het Nederlandse zorgsysteem, met name in de zorg voor ouderen. Omdat ouderen vaak meerdere aandoeningen tegelijk hebben, is het belangrijk dat er een gerichte en multidisciplinaire aanpak wordt gehanteerd. De geriater is verantwoordelijk voor het opstellen van een behandelplan dat afgestemd is op de individuele behoeften van de patiënt. Dit behandelplan kan bijvoorbeeld gericht zijn op het voorkomen van functioneringsachteruitgang, het verbeteren van de spierkracht, of het begeleiden van mantelzorgers.
Buiten de ziekenhuiszorg is de geriater ook betrokken bij preventie en het verbeteren van de kwaliteit van leven van ouderen in hun eigen woning. In samenwerking met huisartsen en andere zorgverleners wordt er gewerkt aan een zorgaanpak die gericht is op het behoud van de zelfredzaamheid van de oude patiënt.
Uitdagingen in de geriatrie
Ondanks de vooruitgang in de geriatrie blijven er ook uitdagingen bestaan. Een van de grootste uitdagingen is de groeiende vraag naar geriatrie-ervaring in het ziekenhuis en in de woonzorg. Aangezien de bevolking steeds ouder wordt, is er een groter aantal oudere patiënten dat zorg nodig heeft. Dit heeft geleid tot een toename in de vraag naar geriatrie-artsen en andere zorgverleners met geriatrie-ervaring.
Een andere uitdaging is het ontbreken van een uniforme aanpak in de geriatrie. Hoewel er in het afgelopen decennium veel voorbeelden zijn geweest van innovatie in de geriatrie, is het nog niet gelukt om een nationaal consistent model te ontwikkelen. Dit betekent dat de zorg voor ouderen nog steeds sterk varieert per regio en ziekenhuis.
Toekomstperspectieven van geriatrie in Nederland
De toekomst van geriatrie in Nederland is sterk gericht op innovatie en multidisciplinaire samenwerking. In de komende jaren is er verwachting dat er meer investeringen zullen worden gedaan in geriatrie-onderwijs en -onderzoek. Dit is ook geïllustreerd door het feit dat het Radboudumc een Kenniscentrum Geriatrie is geworden, dat niet alleen zorg verleent, maar ook onderwijs en onderzoek verricht in het gebied van geriatrie.
Een andere toekomstrichting is de verder ontwikkeling van digitale zorg. In de komende jaren is het verwachtingsvol dat er meer digitale tools zullen worden ontwikkeld om de zorg voor ouderen te verbeteren. Deze tools kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het monitoren van de gezondheid van ouderen, voor het begeleiden van mantelzorgers, of voor het beheren van medicatie.
Conclusie
In het Nederlandse zorgsysteem speelt de geriater een centrale rol bij de zorg voor ouderen. De afgelopen jaren zijn er verschillende ontwikkelingen geweest, zoals de introductie van semi-acute units, seniorvriendelijke ziekenhuismodellen, en digitale zorg. Deze ontwikkelingen zijn gericht op het verbeteren van de kwaliteit van zorg voor ouderen en het behoud van hun zelfredzaamheid.
Hoewel er veel vooruitgang is geboekt, blijven er ook uitdagingen bestaan, zoals de groeiende vraag naar geriatrie-ervaring en het ontbreken van een uniforme aanpak in de geriatrie. De toekomst van geriatrie in Nederland is sterk gericht op innovatie en multidisciplinaire samenwerking, en het is verwachtingsvol om te zien hoe deze ontwikkelingen zich verder zullen ontwikkelen in de komende jaren.