Nederlandse scholen met weinig Nederlandstalige leerlingen: uitdagingen en innovatieve oplossingen

In Nederland is het onderwijsstelsel continu in beweging, met regelmatige aanpassingen aan de maatschappelijke en demografische realiteit. In de afgelopen jaren is een groeiende aandacht ontstaan voor scholen die leerlingen ontvangen met weinig of geen kennis van de Nederlandse taal. Deze scholen spelen een cruciale rol in het integratieproces van jongeren met een migratieachtergrond en stellen zich aan als bruggen tussen de diverse culturen die in Nederland wonen.

Op basis van recente informatie en praktijkvoorbeelden uit verschillende regio’s in Nederland, is duidelijk dat deze scholen niet alleen taalonderwijs verlenen, maar ook emotionele, sociale en culturele steun bieden aan jongeren en hun gezinnen. In dit artikel worden de uitdagingen en innovatieve oplossingen van Nederlandse scholen met weinig Nederlandstalige leerlingen besproken, met aandacht voor de rol van schakelklassen, de betekenis van taalonderdompeling en de impact van maatschappelijke hulpverlening.

Unieke scholen voor leerlingen met een migratieachtergrond

De school Villa aan Zee in Den Helder is een voorbeeld van een instelling die zich op leerlingen richt die weinig tot geen Nederlands spreken. Deze school biedt zowel basisonderwijs als voortgezet onderwijs en telt leerlingen uit wel 40 verschillende nationaliteiten. Dit diversiteit is zowel een uitdaging als een kans voor de onderwijspersoneel, die zich bewust moeten inzetten voor taalontwikkeling en sociaal-emotionele steun.

In een les op deze school wordt het educatieve spel Kahoot gebruikt om taalvaardigheden te stimuleren. Zo leren kinderen zonder Nederlands via visuele en interactieve middelen woorden en begrippen. Het gebruik van zulke methoden helpt kinderen taal sneller op te pikken en beter te integreren in de klas. Leraren zoals Geraldine Mosk benadrukken dat het emotionele contact tussen kind en leerkracht een essentieel onderdeel is van het leerproces. "De mensen die hier werken doen dat met hun hart en nieren. Je moet echt wat hebben met de doelgroep en het moet ook in je zitten. Dan kan je er heel veel uithalen," aldus Mosk.

Collega Ilona Ruigrok benadrukt dat de leraar vaak de eerste persoon is met wie de kinderen een vertrouwensband opbouwen. "Wij proberen dan voor een warm bad te zorgen." Deze warme en betrokken aanpak is essentieel in scholen met weinig Nederlandstalige leerlingen, waar de leerkracht niet alleen onderwijst, maar ook functioneert als mentor en begeleider in het integratieproces.

Schakelklassen: een oplossing voor taalachterstand

Schakelklassen zijn een specifiek onderwijsvorm die is ontwikkeld om kinderen die weinig of geen Nederlands beheersen te helpen. Deze klassen geven intensief Nederlandse-taalonderwijs, vaak in combinatie met een onderdompeling in het reguliere onderwijs. Sinds 2006-2007 stelt het ministerie van Onderwijs geld beschikbaar aan gemeenten voor de invoering van schakelklassen. In grote steden zijn deze klassen breed beschikbaar, terwijl 61% van de overige gemeenten er ook schakelklassen bieden.

In een schakelklas krijgen leerlingen niet alleen taalles, maar ook ondersteuning bij het aanpassen aan de Nederlandse schoolcultuur. Deze klassen zijn bedoeld voor zowel allochtone als autochtone leerlingen met een Nederlandse-taalachterstand. Voor ouders die hun kinderen in Nederland willen inschrijven, zoals in het geval van een gezin uit Spanje dat verhuist naar Tilburg, is het belangrijk om te weten dat schakelklassen een geschikte oplossing kunnen zijn. Deze klassen zijn vooral effectief voor jonge kinderen, zoals de dochter van 6 jaar, maar ook voor jongeren zoals de zoon van 16 die op het VMBO-niveau is.

Integratie via taalonderdompeling

Taalonderdompeling is een essentieel onderdeel van het integratieproces voor kinderen die weinig of geen Nederlands spreken. De school Kindercampus Zuidas benadrukt dat het onderdompelen van kinderen in de Nederlandse taal van het begin af aan een essentieel onderdeel is van het leerproces. "Naast dat je een uur per dag expliciet Nederlandse les krijgt, word je vooral eerst ondergedompeld in de taal, en dat is echt pittig de eerste weken en maanden," legt een medewerker uit.

De school benadrukt ook dat het niet alleen gaat om het leren van het Nederlands, maar ook om het opbouwen van vertrouwen en de mogelijkheid om te groeien in een veilige omgeving. In sommige gevallen wordt er zelfs een speciale klas gevormd, zoals de Wor(l)d Class, waarin meerdere kinderen met een vergelijkbare taalachterstand bijeenkomen. Deze klasvorming is voordelig omdat het kinderen de kans biedt om elkaar ondersteunend te leren en te groeien in een community.

Uitdagingen in de praktijk

De school Gelderlandschool in Den Haag geeft een duidelijk beeld van de uitdagingen die scholen met weinig Nederlandstalige leerlingen tegenkomen. Hier leren negen op de tien kinderen geen Nederlands thuis en bijna de helft van de leerlingen is korter dan vier jaar in Nederland. De ouders van deze kinderen hebben vaak weinig opleiding en komen vaak uit landen zoals Bulgarije, Roemenië of Griekenki, maar spreken vaak ook Turks of andere talen.

Murie Halil, een brugfunctionaris aan deze school, helpt ouders en kinderen die nog niet lang in Nederland wonen. Ze spreekt meerdere talen, waaronder Turks, Bulgaars en Duits, wat essentieel is in een school waar meerdere talen vertegenwoordigd zijn. De aanwezigheid van een brugfunctionaris maakt het mogelijk voor kinderen om zich sneller aan te passen aan de Nederlandse schoolcultuur en voor ouders om te begrijpen hoe het Nederlandse onderwijssysteem werkt.

Politieke en maatschappelijke kritiek

De huidige onderwijssituatie voor kinderen met een migratieachtergrond trekt ook kritiek. Oudervereniging Balans meldt dat zeker 70.000 kinderen in Nederland geen passend onderwijs genieten en dat het aantal thuiszitters elk jaar toeneemt. Vier jaar geleden was dit aantal nog 15.000. Ouders houden hun kinderen niet zomaar thuis, legt Joli Luickx, directeur van de oudervereniging, uit. "Je bent zelfs strafbaar, er is leerplicht. Kinderen doen zo hun best, maar vallen uiteindelijk toch uit."

De kritiek richt zich ook op het huidige onderwijssysteem, dat volgens sommigen niet is afgestemd op de behoeften van jongeren met een migratieachtergrond. "Er zijn heel veel voorstellen gedaan, maar er is weinig van uitgevoerd. Er zit politieke onwil achter," zegt Lisa Westerveld, Kamerlid namens GroenLinks-PvdA. De huidige structuur maakt het moeilijk voor jongeren om hun potentieel te ontplooien.

Positieve ontwikkelingen en onderzoek

Hoewel er veel kritiek is op het huidige onderwijssysteem, zijn er ook positieve ontwikkelingen. Een recent onderzoek van econoom Thomas van Huizen en collega’s toont aan dat kinderen met een migratieachtergrond, bij gelijke prestaties, niet structureel een lager schooladvies krijgen dan kinderen met een Nederlandse achtergrond. Integendeel, ze krijgen zelfs hogere schooladviezen. Deze bevinding geeft hoop dat de huidige kritiek niet altijd gerechtvaardigd is en dat er ruimte is voor verbetering in het onderwijssysteem.

Van Huizen benadrukt dat het om een zogenaamde "bijvangst" gaat. "Bijdezelfde prestaties en sociaal-economische achtergrond krijgen kinderen met een migratieachtergrond hogere schooladviezen dan kinderen zonder migratieachtergrond." Dit onderzoek wijst op de mogelijkheid dat de kwaliteit van het onderwijs, en niet per se de achtergrond van het kind, het bepalende factor is in de prestaties.

Conclusie

De Nederlandse scholen die zich richten op leerlingen met weinig of geen kennis van de Nederlandse taal spelen een essentiële rol in het integratieproces van jongeren met een migratieachtergrond. Deze scholen combineren taalonderwijs met sociaal-emotionele steun en bieden jongeren een veilige plek om te leren en te groeien. De invoering van schakelklassen en taalonderdompeling is een belangrijke stap in de richting van een inclusief en toegankelijk onderwijssysteem.

Toch blijven er uitdagingen, zoals het hoge aantal thuiszitters en de kritiek op het huidige onderwijssysteem. Politieke en maatschappelijke onwil lijken een rol te spelen in de langzaamheid van de vooruitgang. Echter, onderzoek wijst op positieve ontwikkelingen, zoals hogere schooladviezen voor kinderen met een migratieachtergrond, wat aantoont dat het integratieproces succesvol kan zijn als er passende onderwijsvormen beschikbaar zijn.

Voor ouders die hun kinderen in Nederland willen inschrijven, is het belangrijk om kennis te maken met scholen die zich richten op taalonderwijs en integratie. Deze scholen bieden niet alleen educatieve kansen, maar ook emotionele en sociale steun, wat essentieel is voor het welzijn van jongeren en hun gezinnen.

Bronnen

1. Unieke school in Den Helder geeft les aan wel 40 nationaliteiten
2. Verhuizen naar Nederland - hoe moet dat met school als je kinderen geen Nederlands spreken?
3. Je moedertaal doet er toe: op Kindercampus Zuidas
4. Kind van arbeidsmigrant kan opeens vertrokken zijn
5. Huidige onderwijssysteem werkt niet en kinderen zitten thuis
6. Goed nieuws: kinderen met migratieachtergrond krijgen niet structureel te laag advies